NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Een eigen huis, maar ook een eigen risico

Iedereen heeft recht op een eigen huis, vindt de Tweede Kamer, ook huurders met een minimuminkomen. De woningcorporaties, die nu al huurwoningen verkopen, zijn sceptisch. "Zelfs met koopsubsidie worden minima geen huizenbezitter."

Door Rinskje Koelewijn en Frederiek Weeda

Sociaal-democraten vlassen er al jaren op: een eigen huis voor mensen met zo'n laag inkomen dat ze daar nooit van hadden durven dromen. Binnenkort beslist de Tweede Kamer over het wetsvoorstel Bevordering Eigen Woningbezit van PvdA'er Duivesteijn, VVD'er Hofstra, CDA'er Reitsma en D66'er Van het Riet. Als minima een maandelijkse koopsubsidie krijgen van driehonderd gulden, kunnen ook zij profiteren van de almaar groeiende koopwoningmarkt. Met eventuele risico's is rekening gehouden. De nieuwe huizenbezitters krijgen hypotheekgarantie - als hun inkomen onverhoeds wegvalt, is de bank toch verzekerd van de aflossing.

Maar volgens de woningcorporaties heeft de markt de plannen ingehaald, nog voordat het wetsvoorstel door de Tweede Kamer is aangenomen. Volgens het voorstel krijgt de nieuwe koper alleen subsidie voor een woning die maximaal twee ton kost. "Weet u ergens in de Randstad een huis van minder dan twee ton? " vraagt directeur A. Haan van woningcorporatie Aalsmeer. Zijn collega's in Utrecht, Nieuwegein, Rotterdam en Amsterdam zeggen hetzelfde. "Daarvoor krijg je in de Randstad tegenwoordig hooguit een oud, krakkemikkig tweekamerflatje. Of een opgeknapte woning, maar in een zwakke buurt."

En als er al een huurwoning te koop wordt aangeboden voor twee ton, dan zullen het niet de minima zijn die hun kans grijpen. "Alleen de bovenkant van de onderkant en de onderkant van de middenklasse kan het betalen", zegt directeur W. van Leeuwen van Aedes, de koepel van alle woningcorporaties. " Het is buitengewoon onverstandig voor iemand met een minimuminkomen om een huis te kopen." Voor een tweepersoons huishouden is een inkomen van 47.750 gulden bruto per jaar een 'minimuminkomen'. Volgens de Richtlijnen Hypotheek Garantie kan zo'n huishouden met een gezamenlijk jaarinkomen van 50.000 gulden bruto een hypotheek krijgen van maximaal 169.500 gulden. Dat is geen twee ton. Sommige Kamerleden willen de corporaties dwingen zoveel mogelijk woningen te verkopen, zegt hoogleraar H. Priemus van de Technische Universiteit Delft. " Dat is een kopie van het 'right-to-buy'- principe dat premier Thatcher in 1980 in Engeland introduceerde." Iedereen, ook de allerarmsten, had recht op een eigen huis. "In Engeland waren de meeste woningen in het bezit van de gemeenten. Thatcher kon hen een verkoopplicht opleggen." In Nederland is dat lastiger. Hier is driekwart van alle huurhuizen in bezit van woningcorporaties. "Duivesteijn wil het wel, maar hij kan de corporaties niet onteigenen."Wie de koopsubsidie wil krijgen, moet de hypotheek op het huis binnen dertig jaar afbetalen. "Als je in dat tempo moet aflossen, ben je per maand veel meer kwijt aan rente en aflossing van de hypotheek, dan je ooit aan huur zou betalen voor hetzelfde of zelfs een mooier huis", zegt hoofd verhuur van de Nieuwegeinse woningbouwvereniging Jutphaas, B. Wessels Beljaars. "Een woning die zo goedkoop is dat minima die kunnen betalen, heeft bovendien veel onderhoud nodig. Want die is oud en slecht onderhouden. Als je van weinig moet rondkomen, is een lekkend dak of een schilderbeurt al een ramp."

Ook Tweede Kamerleden weten dat woningen steeds duurder worden. Zij willen dat de corporaties hun huurwoningen voor 80 procent van de marktwaarde van de hand doen. Minima komen dan in aanmerking voor een woning van 2,5 ton, waarvoor ze maar twee ton hoeven te betalen. "We zijn Sinterklaas niet", zegt Wessels Beljaars. "Dan verkoopt die persoon het huis een half jaar later met vette winst." Onbegrijpelijk vindt hij het dat de Kamer één individu zo'n cadeau wil geven. Die winst was anders geïnvesteerd in goedkope huurhuizen. Corporaties moeten hun winst investeren in 'volkshuisvestingsdoelen'. "Ze zitten op een berg geld. Als ze niet willen verkopen tegen korting, dan zullen we ze misschien dwingen", waarschuwt Kamerlid P. Hofstra (VVD).

Van oudsher garanderen woningcorporaties betaalbare en goede woningen voor de laagstbetaalden. Tot voor kort draaide de overheid op voor alle verliezen die de corporaties maakten. Sinds 1995 zijn alle subsidies afgeschaft en moeten de corporaties hun eigen broek ophouden. "We moeten soms verkopen om nieuwe projecten te financieren", aldus Van Leeuwen.

Corporaties willen huurwoningen ook best verkopen. Van Leeuwen verwacht dat er komend jaar 50.000 worden verkocht. Dat doen ze niet alleen voor het geld, maar ook om leegstand en verpaupering te voorkomen. "Het is slecht voor wijken als huizen te lang leegstaan of als bewoners komen en gaan. Dan verzwakt hun band met de wijk en met elkaar", zegt P. Stolwijk van woningbouwvereniging Het Oosten in Amsterdam. De gedachte is dat als mensen hun woning bezitten, ze zich meer verantwoordelijk voelen voor hun woonomgeving.

Maar Duivesteijn en de zijnen willen verder gaan. "Zij willen dat wij een grote uitverkoop houden", zegt Van Leeuwen van Aedes. Wessels Beljaars van woningbouwcorporatie Jutphaas maakt een vergelijking: als een perenboer ook brandhout gaat verkopen, kan hij op den duur geen peren meer verkopen." Woningen verhuren, is de centrale taak van corporaties. Alles verkopen, is zelfmoord.

Veel corporaties bedenken nu zelf constructies waardoor minima toch kunnen kopen, zonder dat de corporaties zelf hun voorraad goedkope woningen definitief kwijtraken. Zij zijn bereid woningen ver onder de marktprijs te verkopen, soms met kortingen van wel dertig of veertig procent. Voorwaarde is, dat de huurder/koper de woning bij vertrek terugverkoopt aan de corporatie. De koper en de corporatie delen het verlies of de winst op het huis. "Zo creëer je tweederangs huizenbezitters", vindt directeur F. van Loon van de Vereniging Eigen Huis (VEH). "Geen mens gaat investeren in een nieuwe badkamer als je het huis niet daarna met winst kunt verkopen, maar het moet teruggeven aan de corporatie." Duivesteijn heeft volgens de VEH beloofd op te treden tegen deze 'zakkenvullerij' van de corporaties. Dat vindt hoogleraar Priemus weer "onbegrijpelijk". "De terugkoopregeling lijkt me een redelijk principe. Als je corporaties dat verbiedt, haal je de bodem onder het plan uit. Dan verkopen de corporaties niks meer. Van Leeuwen van Aedes: "Duijvestein passeert de VVD rechts. Voor hem telt alleen het eigen bezit, en mag alleen de consument zijn zakken vullen."

( a d v e r t e n t i e s )