In: Camera, Studio, Rembrandt, 't Hoogt en Grand Theatre Cinema Boulevard, Utrecht. Tot en met 1 oktober. Informatie: tel 030 2381144 en 2381280 en Internet http://www.filmfestival.nl.

Televisiedrama's bieden meer kwaliteit dan bioscoopproducties

Een mager jaar voor speelfilms

Door HANS BEEREKAMP
Tientallen miljoenen guldens schijnen boven de Nederlandse filmwereld te zweven, nu ambtenaren en zakenlieden zich beijveren om investeerders te interesseren voor de door de regering ingestelde fiscaal gunstige afschrijvingsregeling ten aanzien van speelfilmproducties. Er zijn zelfs producenten die al waarschuwen dat de huidige infrastructuur niet toereikend is om al die, uiteraard overwegend Engelstalige producties tot een goed einde te brengen. Anderen luiden juist de alarmbel dat de nieuwste plannen tot belastinghervorming de investeerders wel eens kopschuw zouden kunnen maken. Vooralsnog valt aan de jaarproductie, zoals die traditiegetrouw vertoond wordt door het Nederlands Filmfestival, nog weinig te merken van een nieuw elan. In de festivalkrant vergelijkt filmjournalist Pieter van Lierop de geruchtenstroom en voorbarige persberichten over de in Nederland gevestigde 'grootste onafhankelijke filmstudio ter wereld' Pleswin Film met de 17de-eeuwse windhandel in tulpen.

Het seizoen 1998-99 was nogal mager voor de Nederlandse speelfilm. Negentien lange speelfilms (de twintigste, Herman van Veens Nachtvlinder werd door de producent niet ingezonden) dingen mee naar de Gouden Kalveren voor beste film, beste regisseur, beste acteur en actrice en, voor het eerst, beste scenario. Negen van die negentien zijn festivalpremières; vijf heb ik nog niet, althans niet in een definitieve versie gezien. Toch durf ik De rode zwaan van Martin Lagestee, De straat is van ons van Peter Bosch, Cross Fate van Nestor Sanz, An Amsterdam Tale van Dorna X. van Rouveroy en de bioscoopversie van Paul Ruvens televisiefilm Enigma bij voorbaat kansloos te achten voor een Kalf.

Het seizoen kende vele flops (bij voorbeeld Jos Stellings No Trains, No Planes, Lodewijk Crijns' Jezus is een Palestijn en Ger Poppelaars' Missing Link) en één enkele grote hit: Abeltje van Ben Sombogaart. Het zou aardig zijn om die verdienste te belonen, met een prijs voor het scenario of voor acteur Frits Lambrechts. Veel concurrentie is er niet in de laatste categorie: Dirk Roofthooft in Somberman's actie van Casper Verbrugge, Rijk de Gooijer in Madelief: Krassen in het tafelblad van Ineke Houtman of Thom Hoffman in Shabondama Elegy van Ian Kerkhof. Deze vier films zijn, samen met Eddy Terstalls De boekverfilming (Kalfkandidaat: actrice Nadia Hüpscher), ook de enige waar je met enige reserve positief over zou kunnen oordelen. Dat wil zeggen: twee kinderfilms, een low-budget-guerrillaproductie, een overwegend Japanse coproductie en een verrassing. De kwaliteiten van Verbrugge's inventieve, droogkomische verfilming van Remco Camperts Somberman's actie, een echte Nederlands gesproken, in Amsterdam gesitueerde eigentijdse speelfilm voor volwassenen, waren tot aan het Utrechtse festival een goed bewaard geheim.

De openingsfilm van vanavond, Miriam Kruishoops Unter den Palmen, zal de meningen verdelen en is een dark horse voor de prijzenregen. De kans is niet groot dat de overwegend Duits gesproken film door het publiek ervaren zal worden als een Nederlandse speelfilm.

Als het ergens aan ontbreekt in de recente Nederlandse speelfilms, is het aan herkenbaar en kwalitatief hoogwaardig Nederlands drama. Dat is wel in ruime mate te vinden op de televisie, en de beste producties die in Utrecht te zien zullen zijn, vallen dan ook in de categorie televisiedrama, naast enkele belangwekkende korte films en documentaires, zoals de slotfilm Golden Earring: Don't Stop the Show van Rogier van der Ploeg of Jos de Putters The Making of a New Empire. De fiscale gelukszoekers zullen die trend niet keren. Het zou helpen als de hoofdprijs werd gegeven aan een voor het publiek als zodanig herkenbare Nederlandse bioscoopfilm, Madelief of Somberman's actie: geen ideale producties, maar de spoeling is dun. De jury zal ze wel te tuttig vinden, en eigenwijs kiezen voor de marginale, wereldwijze verdiensten van Kruishoop of Kerkhof.