Experiment in uitzichtloosheid

Door DANA LINSSEN
Misschien is het grootste probleem van Vaarwel Pavel nog wel dat er geen humor in zit. Niet van die dijenkletsende lach-of-ik-schiet grappen en grollen, maar gewoon af en toe een relativerende kijk op alle zwaarmoedigheid die de film tentoonspreidt.

Het is niet erg dat de zon niet schijnt in de nieuwste film van Rosemarie Blank (Transit Levantkade, 1992 en Rit over de grens, 1994) want ze weet heel mooie dingen te doen met het Hollandse grauw en de valse schaduwen van een namiddag. Ze laat Rotterdam van z'n meest troosteloze kant zien. Met van die goedkope pensions voor zeelui en havens die er altijd verwaaid en rafelig bij liggen, vol verveloze schepen. Dat is het decor waar de Russische journalist Aleksei onderzoek doet naar fraude met Russische vrachtschepen en vrouwenhandel. Misschien is die naargeestige omgeving ook wel alleen maar de wereld zoals hij die ziet, want hij is een man op de vlucht. Waarvoor? Voor zichzelf? We mogen hem niet leren kennen, want Blank heeft besloten dat het beter is om hem meestentijds op z'n rug te filmen of in het duister, waardoor we hem eigenlijk niet kunnen zien. Maar hij wordt er maar geen Elckerlyc door, geen blanco masker waarop we ons eigen gezicht kunnen projecteren, want de hele film gaat eigenlijk nergens over. Er zijn wel wat plotlijntjes, afgeleid van Aleksei's journalistieke naspeuringen. Hij raakt wat al te veel betrokken bij het leven van een illegale prostituee (Vladka Simac uit Siberia) en krijgt daardoor de Russische mafia op z'n dak. En er zijn parallelmontages met St. Petersburg waar Aleksei's zoontje Pavel van veertien zonder zijn vader volwassen moet worden. In St. Petersburg is er iets meer leven dan in Rotterdam, maar het is er even uitzichtloos, dus om het contrast tussen die twee steden, die twee levens, van vader en zoon, kan het Blank ook niet echt gaan. Dan bekruipt me de angst dat deze film eigenlijk vooral een experiment is. In kadrering, belichting, tijd en sloomheid. En wat erger is: nadrukkelijkheid.