Bioscoopagenda Nederland
www.bios.nl

Nostalgische tweede verfilming Lolita

Door BIANCA STIGTER
Er heerste, voor Adrian Lyne's Lolita uit 1997 eindelijk in Nederland te zien was, al enige vermoeidheid rondom de tweede verfilming van het gelijknamige boek van Nabokov uit 1947. Alsof men door de liefde van een oudere man voor een veel jonger meisje niet meer opgewonden kon raken. De perikelen met de censuur en het vinden van een distributeur hebben van Lyne's Lolita geen cause célèbre gemaakt. Met enige tegenzin is de film door voorstanders van de vrijheid van meningsuiting verdedigd, alsof deze film over een nog steeds bestaand taboe de moeite eigenlijk niet waard was. Van Lyne, die eerder ranzige films over seks en macht als Fatal Attraction en Indecent Proposal maakte, kon je geen fijnzinnige behandeling van Nabokovs boek verwachten.

Het eerste dat opvalt aan Lyne's verfilming zijn de decors en de kostuums. Alles ziet er overdreven jaren veertig/vijftig uit, alsof Lyne vooral heeft geprobeerd van Nabokovs contemporaine roman een kostuumfilm te maken. Lolita is geschiedenis geworden. Amerika langs de weg is niet meer modern en vulgair, maar krijgt een zweem van nostalgie, is al bijna net zo sepia als de Riviera aan het begin van de eeuw, de tijd en plaats van de proloog van het verhaal in deze film. De verhouding van Humbert Humbert en Lolita lijkt er onschuldiger door, ook al zit er iets meer seks in de film dan in de versie uit 1962. Lolita is in de visie van Lyne geen komedie, zoals het dat was in de film van Stanley Kubrick. Lyne maakt van Nabokovs roman, die bij de lezer zoveel tegenstrijdige reacties tevoorschijn tovert, een landerige tragedie over een man en een nimfijn. Met deze versie van Humbert Humbert dien je je te identificeren en zoals Jeremy Irons hem speelt, lukt dat ook. Hij is een gekwelde Engelsman die bedaard voice-overs uitspreekt en het ook niet kan helpen dat zijn eerste liefde stierf toen hij dertien was en zij ook en dat hij sindsdien naar haar op zoek is gebleven. Lolita wordt nu gespeeld door de veertienjarige Dominique Swain, met lange armen en lange benen en een beugel die zij voor de fellatio uit haar mond haalt. Ranzig is de Lolita van Lyne niet geworden, maar opruiend is zij door haar verveelde verdorvenheid nog steeds. Lolita lijkt, gefilmd in soft focus en gekleed in nat katoen, meer op een heldin van de Britse fotograaf David Hamilton dan van de Franse schilder Balthus, die zijn hele leven nimfijnen heeft geschilderd. De magie van een superieure, originele stijl is in deze versie van Lolita vervangen door de plompe erotiek van iedereen. Humbert Humberts liefde wordt er banaler en begrijpelijker van.