NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

KESTER FRERIKS
Ondanks de belangrijke universitaire wetenschappers, de biograaf, een jeugdvriendin en wie niet al, zegt Samuel Beckett in de aan hem gewijde documentaire zelf de mooiste dingen. Zoals: ,,If you not love me, I shall not be beloved; If I don't love you, I shall not love.'' Voor het eerst besefte ik hoe Becketts wereld er een van de wanhoop is, gevoed door paradoxen. Over het schrijverschap zegt hij: ,,Het besef niets uit te willen drukken, het besef dat er geen woorden zijn om uit te drukken, en tegelijkertijd de verplichting te moeten schrijven. Mijn laatste woord zal een blanco vel papier zijn.''

De documentaire, geregisseerd door John L. Reilly, heeft een klassieke, enigszins starre opbouw. Hulde is gebracht aan de drieslag oorspronkelijk materiaal (foto's van Beckett, helaas al te korte interviews), vervolgens beelden van zijn wereld (het indrukwekkende Ierse land, Dublin, Parijs) en als derde deel de buitenstaanders (universitair geschoolden, een vage bekende). Wat na afloop vooral achterblijft, althans bij mij, zijn Becketts eigen teksten en de fragmenten uit de toneelregistratie Waiting for Godot. En eigenlijk is dat meer dan voldoende. Beckett, geboren in 1906 in Dublin en overleden in Parijs, 1989, is een veel uitdagender schrijver dan de documentaire doet vermoeden. Hij had een afkeer van dikke boeken, maar schreef ze wel. Hij wilde het theater tot niets reduceren en schreef desalniettemin eindeloos veel voor theater. Goed, zijn werk is beknopt, uitgeloogd, kaalgeschraapt. Maar het is feitelijk niet waar dat hij zegt te lijden onder het besef niets uit te willen drukken. Beckett heeft oneindig aan zelfexpressie gelaboreerd. Alleen het bovenstaande citaat al (If you not love me... etc.) is daar een toonbeeld van.

Het is aldoor weer die kop van Beckett die intrigeert. Als kind was hij al zoals de oude man. Schichtige, wegkijkende blik, de neus als een klif, de wilde haardos. Heel het gezicht lijkt te willen klieven: een ijsbreker is het. Dat klopt. Beckett verlangde zo sterk te kunnen zijn als schrijver om de werkelijkheid kaal te maken, elke charme of franje of romantiek ervan weg te willen kappen. Maar hij was niet bij machte. Luister goed naar zijn schitterende teksten als in Waiting for Godot of Krapp's Last Tape, daar hoor je zijn stem: die van de wanhopig verscheurde.

Van en over Beckett. Zaterdag, Ned.3, 0.08-01.33u.