NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS 
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Witte illegalen toch afhankelijk van Cohen

Een hongerstaking van de Turkse echtgenotes van 'witte illegalen' in Amsterdam is vandaag de zesendertigste dag ingegaan. Burgemeester Patijn denkt hen een handreiking te hebben geboden, maar volgens staatssecretaris Cohen is er weinig hoop voor de illegalen.

Door onze redacteuren HERMAN STAAL en YAEL VINCKX

AMSTERDAM/DEN HAAG, 9 MAART. Welke kant kunnen de vijftien Turkse hongerstaaksters in Amsterdam op? Gedurende zesendertig dagen eten ze niet meer en ze raken steeds verder verzwakt. Eind vorig jaar beëindigden 132 hongerstakers in de Haagse Agneskerk hun actie na achttien dagen.

Zesendertig dagen zijn vijftien Turkse vrouwen nu in hongerstaking. Toen kerken hun actie weigerden te steunen, legden ze hun matrassen neer in het gebouw van de Vereniging voor Turkse vrouwen aan de Mauritskade in Amsterdam. Hun lichamelijke conditie is volgens vertrouwensarts H. Schumacher zwak. ,,En in psychologisch opzicht gaat het slecht. Ze zitten al zolang met elkaar opgesloten; dat eist zijn tol. Hun uitputting leidt tot kribbigheid. Ze moeten hun eigen emoties verwerken, maar ook die van hun echtgenoten en hun jonge kinderen. En voortdurend het dilemma: gaan we door tot in de dood, of moeten we om gezondheidsredenen stoppen. Dat leidt tot ruzies, huilbuien, zelfs paranoia.'' (Foto NRC Handelsblad, Rien Zilvold)

En welke kant kan de Amsterdamse burgemeester Patijn op? ,,Een vreselijke hongerstaking'', noemt hij de actie. Zijn medewerker I. van Brink verzuchtte gisteren dat de Turkse vrouwen hun hongerstaking medisch gezien nog wel even vol kunnen houden. Ze drinken bouillon en thee met veel suiker. ,,Misschien houden ze het zo nog wel een jaar vol'', aldus Van Brink. Het is een schrikbeeld voor burgemeester Patijn.

De illegaal Sevilay bijvoorbeeld. Haar echtgenoot zit naast haar. Wat vindt hij van haar hongerstaking? ,,Hij steunt mij'', zegt Sevilay snel. Moet ze niet ophouden? ,,Nee he'', zegt ze. ,,Ik kan zelf wel beslissen hoor. Ik doe het voor mijn gezin.'' Ze slaat hem op de knie. Dan zegt haar man ook wat. ,,Ik ben al twaalf jaar hier. Het is onrechtvaardig.'' Net als anderen heeft hij jarenlang belastingen en premies over zijn werk betaald, maar kan hij niet aantonen gedurende zes onafgebroken jaren minimaal tweehonderd dagen per jaar wit te hebben gewerkt. En alleen op die voorwaarden kan hij een verblijfsvergunning krijgen.

Eigenlijk kunnen de hongerstaaksters en de burgemeester slechts één kant op - die van staatssecretaris Cohen (Justitie). Daarom wil Patijn samen met de burgemeesters van de andere grote steden de dossiers van de witte illegalen beoordelen en Cohen adviseren over het al dan niet toekennen van verblijfsvergunningen. Maar de vraag is wat Cohen met deze adviezen zal doen. Hij kampt met het verleden. Nauwelijks een maand geleden maakte hij bekend aan dertien van de 132 hongerstakers uit de Haagse Agneskerk een verblijfsvergunning te zullen geven. Zo had Cohen, na ,,persoonlijke'' bestudering van de dossiers, gebruik gemaakt van zijn zogenoemde discretionaire bevoegdheid. Daarmee kan hij in ,,schrijnende individuele gevallen'' illegalen alsnog legaliseren.

Een tweede hongerstaking zal hem niet op andere gedachten brengen, heeft hij al laten weten. Een commissie van burgemeesters uit de vier grote steden, die de integratie en de ,,lokale omstandigheden'' van de hongerstaakster zal benadrukken, doet dat evenmin. Cohen zei gisteren niet te verwachten dat de adviezen hem ,,vaker over de streep zullen trekken''. In de beoordeling over de hongerstakers in de Haagse Agneskerk had hij deze overwegingen immers ook al gemaakt.

Bovendien, zo had hij toen gezegd, kon hij onder druk van een hongerstaking niet tot actie overgaan. Nu staat hij voor hetzelfde dilemma. Van de grote fracties in de Tweede Kamer hoeven de hongerstaaksters in Amsterdam, evenmin als de burgemeesters van de vier grote steden, ook niet al te veel steun te verwachten. De burgemeesters-commissie is dan wel verwelkomd door PvdA en D66, de regeringspartijen lieten direct weten dat het de situatie niet veel zal veranderen.

De hongerstaking van de 31 Marokkaanse mannen is een week later begonnen dan die van de Turkse vrouwen. Een maand geleden namen ze hun intrek in het gebouw van het Komité Marokkaanse Arbeiders Nederland aan de Amsterdamse Ferdinand Bolstraat. Aan de muren hebben ze een lijst opgehangen met sofinummers en het aantal jaren dat ze in Nederland hebben gewerkt. Dat loopt uiteen van een paar maanden tot 22 jaar. De meeste mannen claimen dat ze zes jaar achtereen wit hebben gewerkt, en daarom recht hebben op een verblijfsvergunning. De hongerstakers verklaren zich solidair met de 132 mannen die vorig jaar in de Haagse Agneskerk in hongerstaking gingen. ,,Alleen stoppen wij niet voor een belofte. Wij willen een vergunning in handen.'' (Foto NRC Handelsblad, Rien Zilvold)

Coalitiegenoot Kamp (VVD) vindt de commissie geen goed idee. Individuele burgemeesters mogen ,,natuurlijk'' informatie doorgeven aan de staatssecretaris, maar daar moet het bij blijven, stelt Kamp. Verder moet Cohen ,,de rug recht houden'' en moet hij niet ,,oude dossiers in heroverweging blijven nemen''. Alleen oppositiepartij GroenLinks vindt dat het advies van de burgemeesters-commissie bindend moet zijn.

Daarnaast denken de meeste Kamerleden in deze dagen aan de illegalen Turkse kleermaker Gümüs uit Amsterdam. Hij was, samen met zijn vrouw en twee kinderen, ingeburgerd in de Amsterdamse samenleving, maar voldeed niet aan de voorwaarden van de 'witwas-regeling'. Burgemeester Patijn maakte zich tot in Den Haag sterk voor Gümüs. Het dossier, dat leidde tot heftige emoties, werd tot in de Tweede Kamer besproken. Het mocht niet baten, het gezin werd in 1997 uitgezet. Nu zegt het Tweede-Kamerlid en bedenker van de burgemeesters-commissie Dittrich (D66): ,,De dossiers van de hongerstakers ken ik niet, hoef ik ook niet te kennen. Het is de verantwoordelijkheid van de staatssecretaris.''

Inmiddels is het debat in de Tweede Kamer over vreemdelingen verhard. Ook is de Koppelingswet in werking getreden, die illegaal verblijf in Nederland moet tegengaan door illegalen uit te sluiten van allerlei collectieve voorzieningen als de bijstand en het ziekenfonds.

En de burgemeesters? Patijn vindt een zinnetje in de brief van Cohen van groot belang. De staatssecretaris schrijft de opvattingen van de burgemeesters ,,gaarne bij mijn afwegingen'' te betrekken. Informeel zou Patijn meer garanties dan dat ene zinnetje hebben gekregen. ,,Je denkt toch niet dat hij zich anders met zo'n brief laat wegsturen'', zegt zijn medewerker Van Brink. Die steun is echter onzeker.

Van Brink meent ook dat burgemeester Patijn de vrouwen een goede uitweg heeft geboden om te stoppen. ,,Het is eervol, de vrouwen kunnen het gevoel hebben dat er naar hen is geluisterd.'' Maar Patijn beklemtoont zelf ,,geen hoge verwachtingen te willen wekken''.

De Turkse hongerstaaksters denken er anders over. ,,We vinden de commissie positief, maar we willen dit eerst bespreken'', reageert Sevilay. ,,De criteria zijn nog onduidelijk voor ons.'' De vijftien hongerstaaksters hebben daarom nog niet besloten of ze hun dossier zullen afstaan aan Cohen voor bestudering door de staatssecretaris of de burgemeester. Eerder wisten de bewindsman en zijn ambtenaren zo de hongerstaking in de Haagse Agneskerk te beëindigen.

De hongerstaking kan nog wel een tijdje duren. De echtgenoten van de hongerstaaksters willen dat hun vrouwen stoppen met de actie, aldus S. Künkan van de Turkse vereniging OIB. Arts C. van Melle slaat die hoop de grond in. ,,De vrouwen zijn veel feller dan de mannen.'' Hij noemt de hongerstaaksters ,,hard en trots''. En vooral wantrouwend.

Zie ook:
Streep in het zand (6 maart 1999)

Profiel over Asielzoekers (18 juni 1998)

NRC Webpagina's
9 MAART 1999

( a d v e r t e n t i e )