In: Kriterion en The Movies, Amsterdam; Babylon, Den Haag; 't Hoogt, Utrecht.

Van duivenhouders, majorettes en het Guinness Book of Records

'Wachten met lossen' in treuroord

Door HANS BEEREKAMP
Postduivenberichten zijn op de Nederlandse radio tegenwoordig vervangen door filemeldingen en beursoverzichten. Het was vooral de Vereniging Arbeiders Radio Amateurs die de luisteraars op zondagochtend vergastte op mysterieuze, gecodeerde instructies. De titel van de Belgische debuutfilm van Benoît Mariage, Les convoyeurs attendent, is de Franse pendant van het vertrouwde bericht 'wachten met lossen', een signaal aan de vervoerder van een duiventransport naar bij voorbeeld Spanje dat de weersomstandigheden nog niet gunstig zijn voor de thuisvlucht.

De duivenhouder in de film, gesitueerd in een voorstad van Charleroi, is niet eens de hoofdpersoon, maar de titel is wel perfect gekozen. Niet alleen roept deze associaties op met een bijna uit het zicht verdwenen wereld van proletarische vrijetijdsbesteding, ook is het een metafoor van gekooide kracht en schranderheid. De scène waarin kooi na kooi geopend wordt en honderden duiven nog een beetje onwennig wegvliegen is een van de mooiste beelden in Les convoyeurs attendent. De mensen in de film wachten ook lijdzaam op betere tijden, misschien wel tot Sint Juttemis.

Regisseur Mariage, tot nu toe maker van persfoto's en documentaires, schetst een bitterzoet portret van gefnuikte dromen. Het verhaal draait om een huisvader, gespeeld door Benoît Poelvoorde, de acteur uit Namen, die eerder te zien was als de mediabewuste seriemoordenaar in C'est arrivé près de chez vous. Opnieuw weet je niet of je moet gruwelen of lachen om Poelvoorde: een monsterlijke man die toch op een vreemde manier sympathiek blijft. Hij verdient zijn brood door naar de politieradio te luisteren om bij elk ongeval of ander incident op de brommer snel ter plekke te zijn, zodat hij spectaculaire foto's kan verkopen aan de regionale krant. Voor zijn kinderen heeft hij hoge verwachtingen. Zijn dochtertje wordt gedrild tot majorette, de wat sloom uitgevallen oudste zoon moet het nog verder brengen. Wanneer een auto wordt uitgeloofd voor de eerste streekgenoot die het Guinness Book of Records haalt, zal en moet zoonlief een wereldrecord breken. De keuze valt op het zo vaak mogelijk in een etmaal openen en sluiten van een deur. Op het erf wordt een surrealistisch aandoend portaal opgesteld en de training begint, met hulp van een ingehuurde dikzak in joggingpak als coach. Mariage's in zwart-wit gedraaide film heeft een aangenaam onmoralistische toon. De wanhopige pogingen van geboren verliezers om toch iets van hun leven te maken worden niet belachelijk gemaakt, en evenmin geïdealiseerd. De film is geen aanklacht tegen een materialistische samenleving of tegen de onrechtvaardigheid van klassenverschillen. Je zou de toon kunnen vergelijken met de manier waarop John Appel in zijn documentaire naar André Hazes kijkt: zo zit de man in elkaar, je mag erom lachen, zolang je zijn bestaan maar respecteert.

In feite gaat Mariage nog een stap verder, dankzij de meerwaarde van een fictiefilm. Hierin wordt met liefde en toewijding een universum gereconstrueerd en de onverwachte schoonheid van die wereld benadrukt. Het heeft iets prachtigs, de patriarchale woede van Poelvoorde in zijn piepkleine woonkeukentje, of de poging van een Elvis-imitator om een comapatiënt wakker te zingen. Les convoy eurs attendent is opnieuw een bewijs van de tegendraadse kracht van de hedendaagse Belgische film, vooral in Wallonië, een openluchtmuseum van het Europa van vóór de filemeldingen.