NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

In verscheidene steden liggen plannen klaar voor moskeeën met koepels en minaretten. De opmars van nieuwe gebedshuizen in Nederland.

Door onze redacteur YASHA LANGE

AMSTERDAM, 5 NOV. De deurtjes van de minaretten zijn 1,70 meter hoog, zodat je de torens buigend betreedt. De as van de moskee wijst richting Mekka, net als de gebedsruimte. Architect Bert Toorman: "En de toiletten moeten juist níet richting Mekka staan, maar dwars daarop." Logisch misschien, maar je moet het wel even weten. En verder niet vergeten: een schoenenrek, een wasruimte en een plek voor uitvaartdiensten. Toorman ging op studiereis naar Izmir en liet zich adviseren door een Turkse bouwkundige. Hij werkt aan twee nieuwe moskeeën, in Rotterdam en Tilburg. Best ingewikkeld. "Grote koepels zijn bij ons niet zo gangbaar. Da's dus even opletten." Vandaag is de eerste paal van de Rotterdamse Mevlana moskee geslagen.

Rotterdam en Tilburg zijn niet de enige plaatsen waar gewerkt wordt aan moskeeën die er ook uitzien als moskeeën. Met koepels en minaretten, van binnen kleurig betegeld. Op veel plaatsen zijn er plannen en wordt er geheid. Surinaamse moskeeën in Alkmaar, Utrecht en Arnhem. Turkse moskeeën in Deventer, Utrecht en Amsterdam. Marokkaanse moskeeën in Alphen aan de Rijn, Almere en Rotterdam. In Naarden ging in september een Marokkaanse moskee open en in Dieren (bij Zutphen) wordt over ruim een week een nieuwe Turkse moskee geopend. "De islamitische gemeenschap zal in het Nederlandse landschap een stuk zichtbaarder worden dan tot nu toe", zegt architect Toorman.

"Het is absoluut een trend om echte moskeeën te bouwen", zegt Muhammet Uysal, voorzitter van de Turks Islamitische Culturele Federatie, de grootste moskeeorganisatie in Nederland. "Het idee om ooit terug te keren naar Turkije vervaagt. Daarom gaan lokale Turkse gemeenschappen op zoek naar permanente oplossingen." In de afgelopen decennia werden moskeeën gevestigd in oude scholen, bibliotheken, bedrijfsruimten, doorgebroken woningen, garages of fietsenstallingen. Het waren leegstaande locaties die door de gemeenten werden aangewezen en die vervolgens door de moslims werden gekocht en verbouwd tot gebedshuis. "Maar aan de buitenkant bleven het doodnormale panden", zegt Uysal. Er zijn ongeveer 220 Turkse, 120 Marokkaanse en 50 Surinaamse moskeeën in Nederland.

Maar de islamitische gemeenschap groeit, de locaties worden te klein. De oude moskee in Dieren zat in een houten keet. "Nu hebben we een modern gebouw voor vijfhonderd mensen. De tegeltjes komen uit Turkije", zegt voorzitter Serai Yilmaz. De moskee in Deventer wordt veel groter. Op een stuk grond van 5.000 vierkante meter, vlak achter het station. De gemeente is akkoord, het bestemmingsplan is gewijzigd. Voorzitter Kasem Akdemir: "We waren uit onze jas gegroeid. We willen ook een theehuis en een plek voor jongeren. De nieuwe moskee wordt heel mooi. In Ottomaanse stijl, 950 vierkante meter en met een minaret van dertig meter hoog." De moskee in Rotterdam wordt groter en heeft een grote en zes kleine koepels. Een 'traditionele stijl', volgens architect Toorman. Voorzitter Mevlüt Ünal: "Een moskee moet er uitzien als een moskee."

Het kost een paar centen: 7,5 miljoen gulden voor de Rotterdamse moskee, hetzelfde bedrag in Tilburg. De Marokkaanse Essalaam moskee, op de Kop van Zuid in Rotterdam, gaat bijna acht miljoen kosten. Deventer is met ruim vier miljoen iets goedkoper. De prijs van de nieuwe moskee van de Milli Görüs in Amsterdam-West loopt ook in de miljoenen.

Wie moet dat betalen? Niet de belastingbetaler. De rijksoverheid stelt zich op het standpunt: als u graag een moskee wilt neerzetten, ga uw gang, maar dop uw eigen boontjes. Gemeenten wilden vroeger nog wel eens inschikkelijker zijn. Onder het motto 'ook moslims hebben recht op hun eigen kerken' werd geholpen bij het vinden van locaties. Soms werd een schappelijk prijsje gemaakt. Het is zakelijker geworden. De grond voor de Turkse moskee in Rotterdam kost acht ton en voor de grond onder de moskee in Deventer moet 750.000 gulden worden neergeteld.

Turken, Marokkanen en Surinamers dragen zelf de lasten. "Surinamers zijn best wel self-supporting in Nederland", zegt Rahmat Abdur Rahman, vice-voorzitter van de World Islamic Mission. Voor de Turkse moskeeën wordt flink ingezameld. Leden betalen per jaar zo'n duizend tot tweeduizend gulden, maar dat is niet genoeg. Tijdens de Ramadan wordt gecollecteerd, in het binnen- en buitenland wordt gezocht naar donaties. "Het geld hebben we nog niet echt rond", erkent Ülan van de Mevlana moskee. Niet iedereen heeft het geluk een goedgehumeurde oliesjeik te vinden die in één keer 7,4 miljoen gulden op tafel legt, zoals bij de Marokkaanse Essalaam moskee gebeurde.

"Het wordt de mooiste moskee in Nederland", zegt Haci Karacaer van de Milli Görüs over het te bouwen gebedshuis in Amsterdam. Dat zeggen alle voorzitters. Het is een wedloop. Wie bouwt de grootste moskee, met de meeste minaretten? "Onze moskee wordt het grootst. Er zijn drie verdiepingen en de minaretten zijn 42 meter hoog", zegt Ülan uit Rotterdam. Er gaan protesten van buurtbewoners vooraf aan al die nieuwbouw: angst voor parkeerproblemen, gettovorming en vijf maal per dag een nasale oproep tot gebed. Onnodige vrees, volgens Akdemir. "We gaan niet buiten oproepen tot gebed, er komen parkeerplaatsen en toch ook niet alle Nederlanders gaan rond de kerk wonen."

Als het gebouw er eenmaal staat vinden Nederlanders het mooi, zegt de Udense moskeevoorzitter Mustafa Çelikkok. "Onze moskee is ook nieuwbouw en wij krijgen veel bezoek." Voor architect Toorman is het "een uitdaging om te zorgen dat Nederlanders het ook mooi vinden". Serai Yilmaz, van de binnenkort te openen moskee in Dieren: "Ik wil graag nog even zeggen dat iedereen hartelijk welkom is. Ook alle Nederlanders."

( a d v e r t e n t i e s )