In: Nederlands Filmmuseum, Amsterdam.

Klassieker is in 'originele versie' ook onbegrijpelijk

Door HANS BEEREKAMP
Al meer dan een halve eeuw levert The Big Sleep (Howard Hawks, 1946) munitie aan tegenstanders van de scenarioprofeten. Nog steeds reizen zij rond om hun cursussen te geven en aankomende filmmakers in te peperen dat een doortimmerd plot de belangrijkste voorwaarde is voor een goede film.

Humphrey Bogart en Lauren Bacall in 'The Big Sleep'

Aan het verhaal van de film noir The Big Sleep, naar een Philip Marlowe-roman van Raymond Chandler, viel geen touw vast te knopen. Een beroemde anekdote vertelt dat ook Hawks van een bepaalde moord in de film de dader niet wist, en op verzoek van hoofdrolspeler Humphrey Bogart Chandler om opheldering vroeg. Chandler noemde een dader die logischerwijs uitgesloten was, en zei in tweede instantie dat hij het ook niet wist. Toch is The Big Sleep een klassieker, een aanstekelijk meesterwerk, door de absurde humor, de cynische toon, de labyrintische structuur en de droogkomische erotische dubbelzinnigheid.

Even leek het erop dat de filmgeschiedenis herschreven moest worden, omdat onlangs de originele versie van The Big Sleep opdook en gerestaureerd werd. Die kwam gereed in januari 1945, maar werd door Warner Bros. op de plank gehouden (enkele voorstellingen voor militairen overzee daargelaten). De agent van Bogarts tegenspeelster Lauren Bacall drong aan op een nieuwe montage, met bij te draaien broeierige scènes tussen het jonge echtpaar Bogart en Bacall, in de trant van hun eerdere hit To Have and Have Not (Hawks, 1944).

De in 1946 uitgebrachte definitieve versie bevatte twintig nieuwe minuten, waaronder bij voorbeeld de klassieke dubbelzinnige dialoog bij de paardenraces. Uit de 1945-versie werden 22 minuten verwijderd, waaronder een passage van negen minuten waarin Bogart de politie op de hoogte stelt van de loop der gebeurtenissen.

Nu het Filmmuseum een week lang de 'originele' versie uit 1945 vertoont, zouden de mysteries dus opgelost kunnen worden. Mispoes! Bogarts explicatie biedt nauwelijks soelaas voor de door het hoge tempo veroorzaakte desoriëntatie.

Omdat een aantal van de leukste scènes daarentegen ontbreken, is de 1945-versie langdradiger en veruit inferieur aan de 1946-versie, wat mij betreft de originele.

De conclusie is dus dat de historische obsessie voor 'originele versies' soms futiel kan zijn, en dat een kloppende plot gelukkig niet nodig is om van een film een succes te maken, mits dat gebrek gecompenseerd wordt door andere elementen. Quod erat demonstrandum.