Filmmuseum Amsterdam, zo 18/7 en wo 25/8

Matrone met pruillip die nooit een meisje geweest is

Door JOYCE ROODNAT
Catherine Deneuve is weergaloos mooi en bijzonder. En ze is, niet te vergeten en minstens even belangrijk, een evenwichtig actrice. Maar één ding is ze niet: een meisje. Nooit geweest ook. Ik herzag in het retrospectief op haar films Les parapluies de Cherbourg uit 1964. Hooguit 21 is ze geweest toen ze die rol speelde (haar tiende al) en ze gaf in die film gestalte aan een 16-jarige, een kind dat voor alles een dochter is. Wat ze neerzette was echter geen kind met een kalverliefde maar een volwassen vrouw met een kinderachtig kapsel. De ongewenste zwangerschap paste haar veel te goed: haar dikke buik is vanzelfsprekend, niet dramatisch.

Het klinkt tegenstrijdig, maar het is het niet: Deneuve is eeuwig jong want ondanks het vorderen van de jaren blijft ze mooi en blijkt haar schoonheid niet te schenden. Maar haar schoonheid is van zulke klassieke aard dat hij geen ruimte biedt aan kinderlijkheid.

Geen greintje kinderlijke onschuld uitstralen kan een nadeel zijn onder leiding van een regisseur die daar geen weg mee weet, dat blijkt uit Speriamo che sia femmina uit 1986. Het effect op Deneuve is desastreus in dit populistisch-feministische bidprentje, een voorbode van Antonia van Marleen Gorris (ook ruraal, ook moeders, dochters, zusters, dienstbodes en minnaressen die onder het dak van een rustieke boerenhoeve gezamenlijk een eigen, manloze, wereld koesteren). Deneuve speelt een televisiester op haar retour, en Monicelli zet haar platweg zo neer: depressief, verwend, hysterisch. Bij gebrek aan lichtheid en diepgang wordt Deneuve een matrone met een pruillip in een duur vest. Haar tegenspeelster Liv Ullman kreeg evenmin gelegenheid om een personage te creëren, zij werd op eenzelfde manier door Monicelli's oppervlakte-regie vermalen. Maar niet vermorzeld. Want Ullman mag niet half zo mooi zijn als Deneuve, ze is een eeuwig meisje. Dat hielp. Catherine Deneuve, geflankeerd door Liv Ullman (links) en Stefania Sandrelli en een breiende Bernard Blier in Speriamo che sia femmina (1986).