|
T I T E L : |
eXistenZ |
R E G I E : |
David Cronenberg |
M E T : |
Jennifer Jason Leigh, Jude Law, Willem Dafoe, Christopher Eccleston, Ian Holm, Don McKellar, Sarah Polley, Callum Keith Rennie |
In: 15 theaters.
Profetische science fiction apotheose van het werk van
David Cronenberg
De virtuele realiteit binnen via een
navelstreng
Door HANS BEEREKAMP
Wie eXistenZ wil spelen,
moet geprepareerd zijn. Het is maar een kleine ingreep, te vergelijken
met het schieten van een gaatje in het oor. De piercing-generatie zal er
geen problemen mee hebben, met het aanbrengen van een bioport, een
anusvormig gaatje onder in de ruggengraat. Met een beetje spuug gaat het
inpluggen ook heel gemakkelijk. Via een navelstreng is de speler dan
verbonden met de game-pod, een niervormige, organische joystick, die in
speciale fokkerijen gekweekt wordt uit levende amfibieën. Druk op
een van de tepelvormige nippeltjes en de game-pod komt tot leven. Een
computer noch batterijen zijn nodig, want de game-pod onttrekt energie
aan het lichaam van de speler. De directe link met het centrale
zenuwstelsel garandeert dat eXistenZ een totale, fysieke en
mentale ervaring vormt. Lichaam en geest van de speler leveren een
essentiële bijdrage aan het verloop van het spel. En het is leuker
om niet alléén te spelen...
Voorlopig is de enige plek waar deze nieuwe, hybride vorm van
entertainment en lichamelijk genot te beleven valt, de bioscoop.
Strikt genomen is eXistenZ, de nieuwe film van David Cronenberg,
niet interactiever dan een thriller van Hitchcock, waar de enige optie
is: zit, kijk en huiver. Maar eXistenZ is toch meer dan een
profetische science fiction-film over een groep mensen die een
futuristisch spelletje speelt. Het is ook het spel zelf; waar de grens
precies ligt tussen film en spel, is een ingenieuze kwestie, en een
belangrijke reden van de aantrekkelijkheid van eXistenZ.
De vergelijking tussen The Matrix van The Wachowski Brothers en
Cronenbergs eXistenZ is onvermijdelijk, zeker nu beide
vernieuwende films over computergames als kunstvorm in Nederland vlak na
elkaar in de bioscoop verschijnen. The Matrix gebruikt het idioom
van de virtuele werkelijkheid om een nieuw soort actiefilm te
construeren. Cronenberg (Toronto, 1943) maakt al 25 jaar films over de
versmelting van mens en machine, over bewustzijnstrips en over seksuele
horror. eXistenZ, zijn eerste originele scenario sinds het in
veel opzichten vergelijkbare Videodrome (1983), is de
apotheose van een consistent oeuvre, een briljante bespiegeling over de
toekomst én een avontuur.
Het idee voor de film ontstond naar aanleiding van een gesprek van
Cronenberg met Salman Rushdie. In de nabije toekomst, bedacht de
regisseur, worden fatwa's niet uitgesproken over schrijvers, maar over
spelontwerpers. Op het hoofd van Allegra Geller (Jennifer Jason Leigh),
de geestelijke moeder van eXistenZ, is een contract afgesloten,
door de Realisten, die vijf miljoen dollar betalen aan een ieder die de
keizerin van de Existentialisten doodt. Haar vijanden, ook onder de
spionnen van concurrerende spellenfirma's, zijn doorgedrongen tot een
proefsessie van eXistenZ. Zij dreigen de ontwerpster (en via de
navelstreng ook het prototype van het spel, waar 38 miljoen dollar in is
geïnvesteerd) op te blazen, met uit kraakbeen en tanden bestaande
wapens.
Jennifer Jason Leigh is de ideale vertolkster van Allegra Geller: godin
en demoon, jaagster en prooi, intelligent en sensueel, mens en artefact,
maar ook een verlegen meisje, dat slechts in 'role playing games' boven
haar beperkingen uit kan groeien. Wie Geller werkelijk is, blijft tot in
de allerlaatste seconde van de film een raadsel.
Zowel in The Matrix als in eXistenZ is de ware identiteit
van de held ook voor hemzelf verborgen. In The Matrix wordt Neo
(Keanu Reeves) zich bewust van zijn taak als verlosser van de mensheid
door de ontdekking van de liefde. Voor het enigma Allegra Geller is geen
eenduidige oplossing weggelegd. Zij blijft afhankelijk van haar en onze
verbeelding. In eXistenZ kan iedereen winnen, ook als de
spelontwerper zelf meedoet. Cronenberg heeft begrepen dat de toekomst
niet mythisch is, maar democratisch, ecologisch en beantwoordend aan de
wetten van 'fuzzy logics'. eXistenZ is niet alleen een van de
aardigste films van 1999, maar ook de eerste van de 21ste eeuw.
|
NRC Webpagina's
23 JUNI 1999
|