NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

De Russische financiële sector is dood- en doodziek, vindt het IMF, en moet dringend worden gesaneerd. De Inkombank, ooit de tweede bank van Rusland, vecht tegen de ondergang.

Door onze correspondent FRANK WESTERMAN

MOSKOU, 31 MEI. "Mama, ga niet", had de derdejaars student bedrijfskunde Sergej tegen zijn moeder gezegd. "Je zult je alleen maar opvreten van de zenuwen." Maar Nadjezjda Zavorina (gebreid vest, gewatergolfd haar) zit toch op de tribune van het Moskouse basketbalstadion. Kantinepersoneel schuifelt met dozen ijsjes tussen de rijen door, terwijl de speaker van sportclub TsSKA de huisregels opsomt. Maar het spektakel op de vloer beneden is bepaald geen sportevenement. Op het scorebord staat: "Eerste Bijeenkomst van Schuldeisers van de Inkombank".

De 60-jarige Nadjezjda is een van de duizend gedupeerde rekeninghouders die op de kuipstoeltjes hebben plaatsgenomen om te horen of ze nog een kopeke van hun spaargeld terug zullen zien. De Inkombank, ooit de tweede van Rusland, heeft sinds zij haar vergunning in oktober verloor de rolluiken neergelaten. De rechter zal een dezer dagen het faillissement uitspreken. Tenzij, en dat is waar de bewindvoerders op aansturen, de verzamelde crediteuren, van baboesjka's tot banksyndicaten, instemmen met een zeldzaam overlevingsplan.

"Wij vechten tegen de ondergang", zegt Aleksej Jerofejev, jurist van de curator. Hij houdt spreekuur achter de balie van de garderobe. "Keer op keer moet ik uitleggen dat we vandaag geen geld uitdelen." Waar het wel om gaat, volgens een gepassioneerde Inkombank-directeur op het podium: "To be or not to be."

Nadjezjda kijkt lippenbijtend toe. "Vloeken of tieren helpt niet", zegt ze. "Eigenlijk zou je ze een machinegeweer moeten pakken en ze allemaal neer moeten maaien." Hoewel ze er niet uitziet als een gokverslaafde is het nu al de vierde keer dat de gepensioneerde, gescheiden vakbondsvrouw haar geld in een klap verspeelt, als in het casino. Eerst verloor ze haar inleg in de Aeroflot-bank, die ter ziele ging. Daarna zette Nadjezjda (haar naam betekent: hoop) in op investeringsmaatschappijtjes die gouden bergen beloofden, om het risico te spreiden bij twee verschillende. Maar het bleken piramidefondsen, die overal - van Roemenië tot Albanië - uit de grond schoten om vervolgens als rijpe paddestoelen uiteen te knallen, met alle sociale fall-out van dien. "Ik durfde niet meer, en besloot toen maar een spaarrekening te openen bij een echte bank. Een valutarekening, want de roebel heb ik nooit vertrouwd."

Achteraf bezien bleek dat de 1500 Russische banken zelf meededen aan een landelijk piramidespel: het verschaffen van kortlopend krediet tegen torenhoge rentes aan de overheid. Met hun spiegelgevels, goudkleurige creditcards en goedgevulde geldautomaten leken het net echte banken, en het ging ze voor de wind. De Inkombank van Vladimir Vinogradov, uitgeroepen tot zakenman van het jaar 1994, had bij de financiële crash van 17 augustus vorig jaar 325.000 particuliere rekeninghouders met een totaalsaldo van 342 miljoen dollar, en bezat naast de 1,3 miljard dollar aan inleg van buitenlandse banken een unieke kunstverzameling.

"Meer nog dan een belegging was dat een prestigezaak", zegt woordvoerster Ana Novomlinskaja. Gaat de Inkombank failliet, dan komt een van de vier versies van "Het Zwarte Vierkant" van de Russische avantgardist Kazimir Malevitsj onder de hamer. "In onze kluis liggen werken die sinds de jaren dertig niet tentoongesteld zijn."

Al die kunstschatten had Vinogradov met spaargeld van mensen als Nadjezjda aangeschaft. Maar nu is de gevallen tycoon "om gezondheidsredenen" naar Australië gevlucht. Zijn invloed binnen de Kremlinmuren was niet toereikend om met ongedekte roebelleningen van de Centrale Bank een doorstart te mogen maken onder een andere naam, iets wat Jeltsins favoriete bankiers zeer tegen de zin van het IMF wel gelukt is. En daar zit 'm de pijn. In een vernietigend rapport over het Russische bankwezen schrijft de Wereldbank dat slechts drie van de 1500 privé-banken gezond zijn. Welke, dat blijft geheim. Om in aanmerking te komen voor nieuwe IMF-miljarden zal Rusland zijn failliete banken moeten liquideren, en dat is precies waarmee de nieuwe premier Sergej Stepasjin deze maand is begonnen: de eerste twaalf banken, waaronder eens grote namen als Menatep, zijn definitief bankroet verklaard.

"Een symbolische stap", zegt een Duitse bankier, die in het sportpaleis aanwezig is. "Want het waren stuk voor stuk lege hulzen. Alle bezit is allang weggehaald om er zeker van te zijn dat wij als schuldeisers achter het net vissen." Anders is dat bij de Inkombank, waar de bewindvoerder in ieder geval kunstwerken ter waarde van 12 miljoen dollar binnen de bank heeft weten te houden. En ondanks het ongunstige gesternte - het IMF eist dat levenloze banken de doodsteek krijgen - probeert de curator, oog in oog met de schuldeisers, het reddingsplan erdoor te krijgen.

Hij krijgt de zegen van een bebrilde vertegenwoordiger van de Westdeutsche Landesbank. En een Indiër die wappert met een rekeningafschrift van 7.820.089 roebel (ruim 300.000 dollar) houdt goede moed. "Ik investeer in emerging markets. Soms win je, soms verlies je", zegt hij laconiek. "Drie jaar geleden was hij in Rusland begonnen, nu houd hij het voor gezien. "Goodbye Russia."

De boekhoudster Galina Georgievna stemt voor de doorstart, zegt ze. Namens een staatsonderneming die het goederenverkeer op de luchthaven van Jakoetsk afhandelt is ze speciaal uit Siberië naar de Moskouse basketbalarena gekomen. Zes uur vliegen. "We hadden een rekening bij de Inkombank, maar die is geblokkeerd. Nu kunnen we onze belasting niet betalen. Het probleem is dat iedereen bij iedereen in het krijt staat. Er gaat geen geld meer om in de economie."

Nadjezjda Zavorina twijfelt. Wat moet ze stemmen? Voor liquidatie, zodat de Malevitsjen per opbod worden verkocht en de opbrengst onder haar en haar 325.000 lotgenoten wordt verdeeld? Of de bank nog een kans geven, en dan maar bidden dat de Inkombank-loketten ooit weer opengaan? "Ik heb het mijn zoon gevraagd, die studeert immers bedrijfskunde. Hij vindt dat ik me geen illusies moet maken. Mama, zegt hij, dat geld ben je kwijt. Maar ik ben hier juist voor hem, ik heb gespaard om te zorgen dat hij zijn studie af kan maken."

De nationale landdag van Inkombank-crediteuren eindigt in een oproep aan de rechter om de bankvergunning terug te krijgen. Twee etmalen later sprak hij al een Salomonsoordeel uit: de faillissementsprocedure gaat door om het IMF niet voor het hoofd te stoten maar wordt zozeer vertraagd, dat de op handen zijnde koude sanering van het Russische bankwezen de Inkombank voorlopig niet zal treffen.

( a d v e r t e n t i e s )