In: Cinecenter, Amsterdam.

Drama over het meisje zonder de roze gymschoenen

Door HANS BEEREKAMP
Hoe een school in Brazilië er van binnen uitziet, weet ik niet precies. Ook over de verhouding tussen ouders en kinderen in India of over de huiswerkafspraken in Nigeria heb ik nog nooit een film gezien. Dat het dagelijks leven van kinderen in de islamitische republiek Iran daarentegen een open boek geworden is, komt door het grote aantal Iraanse jeugdfilms dat de afgelopen jaren ons land bereikte. Zoals bekend zijn het vooral de Iraanse producties van het Centrum voor de Intellectuele Ontwikkeling van Kinderen en Jonge Volwassenen die in het buitenland de aandacht trekken. Regisseurs als Abbas Kiarostami of Jafar Panahi geven zelden volmondig toe dat het maken van kinderfilms een doeltreffende manier vormt om de censuur, bij voorbeeld in de kledingvoorschriften voor actrices, te ontwijken. Zeker is dat die Iraanse kinderfilms uitmunten door hun helderheid, authenticiteit en vermogen om uit kleine alledaagse gebeurtenissen boeiend filmdrama te creëren.

Children of Heaven (Bacheha-Ye aseman in het Perzisch) is weer zo'n voorbeeld van een eenvoudige, effectieve en zuivere manier van vertellen. Het is de vierde lange film van regisseur Majid Majidi, die zijn carrière begon als acteur in de vroege films van Mohsen Makhmalbaf. Het verhaaltje houdt het midden tussen Panahi's De witte ballon en Kiarostami's Waar is het huis van mijn vriend? Door onoplettendheid raakt een negenjarig jongetje iets kwijt, in dit geval de roze gymschoenen van zijn jongere zusje, die hij bij de schoenmaker moest ophalen. Omdat het gezin, van Turkse afkomst, arm is, zijn er geen andere schoenen voor haar en brengt het foutje de hoofdpersoon in een lastig parket: hij kan zijn ouders niet bekennen wat er gebeurd is, en hij moet zijn eigen schoenen heimelijk gaan delen met zijn zus, die gelukkig net iets andere schooltijden heeft. De oplossing dient zich aan door deelname aan een hardloopwedstrijd voor scholieren. De jongen zet alles op alles om de derde prijs te winnen, want dat is een paar sportschoenen, terwijl de eerste prijs, een vakantieweek in een vrijetijdsparadijs hem geen lor kan schelen.

Zorgvuldig neemt regisseur-scenarist Majidi alle tijd om de kijker in te wijden in elk detail van het leven in een achterbuurt van Teheran. Een schoen die per ongeluk in een snel stromende goot terechtkomt, en daar door een vriendelijke winkelier weer uit gevist wordt, wordt een minstens zo spannend avontuur als de fantastische belevenissen in een dure Amerikaanse kinderfilm vol special effects.

Children of Heaven is geen betere, misschien zelfs een iets minder geslaagde film dan zijn illustere voorgangers uit Iran. Het verschil is dat Majidi de tegenstellingen tussen arm en rijk soms net iets te melodramatisch oppompt, bij voorbeeld wanneer het jongetje en zijn vader in een villawijk huis aan huis aanbellen om hun diensten als tuinlieden aan te bieden. Ook de knap gefilmde hardloopwedstrijd is als apotheose net iets triomfantelijker dan gebruikelijk in de Iraanse kinderfilmtraditie. Desondanks is het resultaat respectabel, onder houdend en doeltreffend. Verbazing wekt wel de juichende toon die Children of Heaven in Amerikaanse recensies ten deel viel. Het lijkt wel alsof de auteurs nog nooit eerder een vergelijkbare productie gezien hebben. Waarschijnlijk is die veronderstelling juist, want Majidi's film, de eerste Iraanse film die voor een Oscar werd genomineerd, kreeg daardoor in Amerika een veel bredere verspreiding. En wie nog nooit eerder een kinderfilm uit Iran zag, moeten inderdaad de schellen van de ogen vallen.