In: 15 theaters

Een cartooneske kantoorkomedie

Door HANS BEEREKAMP
Voordat hij de nihilistische puberhelden Beavis and Butthead bedacht en een grote hit scoorde als regisseur van de lange tekenfilm Beavis and Butthead Do America (1996), maakte Mike Judge een aantal korte tekenfilms voor televisie over wanhopige kantoorhumor. Judge werd overspoeld met aanbiedingen om een lange niet-animatiefilm te maken, en koos voor een live-action- uitbouw van de serie Office Space. Die draaide oorspronkelijk om een zekere Milton, een mompelende employé met een permanent beslagen bril en een knalrode neus, van wie niemand weet wat hij eigenlijk voor functie vervult in de kantoortuin. Hij zeurt vooral over een rode nietmachine, die hem ten onrechte ontnomen zou zijn, en wordt verder door iedereen genegeerd.

In de speelfilm Office Space vervult Milton slechts een (cruciale) bijrol, omdat Judge vond dat zijn personage niet interessant genoeg was voor een lange film. Die gezonde zelfkritische houding geeft al aan dat Judge kijk heeft op film. Zijn Office Space is een bescheiden, maar effectieve komedie, waaraan de cartooneske oorsprong wel degelijk valt af te lezen, maar geen moment hinderlijk wordt.

De hoofdpersonen worden geïntroduceerd in de file op weg naar kantoor; een anonieme gevangenis, waar het personeel opdraait voor elke denkbare vorm van slecht management. Wie een foutje maakt, wordt daar door verschillende chefs achter elkaar op gewezen. Wie niet wil overwerken, kan erop rekenen bij de eerstvolgende bezuinigingsronde ontslagen te worden. De kopieermachine is altijd kapot. En er is vooral geen enkele reden om ook maar de minste inspanning te leveren, want het doel van al het verschuiven van papier blijft duister.

Schitterend is het rolletje van de sadistische chef Bill Lumbergh (Gary Cole), die net doet of hij beleefd geïnteresseerd is in zijn personeel en in werkelijkheid geniet van zijn macht. "We zouden het werkelijk op prijs stellen als je in het vervolg een kaftje om je rapport doet. Denk je dat dat mogelijk is? En, tussen twee haakjes, we hebben een klein probleempje met een achterstand in de verwerking. Zou je hier zaterdag om negen uur kunnen zijn? Dank je, Peter."

Judge laat heel goed zien hoe het mechanisme werkt: het uitspelen van personeelsleden tegen elkaar, de evaluatie door efficiency-experts die vooral dient om mensen harder te laten werken onder het mom van het verbeteren van de organisatie, en vooral het van hoog tot laag ontbreken van enige werkelijke betrokkenheid bij het werk.

Office Space is een bittere komedie, die vooral wil vermaken, maar desondanks uiterst leerzaam blijkt. Personeelschefs zouden er verplicht naar toe gestuurd moeten worden, om te zien hoe het vooral niet moet.