NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door onze redacteur WARD OP DEN BROUW
INDIANAPOLIS, 5 JUNI. Om het zachte stemgeluid van Rik Smits te kunnen opvangen, moet de tv-verslaggeefster haar microfoon hoog in de lucht prikken. Melissa Stark (ESPN) is een poppetje naast de 2,24 meter lange Brabander. Tijdens een interview in de catacomben van de Market Square Arena in Indianapolis moeten haar smaakvolle, kleine schoenen het afleggen tegen twee kolossale zwarte Nikes, maatje 53. Ook de handen van Smits zijn indrukwekkend in omvang. Met een hand raapte hij eerder op de dag tijdens een door 12.000 toeschouwers bezochte demonstratietraining een bal op alsof 't een tennisbal was.

In Nederland, het land dat hij zestien jaar geleden verruilde voor de Amerika, was de lange slungel altijd het mikpunt van spot. Of het koud was boven, dat soort opmerkingen. Het waren de jaren waarin hij een olifantenhuid kweekte. ,,You know, ik weet niet of ik daardoor zo op mezelf ben. Ik heb ook neven die lang zijn en die zijn juist heel open.'' Aan de andere kant van de oceaan dwong Smits met zijn postuur respect af. Dat moet een basketballer zijn, dachten mensen die hem voor het eerst zagen. ,,Na jarenlang zo uitgelachen en gepest te zijn was dat wel fijn.''

Bij de Indiana Pacers, waar hij in 1988 een contract kreeg, kende Smits moeilijke beginjaren. Het publiek begon te fluiten als hij de bal kreeg. ,,Het ging heel slecht. Als we verloren, was het zogenaamd omdat ik het niet goed had gedaan.'' Smits sloeg zich er doorheen. ,,Omdat ik vroeger zo was gepest, kon ik hier kritiek beter verdragen.'' Smits groeide uit tot Nederlands best betaalde sporter, met een jaarsalaris van ruim twintig miljoen gulden. Van enige populariteit in Nederland merkt nummer 45 ,,helemaal niks''. Een e-mailtje en wat brieven, dat is alles.

In de playoffs van de Amerikaanse basketbalcompetitie (NBA) zijn de Pacers doorgedrongen tot de laatste vier. Deze week speelde de ploeg thuis tweemaal tegen de New York Knicks, de eerste duels in een serie van maximaal zeven wedstrijden. De ploeg die vier keer wint gaat naar de finale. Zondag waren de Knicks te sterk (93-90), dinsdag trokken de Pacers de stand gelijk (88-86). Vanavond treffen de aartsrivalen elkaar voor de derde keer, in Madison Square Garden in New York. Speciaal voor de playoffs draagt Smits zwarte sokken, hoog opgetrokken tegen zijn lange, witte benen.

Sinds 1995 behoort Smits tot de topcenters in de NBA, vooral door zijn prestaties tegen de Knicks. Toch speelt Smits niet graag in New York, hoe goed de Pacers het daar ook doen. ,,Ik weet niet waar het aan ligt. Ik houd meer van het rustige upstate- New York. Maar ach, een frietje voor de wedstrijd'', zegt Smits met een toespeling op de friettent die hij in de Big Apple heeft ontdekt, ,,dat is een goeie reden om naar New York te gaan.'' Friet, kroketten en drop; je kunt er Smits voor wakker maken.

Tijdens het interview stopt hij het ene na het andere uit Nederland meegebrachte dropje in zijn mond. In de VS ziet Smits een markt voor friet en kroketten. ,,Ik heb met die man van de friettent gesproken en geprobeerd hem in onze nieuwe hal (Conseco Fieldhouse, red.) die gebouwd wordt binnen te krijgen, maar die zit al vol. Stel je voor. Had ik m'n eigen friettent gehad.''

De Pacers stonden de afgelopen jaren vaker in de finale van de Eastern Conference. Vorig jaar nog, toen ze bijna de Chicago Bulls versloegen. ,,Druk ervaar ik niet meer. We zaten vaker in deze fase. Dit is onze beste kans, misschien onze laatste. De meeste spelers zijn toch al wat ouder.''

Smits hoopt de komende wedstrijden beter te presteren tegen de Knicks. Hij speelde in de eerste duels kort, maakte veel fouten en scoorde nauwelijks. De belangrijkste tegenstander van Rik Smits heet Rik Smits. Al jaren speelt hij met veel pijn in zijn voeten. ,,Dat is het ergste als ik met mijn rug naar de basket van de tegenstander sta. Dan is het alsof ik in een bak beton sta'', zegt hij zondagavond na de wedstrijd in de betrekkelijk kleine kleedkamer van de Pacers, die na het douchen toegankelijk is voor de pers.

Onder en naast zijn stoel ligt een bonte verzameling Nikes en inlegzolen. Zijn voornamelijk zwarte teamgenoten hullen zich in strakke, donkere en vooral dure pakken. Smits voelt zich lekker in een blauwe spijkerbroek en een zwarte trui. Met blote voeten stapt hij in zijn weinig elegante schoenen. ,,Ik had al last van m'n voeten toen ik in Nederland basketbalde. In Amerika ben ik er aan geopereerd, in het eerste jaar op college, en toen was het helemaal weg. Twaalf jaar later, toen ik in de NBA speelde, is het weer teruggekomen. Ik heb ook een tijdje last van m'n knie—n gehad en ik ben een keer aan een elleboog geopereerd. En nu is mijn grote linkerteen gebroken. Ik kan er mee spelen, zonder verdoving. Van het bovenste botje is het hoekje afgebroken. Ter bescherming heb ik iets op m'n schoen gebouwd.'' op de neus van die schoen zit een zwarte dop.

Vorig jaar was Smits bijna gestopt, zoveel pijn bezorgden zijn voeten hem. ,,Afgelopen zomer heb ik er voor het eerst aan gedacht om te stoppen. Coach Larry Bird heeft me overgehaald om bij te tekenen.'' Op advies van de coach laat Smits zijn voeten behandelen door Dan Dyrek, een fysio.therapeut uit Boston die Birds chronische rugpijn verzachtte in de tijd dat die bij de Boston Celtics furore maakte. ,,Hij combineert alles wat anderen gedaan hebben. Tot ik hem leerde kennen, kon ik m'n voeten nog niet aanraken, you know, of ik ging al door het dak heen. Ik kon er niet eens lakens of dekens op verdragen. Mijn botten zaten allemaal keivast.

,,Nu Dyrek me behandelt is het allemaal niet zo sensitive meer. Hij is echt goed met z'n handen bezig om dat littekenweefsel open te breken en de gewrichten losser te maken.'' Smits ontbloot zijn rechtervoet en pakt de twee tenen naast zijn grote teen vast. ,,Deze twee zaten aan elkaar. Nu kan ik ze van elkaar krijgen en bewegen.''

Indirect dankt Smits die vooruitgang aan coach Bird, de man met wie hij in doen en laten een opvallende gelijkenis vertoont. Ze zeggen geen woord te veel en de laatste mode is aan hen niet besteed. Gewoon is al gek genoeg, vinden de speler uit Eindhoven en de coach uit French Lick, Indiana. ,,Hij is niet iemand die zich gemakkelijk laat kennen, Bird is nogal teruggetrokken'', zegt The Dunking Dutchman over The Legend, bij de Pacers bezig aan zijn tweede seizoen als coach. ,,Als je hem een vraag stelt, dan geeft hij een kort antwoord. Uit de dingen die ik over Bird lees, maak ik op dat ik wel op hem lijk. Daarom zou ik het fijn vinden om hem beter te leren kennen.''

Teruggetrokken, dat is wel het laatste wat je van een coach verwacht. ,,Nu praat Bird al wat meer, maar vorig jaar zei hij niks tijdens de training. Helemaal niks. Zijn assistenten deden al het werk. De vorige coach, Brown, schreeuwde de hele tijd en na vier jaar had iedereen daar genoeg van. Bird laat iedereen zijn eigen spelletje spelen en maakt je beter in waar je al goed in bent. Ik ben niet zo'n sterke rebounder, daarom laat Bird een sterke rebounder bij mij in de buurt spelen. Dat geeft veel meer zelfvertrouwen.''

Na Reggie Miller is Smits bij de Pacers de populairste speler. In Field of Dreams, een sportsouvenirswinkel in Indianapolis, doet een foto met zijn handtekening 260 gulden. Zijn shirt is na dat van Miller het meest verkochte. Bij de Indy 500, een van 's werelds meest legendarische autoraces, kan autoliefhebber Smits zich niet meer vertonen. ,,Vorig jaar hebben we het ook een keer geprobeerd, maar dat was echt een gekkenhuis. Ik heb er geen auto gezien, ik moest alleen maar handtekeningen zetten.'' Met ruim 300 kilometer per uur over de Indianapolis Speedway, net als Arie Luyendijk, dat lijkt Smits wel wat. ,,Ik doe zelf aan dragracen en dat gaat ook hard. Een kwart mijl (400 meter, red), met 200 kilometer per uur.''

Smits is ook graag bij vrouw en kinderen, een zoon van twee en een dochter van vijf. ,,En ik ben iemand die graag buiten is. Ik heb hier in Indianapolis een nieuw huis en daar heb ik een hek omheen gebouwd om de drie honden binnen te houden. Ook al is het gemakkelijker om er iemand voor te betalen, ik doe dingen liever zelf. Lekker, dat gevoel van, he, dat heb ik gedaan.'' Dat gevoel heeft Smits ook als hij aan een van zijn ongeveer vijftien auto's sleutelt. ,,De afgelopen zomer heb ik er een paar weggedaan. Vooral omdat ik wat meer tijd aan m'n kinderen wil besteden.''

Vanaf de tribune in de Market Square Arena kijkt Smits naar de speelvloer, waar een paar collega's met hun kinderen spelen. Ook Derrik en Jasmine Smits zijn met een bal in de weer. ,,Ik duw geen basketbal in z'n hand'', zegt Smits over de mogelijkheid dat zijn zoon in zijn voetsporen treedt. ,,Hij mag doen wat hij wil. Net als m'n dochter. Ze heeft een tijdje geturnd, nu voetbalt ze.'' Zijn vrouw Candie - Smits leerde haar kennen in een sportbar annex restaurant in Indianapolis - wil naar huis. De kinderen moeten naar bed.

Het gesprek komt weer op auto's. Zijn laatste aankoop is een Monteverdi. ,,Uit Zwitserland, een sportwagen met een Chrysler-motor erin. Uit 1970, daar zijn er weinig van gemaakt. Lijkt een beetje op een Maserati en een Ferrari, met dit verschil dat hij van binnen heel veel ruimte heeft.'' Z'n mooiste auto is een Plymouth Roadrunner Superbird uit 1970. ,,Met een hele grote vleugel achterop.'' Af en toe rijdt Smits ermee naar de training.

Mooie momenten, als speler beleeft Smits ze steeds minder. ,,Als alles echt lekker loopt, als je echt in een soort zone bent, dat is het mooiste. Je pakt de rebounds, geeft een goeie pass en scoort gemakkelijk. Een paar jaar geleden lukte dat nog, nu is dat moeilijker. Ik word ouder. Dit jaar voel ik me echt een stuk langzamer. Ik heb geen balans, kan me niet goed meer bewegen. Zal wel met de leeftijd te maken hebben. Daarom speel ik ook minder. Ik scoor nu het meeste met jumpers, face naar de basket, pick and rolls en zo. Naar de basket kijken en schieten.''

Als de Pacers kampioen worden, stopt Smits met basketbal, ook al loopt zijn contract nog een jaar door. ,,En als we geen kampioen worden, dan denk ik er deze zomer goed over na. Misschien dat ik er dan ook wel mee stop. Het hangt helemaal van m'n voeten af. Het is gewoon vermoeiend om met deze pijn altijd weer op gang te komen en elke dag naar de training te gaan. Wedstrijden alleen, dat lukt nog wel. Ik kan me van de laatste twee, drie jaar geen training herinneren waaraan ik een goed gevoel heb overgehouden. Natuurlijk, het is een baan geworden. Zo'n training als vanavond met 12.000 mensen, dat is hartstikke leuk, net als de wedstrijden. Maar dat reizen, de hotels, de vliegtuigen, de bussen, dat is zo vermoeiend. En al die operaties, daar word je ook ziek van. Daarom zou het mooi zijn als we het kampioenschap winnen. Dan wordt de keuze heel eenvoudig.''

Na zijn actieve carrièe gaat Smits centers opleiden, ,,omdat het leuk is jonge mensen dingen te leren''. Ook wil hij nog een paar jaar in Nederland komen wonen, vooral om zijn kinderen wat uitgebreider te laten kennismaken met zijn vaderland. Misschien laat hij zijn gezicht nog eens zien tijdens de Basketbalweek, maar zeker niet als speler. ,,Ik zou er liever als spectator zitten.'' Weer die bescheidenheid. Rik Smits ten voeten uit.

( a d v e r t e n t i e s )