NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

De export van tweedehands schoenen is een serieuze bezigheid in Nederland. "Geen ontwikkelingshulp, maar handel." Het ministerie van Buitenlandse Zaken vreest voor lokale schoenenproducenten in ontwikkelingslanden.

Door BAS KURSTJENS

ROTTERDAM / DOORN, 8 JUNI. Menig Afrikaan loopt rond op afgedankte Nederlandse schoenen. Niet gekregen van een of andere hulporganisatie, maar gekocht. "Zeker zestig procent van de Nederlanders denkt volslagen ten onrechte dat de schoenen die zij in een zak van een charitatieve instelling stoppen worden uitgedeeld aan de minder bedeelden op deze wereld", zegt F. Keijlard, directeur van Key-shoe in Waalwijk, exporteur van tweedehandsschoenen.

Nederlanders verslijten jaarlijks ruwweg 52 miljoen paar schoenen. Tal van instellingen, commerciële en veel charitatieve, proberen te voorkomen dat dit schoeisel in de vuilnisbak verdwijnt. Via inzamelpunten en inzamelacties lukt het hun per jaar veertien miljoen paar afgedragen schoenen in de 'hergebruikcyclus' te krijgen.De oude schoenen worden veelal verkocht aan de commerciële tussenhandel. Het geld dat de hulporganisaties hiermee verdienen besteden ze aan goede doelen. De tussenhandelaren selecteren de schoenen en exporteren ze naar ontwikkelingslanden. "Onze business is geen ontwikkelingshulp, maar gewoon handel. Dat vergeten mensen nog wel eens. Als er geen geld mee te verdienen was, waren we er nooit aan begonnen", zegt directeur Keijlard van Key-shoe. Zijn bedrijf exporteert jaarlijks anderhalf miljoen paar schoenen, voornamelijk naar Ghana.

Key-shoe koopt grote partijen ingezamelde schoenen op en sorteert ze. "Want je kunt moeilijk schaatsen of moonboots naar Benin exporteren. Die gaan naar Oost-Europa."

Het meest populair zijn herenschoenen, op afstand gevolgd door sport- en kinderschoenen. Damesschoeisel - naaldhakken en 'omaschoenen', zoals Keijlard ze noemt - is niet populair. Volgens Keijlard komt dat doordat veel van de landen waarnaar Key-shoe exporteert islamitisch zijn. "En dan is de man toch het belangrijkste. Hij krijgt als eerste mooie schoenen. Als er dan nog wat overblijft, is dat misschien voor de vrouwen." Als ze al willen: "Vaak dragen ze lange gewaden, waardoor ze hun mooie schoenen toch niet kunnen laten zien." Schoenen met naaldhakken gaan overigens toch overwegend naar het islamitische Pakistan, waar lokale exporteurs er wel weer raad mee weten. "In Pakistan kun je alles kwijt", zegt Keijlard. Key-shoe verzendt zijn schoenen in grote zakken van 25 kilo, die ongeveer 75 gulden moeten opleveren. "Daar zitten normaal gesproken zes paar herenschoenen in, vijf tot tien paar kinder- en sportschoenen en daarna vullen we het gewicht aan met damesschoenen. Zo'n vijftien tot twintig paar", aldus de exporteur.

Buitenlandse Zaken plaatst kanttekeningen bij de massale export van Nederlandse tweedehands schoenen. Het ministerie wijst erop dat lokale schoenfabrikanten ernstige concurrentie ondervinden van de goedkope 'occasions'.

Tot voor kort vreesde het departement dat de uitvoer van gebruikte schoenen ook gezien kon worden als afvaldumping. Die vrees werd ontzenuwd door een studie van het Haarlemse onderzoeksbureau SV&A. Het rapporteerde dat, zelfs als de tweedehands schoenen helemaal zijn verbruikt, de onderdelen ervan worden verwerkt in nieuwe producten. Slechts een klein gedeelte blijft als afval over.

Dat import van tweedehands schoenen uit het Westen de lokale schoenproductie zou hinderen bleek voor interpretatie vatbaar. Vanaf begin jaren '90 is de export van tweedehands schoeisel naar Afrika en Oost-Europa net zo hard toegenomen als de schoenenverkoop ter plaatse. In Ghana bijvoorbeeld verachtvoudigde het aantal jaarlijks verkochte schoenen binnen tien jaar tot 35 miljoen. Die groei kwam vrijwel geheel uit import van tweedehands schoenen. De productie in eigen land bleef nagenoeg gelijk.

De onderzoekers concludeerden niettemin dat de lokale schoenenfabrieken niet lijden onder de toegenomen import. De meeste fabrieken maken zeer goedkope Flip Flops (teenslippers) die vooral door de allerarmsten worden aangeschaft. De tweedehands importschoenen vinden vooral gretig aftrek onder Afrikaanse jongeren. Daarmee springen de exporteurs in een gat in de markt en concurreren lokale producenten - die hetzelfde soort schoenen nooit voor een zo lage priojs kunnen maken - dus niet weg, aldus SV&A.

Het onderzoeksbureau constateerde nog bijkomend voordeel van de import van tweedehands schoenen: extra belastinginkomsten voor de lokale overheden. Invoerheffingen zouden Afrikaanse overheden jaarlijks vele miljoenen dollars opleveren.

Bata sluit fabriek

De invoer van goedkope tweedehands schoenen dwingt de Canadese schoenen-multinational Bata ertoe zijn fabriek in Kenia te sluiten. Dat heeft de personeelsmanager van de fabriek, Thomas Mutiso, gisteren bekendgemaakt. Ongeveer 1600 personeelsleden van de fabriek werden vrijdag al naar huis gestuurd. Onduidelijk is of ze nog kunnen terugkeren.

"We produceren meer dan we verkopen als gevolg van al die goedkope tweedehands producten", verklaarde Mutiso de maatregel. De Bata-fabriek ten noordwesten van Nairobi heeft voor 3,6 miljoen dollar aan schoenen in voorraad, die volgens Mutiso niet kunnen worden verkocht omdat de ingevoerde schoenen op de markt worden gebracht zonder dat er belasting over wordt betaald. "De importheffing bedraagt 25 procent of 100 shilling [ongeveer 3 gulden], afhankelijk van wat de staat het meest oplevert. Wij komen tweedehands schoenen tegen 50 shilling per paar kosten."

( a d v e r t e n t i e s )