NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Voor de derde maal binnen drie jaar heeft zich in Europa een tunnelbrand voorgedaan die langer duurde dan twee uur.

Door onze redacteuren MARC CHAVANNES en KAREL KNIP

ROTTERDAM, 31 MEI. In november 1996 woedde een brand in de Kanaaltunnel, in maart van dit jaar vond het drama in de Mont-Blanc- tunnel plaats en dit weekeinde was er het ongeluk in de Tauern-tunnel: het lijkt erop alsof de ongevallenstatistiek voor tunnels moet worden herzien.

Volgens ir. Peter van de Leur, hoofd van het Centrum voor brandveiligheid van TNO Bouw in Rijswijk zou dat een te snelle conclusie."Het kan nog best een toevallige samenloop van gebeurtenissen zijn. Anderzijds wordt natuurlijk het verkeer drukker en neemt ook het vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg toe."

Zeker is dat tunnelveiligheid, en in het bijzonder het voorkomen van branden in tunnels, de laatste jaren steeds meer aandacht krijgt. Zo was er nog maar drie weken geleden een drukbezochte conferentie over tunnelveiligheid in Lyon. Wat daar in de eerste plaats duidelijk werd, is dat praktisch eenstemmigheid bestaat over het ontwerp en de inrichting van veilige tunnels. Waaraan valt toe te voegen dat Nederlanders en Belgen ook dienovereenkomstig handelen. Zij hebben maar weinig, en meestal ook korte tunnels, die vaak kunnen worden afgezonken in plaats van geboord en kunnen zich de formidabele extra kosten veroorloven. Duitsers, Zwitsers en Oostenrijkers met grote aantallen kilometerslange tunnels laten het ontwerp toch ook afhangen van de geschatte risico's.

Een veilige tunnel heeft gescheiden tunnelbuizen voor de twee verkeersstromen. Nog mooier is het als er een derde tunnel beschikbaar is als vluchtweg voor automobilisten en aanvoerweg voor brandweer en hulpverleners. Zo'n kleine tunnel is met verse lucht onder overdruk volkomen vrij van rook en hitte te houden. Zonder vluchttunnel is in een systeem met gescheiden tunnelbuizen een flinke tunnelbrand ook heel behoorlijk op te vangem, omdat daarin zogenoemde 'langsventilatie' is toe te passen. Krachtige ventilatoren versnellen er de lucht in een richting die de rijdende auto's, als zuigers in een buis, toch al op gang brachten. Doet zich een brand voor dan is de file vóór de brandende wegversperring vrijwel rookvrij te houden. Achter de brand zal de langsventilatie als de trek in een schoorsteen juist extra veel vuur en rook doen ontstaan, maar als de tunnelbuis op tijd is leeggestroomd hoeft dat geen probleem te zijn.

In een tunnel die slechts één buis heeft voor beide verkeersrichtingen is langsventilatie uitgesloten. Zo'n tunnel gebruikt 'dwarsventilatie': uitlaatgassen en eventuele rook worden afgevoerd door een apart rookkanaal in het tunneldak. Daar bevindt zich ook het aanvoerkanaal met verse lucht dat de koele lucht zo laag mogelijk (op straatniveau) in de tunnel blaast. Zo is de normale ventilatie optimaal en blijft, in geval van brand, de rook zoveel mogelijk boven in de tunnel hangen. Het probleem met dwarsventilatie is, zegt Van de Leur, dat de capaciteit bijna altijd onvoldoende is om de rook werkelijk bij de plaats van het ongeluk te houden. Het kilometerslange afvoerkanaal is daarvoor meestal te nauw. Bij wijze van oplossing zijn vaak op regelmatige afstanden 'veilige kamers' met zware brandwerende deuren in de rotsen uitgehakt die goed worden doorlucht. Bij het Mont-Blanc- ongeluk werd daar door een bedieningsfout de afgezogen rook ingeblazen.

De veiligheid van tunnels is nog te verbeteren door er goten in aan te leggen die eventuele brandbare vloeistoffen voldoende snel kunnen afvoeren. De grootte van een brand is evenredig met het oppervlak van de vloeistofplas. Dat moet dus zo klein mogelijk blijven. Omdat gebleken is dat de brandweer het ongeluk vaak moeilijk bereikt is het verstandig op veel plaatsen aansluitpunten voor de brandslangen te monteren.

Van de Leur: "De laatste ongelukken hebben geleerd dat er nòg een maatregel is die waarschijnlijk veel levens kan redden: een goede intercom bediend door voldoende geschoold personeel waardoor vastzittende automobilisten tijdig het advies kan worden gegeven hun auto te verlaten. Veel automobilisten hebben de grootste moeite om hun auto in de steek te laten. Vijftig meter achter het ongeluk kunnen ze meestal ook niet zien wat er nu eigenlijk aan de hand is." In Frankrijk zijn de autoriteiten ondertussen nog volop bezig lessen te trekken uit de brand in de Mont Blanc tunnel. Alle 37 tunnels die langer zijn dan een kilometer worden aan een nieuw veiligheidsonderzoek onderworpen. In de Elzas is er direct een gesloten; geplande werkzaamheden worden onmiddelijk uitgevoerd. Ook recente en geplande tunnels die de tweede snelwegring rondom Parijs moeten completeren, worden opnieuw op hun veiligheid bekeken. Na het drama in de Mont Blanc-tunnel, dat 41 doden heeft geëist, zijn ook de Zwitserse tunnels aan nieuwe studies onderworpen. Zaterdag, ongeveer tegelijk met de Oostenrijkse tunnelbrand, werd bekend dat ook de Gotthard-tunnel niet perfect is. Vooral het systeem van ontluchting in deze langste tunnel van Europa (17 kilometer) zou niet overal aan de normen voldoen. Hij beschikt overigens wel over een vlucht- en servicetunnel, waar het de Tauern- en Mont Blanc-tunnel aan ontbreekt. De tunnel wordt vooralsnog niet gesloten. Het sluiten van tunnels voor herstel of verbetering leidt onvermijdelijk tot meer verkeerhinder elders. Sinds de Mont Blanc- tunnel dicht is, hebben de bewoners van de Maurienne-dal, dat leidt naar de Fréjustunnel een verdubbeling van het verkeer te verwerken gekregen. Begin mei hielden boze vrachtwagenchauffeurs een demonstratieve sit-in tegen de lange wachttijden. Zaterdag gingen honderden omwonenden over tot actie omdat hun Savoye-dal te lijden heeft onder het verkeersgeweld.

De Franse minister van transport kondigde vorige week overleg en geld aan om beide groepen terwille te zijn. Bij Ayton langs de A43 wordt begin juli een parkeerterrein aangelegd waar vrachtauto's de onvermijdelijke wachttijd aangenamer kunnen doorbrengen dan op de weg. De bevolking zijn anti-geluidsmaatregelen beloofd. Of dat nog vóór het toeristenseizoen soelaas biedt, kon de minister echter niet beloven.

Toerist heeft één optie: omrijden

ROTTERDAM, 31 MEI. Omrijden. Dat is het adagium nu zowel de Mont Blanc- tunnel als de Tauerntunnel in Oostenrijk is afgesloten. Bovendien hebben de Zwitserse autoriteiten afgelopen weekeinde de tunnels van de Vue- des-Alpes afgesloten nadat uit tests was gebleken dat deze niet brandveilig waren. Wie naar het zuiden van Oostenrijk wil rijden heeft de volgende opties: via Salzburg (rechtsom) of via Innsbruck (linksom) en dan zuidwaarts. Bezitters van personenauto's hebben geluk, want in de buurt van Tauern zijn lokale omleidingsroutes voorhanden. Deze routes zijn echter verboden voor auto's zwaarder dan 3,5 ton, auto's met aanhangwagen, bussen en vrachtwagens. Er rijdt ook een autotrein naar Zuid-Oostenrijk.

Wie via de Mont Blanc-tunnel naar Italië wil moet eveneens links- of rechtsom. Dat kost meer tijd: de wachttijd bij de resterende tunnels kan oplopen tot vier uur. Sinds de brand op 24 maart is de Mont Blanc- tunnel dicht, en dat duurt nog wel een jaar. De meeste mensen rijden nu via de Fréjus-tunnel, die zich bij Modane, over de weg 150 kilometer zuidelijker, door de Alpen boort. De route naar Modane is bereikbaar via de Franse autosnelwegen naar Chambéry. Daarna via de A43 het Maurienne-dal in, waar bewoners en vrachtautochauffeurs om het hardst klagen over de files. Om de ergste opstoppingen te bestrijden wordt begin juli een extra parkeerplaats (bij Ayton) geopend.

Een alternatief is de noordoostelijker gelegen tunnel van St. Bernhard of die van Seelisberg, Gotthard of San Bernardino in Zwitserland. Afhankelijk van het reisdoel kost dat tot een halve dag extra, plus een Zwitsers autowegvignet voor een jaar (56 gulden). De dit weekeinde gesloten Zwitserse tunnels van Vue-des-Alpes zijn gelukkig van minder strategisch belang voor toeristen. Internetpagina's met relevante informatie zijn voor Frankrijk: www.equipement.gouv.fr (dan Accès Thématique Route, Bison Futé). Zwitserland: www.lust-auf.ch/4/pass.htm, en Oostenrijk: www.fahrschule.de/Auto/19990529.html

( a d v e r t e n t i e s )