NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

Maarten Huygen
Het gekke is dat ik me op deze oudejaarsdag zo weinig televisie van dit jaar herinner. Want zo gaat het met beelden. Ik word zelf een tv-scherm. Vol als het aan staat.

Maar de knop gaat uit en alles is weg. De harde interviews, het beleden medeleven met de vele slachtoffers die dagelijks worden opgevoerd, het geknal in Kosovo, de fictieve schietpartijen, de natuurrampen, de asielzoekers in tenten, de excuses van Clinton - alles loopt door elkaar heen. Was die Midden-Oosten-specialist nu op het Journaal of CNN? Kwam die jongen met dat Down's syndroom nu bij Paul de Leeuw of Jos Brink? Was die Nederlandse draagmoeder wel zo bijzonder? Had ik er niet al eerder een gezien of had die haar eigen embryo door de partner van de wensmoeder laten bevruchten? Via een pipetje? Dan was het niks nieuws. Daarvoor hoef je niet naar het buitenland. Nee, ze had een nier gedoneerd aan haar man in een gevoelige documentaire met aardige chirurgen. Of deden die juist aan borstvergroting? Die transseksueel kwam toch uit Groningen of was het een personage van Arjan Ederveen? De ruziënde gasten van Jerry Springer wandelen binnen in VPRO's Buren van Frans Bromet en discussiëren met vaders tegen zinloos geweld. Ik lijk wel ben- zijn-naam-weer-vergeten uit Jiskefet.Piet Grijs heeft ooit gespeculeerd over de effecten van televisie op het geheugen. In Amerika zouden er oude continukijkers bestaan die nauwelijks nog een woord konden uitbrengen. Naar aanleiding van dat feitje had hij een rekensom gemaakt van de opnamecapaciteit van de hersenen. Een enkel tv- beeld bestaat uit duizenden beelden, snel reizende puntjes. De hersenen raken dan duizendmaal eerder vol dan als je gewoon naar een plaatje in een boek kijkt. Zijn gedachtenexperiment was verfijnder dan ik het nu weergeef.

De tv brengt wel een soort verdoving. Het is een instrument voor vergetelheid, een elektrische trooster. Tijdens het kijken word je voortdurend gestoord door reclame of door je eigen verveling. Met de zapper wankel je van de ene zender naar de ander en zo ontstaat dwarrelend gruis. En zoals een automobilist zijn rit van twee uur niet kan navertellen, zo kan de sofa-aardappel zijn avonturen voor het scherm niet reproduceren, tenzij hij zoals ik aantekeningen maakt. Dat disciplineert. Maar drie dagen later ben ik het helemaal kwijt en moet ik alles nakijken.

Op deze oudejaarsdag denk ik eerst aan wat ik mis, namelijk de Keek op de Week van Koot en Bie. Naarmate hun laatste uitzending van 22 maart verder achter ons ligt, wordt hun prestatie groter. Elke week minstens één of twee rake items. Nu zit Nederland zonder actuele satire. Geen Vogel en De Mik en geen oud-verzetsstrijder Bussink. Hun spot was een streep licht in het grijze zwerk boven de polder. Ik had graag gezien wat ze hadden gemaakt van de Vughtse stichting Elzenroode. Geen omroep die durft te putten uit de menigte aanstormende cabaretiers. Wel zijn er veel cabaretprogramma's en converserende komedianten maar daar blijf je niet voor thuis. Te vrijblijvend.

Er kwam een hele nieuwe omroepvereniging, de eerste sinds de EO, voor de kijkcijfers en voor jeugdige staatssecretarissen, BNN. Om jongeren te trekken. Maar jongeren zijn geen politieke stroming en geen levensbeschouwelijke eenheid. Volgens BNN-baas Bart de Graaff zijn ze vooral plat. Hij vindt zichzelf grappig en is niet voor de camera weg te slaan. Dit eeuwige kind heeft, zoals Adriaan van Dis in Blauw Licht opmerkte, de status van slachtoffer. Die geeft kleine Bart een vergunning om te terroriseren. Jammer, want de man heeft didactische gaven.

Het meeste opzien baren zijn pogingen om sterren 's nachts te wekken. De buurvrouw van Jaap Jongbloed (van het programma Vermist) zou volgens Bart fout in de oorlog zijn geweest omdat zij niet mee wilde werken aan zijn flauwekul. Ze had Jongbloed gewaarschuwd. Bart moet doen wat hij niet laten kan om hangjongeren van de straat te krijgen, maar hoort hij niet bij de commerciëlen zoals de sex-slijmerige Menno Buch of Theo BH van Gogh? Maar TV2 hecht inmiddels aan zijn hoge kijkcijfers.

Bart is symptoom van de restjeszender TV2. Evangelische programma's, Tros, voetbal en nu wat jeugd. Onbegonnen werk voor de netmanager. Die functionaris moet orde brengen in de kerstboom van omroepverenigingen, stichtingen en verbonden. Bij Nederland 1 en 3 begint dat te lukken, al concurreren ze veel tegen elkaar. De weekeindes zijn boordevol goede programma's, maar aan het begin van de week is er vaak niks te zien. Documentaires worden tegen elkaar in gezet.

Bij Nederland 1 zijn de bloedgroepen nog beter zichtbaar en dat kan hinderlijk zijn. Dat blijkt uit de wisselende prestaties van Netwerk, waar de KRO consequent meer van maakt dan NRCV en Avro. Tranentrekkers als Spoorloos worden afgewisseld door hoogwaardige documentaires, tv-films en drama's. Vooral Nederland 3 ontwikkelt zich tot kwaliteitszender met Nova, dat veel primeurs bracht, Buitenhof, Zembla, Noorderlicht, Lagerhuis, documentaires, politieserie Unit 13. De omroepverenigingen en stichtingen passen wat beter bij elkaar dan op Nederland 1. De NPS, de VPRO voor een kleiner, de Vara voor een breder publiek. Een greep uit de productie van afgelopen jaar. Meest aangrijpende documentaire van afgelopen jaar: Dokument: Westeinde van Ireen van Ditzhuyzen. Het was een jaar van veel goede documentaires zoals Als ze maar gelukkig zijn, een serie over ouders en hun kinderen en de reeks Lang leve de Kampioen.

Beste televisiefilm vind ik De Ziener, de verfilming van een roman van Vestdijk met Porgy Franssen in een briljante vertolking van de rol van ziener. Hij was te lief voor de rol van barse zuiplap Koning Willem III in Wij Alexander, koninklijke whodunit en het duurste dramaproject van het jaar. Het publiek waardeerde de serie zeer, ik niet.

Bizarste televisiedag: de Amerikaans-Britse luchtaanvallen op Irak gemengd met de impeachment van Clinton door het Huis van Afgevaardigden. Dat was alleen buiten Amsterdam te zien.

Meest stigmatiserende reclame: de spot van de Stichting Ideële Reclame die alle vaders boven de 60 verketterde. Scherpste interviewers: Paul Witteman en Jeroen Pauw van RTL4&5 in diens programma Kwestie van Kiezen. Memorabel waren Pauws gesprekken met bisschop Muskens die bij moeilijke vragen zijn pokerface opzette, de sluw wegglijdende Ad Melkert en de openhartige Freek de Jonge. Interviewer die na Oprah Winfrey het meest naturel is: Hanneke Groenteman. Meest in de rede viel Fons de Poel.

Mafste dramatiek: de collegiale gesprekken op de gemengde wc van het advocatenkantoor van Ally McBeal.

Domste vrouwenprogramma: Ladies Only dat beter Ladies Bathroom had kunnen heten. Het hardste gelachen dit jaar: 1 om Koot en Bie; 2 om de babyrose bankier met jongensstem in het Britse satireprogramma Big Train; 3 om Brigitte Kaandorp die vertelde hoe ze haar fiets met kind en al liet omvallen. Weinig commerciële programma's bij mijn opsomming. Die werken met strakke budgetten. Zenden door reclame onderbroken buitenlandse speelfilms uit, doen spelletjes, produceren nachtelijk gehijg, reality tv, kopen aan uit het buitenland. Zo'n Brits of Amerikaans tweedehandsje kan goed zijn, maar is altijd minder interessant dan een nieuw Nederlands programma. Maar wat moet ik zeggen over de drakerige RTL4-revueshow Monte Carlo van Carlo Boszhard?

Wel concurreren de commerciëlen met steeds betere nieuwsprogramma's. SBS6 heeft Actienieuws, zodat we nu elke avond uit drie journalen kunnen kiezen. Nieuws blijkt oneindig uit te breiden als informatie of als amusement, als docudrama of als tafereel voor voyeurs. Voor volgend jaar wens ik veel goed en dus vooral saai nieuws.