NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

DE EUROPESE monetaire unie is begonnen op donderdag 3 december 1998 om twee uur 's middags. Op dat moment kondigden de Bundesbank en de centrale banken van de overige tien eurolanden gelijktijdig aan dat ze hun rente verlaagden. Gecoördineerd door de Europese Centrale Bank (ECB), die aldus het feitelijke rentebeleid overnam, ging het officiële rentetarief naar drie procent. Alleen de Banca d'Italia bleef achter met een daling tot 3,5 procent - klaarblijkelijk uit vrees dat er toch nog een speculatiegolfje tegen de lire op gang zou kunnen komen.

President Duisenberg van de ECB noemde de renteverlaging een ,,tamelijk sensationele beslissing'' en daarmee heeft hij niets te veel gezegd. Tien van de elf eurolanden hanteren nu het gemeenschappelijke rentetarief waarmee ze over vier weken de monetaire unie zullen ingaan. Voor de financiële markten kwam deze rentedaling eerder dan verwacht. Waarnemers waren uitgegaan van een gestage daling naar het Duits-Frans-Nederlandse renteniveau tot 3,3 procent voor de begindatum van de EMU. Daarna zou de ECB begin volgend jaar de rente verder kunnen verlagen.

Het verrassingselement is één van de sterkste troeven van centrale bankiers. Kort geleden verraste ook Alan Greenspan, de Amerikaanse centrale bankier, de markten volkomen met een renteverlaging. De Amerikaanse rente is hoger dan die in euroland.

DE GECOÖRDINEERDE rentedaling is ook in andere opzichten sensationeel. Kennelijk vrezen de centrale bankiers een verdere groeivertraging in Europa. De wereldwijde economische teruggang, de opeenstapeling van winstwaarschuwingen uit het bedrijfsleven en het afbrokkelende consumentenvertrouwen hebben de economische vooruitzichten voor het komende jaar aanzienlijk verslechterd. Met een gemiddeld inflatiepercentage in euroland van één procent is er geen enkele bedreiging voor het hoofddoel van de ECB, prijsstabiliteit. Dat bood de monetaire ruimte voor de renteverlaging.

Er zit een sterk politiek aspect aan het ECB-besluit. Sinds de regeringswisseling in Duitsland is het politieke paradigma in euroland van kleur verschoten. De rood-groene regering-Schröder sloot zich aan bij de Franse opvattingen over de noodzaak van politieke invloed van de ministers van Financiën op het monetaire beleid, over wisselkoersen en over het rentebeleid. Sociaal-democratisch activisme is in een meerderheid van de eurolanden aan de macht en heeft in de Duitse minister van Financiën een luidruchtige spreekbuis gevonden. Lafontaine heeft vanaf de eerste dag dat hij minister is een renteverlaging geëist van de ECB en de Bundesbank ten behoeve van economische groei en werkgelegenheid. In Italië gingen intussen stemmen op om het niet zo nauw te nemen met de begrotingsdiscipline van het Stabiliteitspact van euroland.

DE POLITIEKE DRUK heeft het imago van onafhankelijkheid van de ECB geen goed gedaan. Op zijn best kan worden vastgsteld dat de ruzie tussen de centrale bankiers en een aantal ministers van Financiën niet gelukkig is geweest. De president van de Bundesbank zei gisteren: ,,We zijn doof voor politieke druk, maar we zijn niet blind voor feiten en argumenten.'' Dat kan de verdenking niet wegnemen dat de centrale bankiers toch een beetje voor de ministers zijn gezwicht.

Waarschijnlijker is dat de renteverlaging een strategische zet van de centrale banken is geweest, ingegeven door een afspraak die achter de schermen is gemaakt. Anderhalve week geleden liet Duisenberg doorschemeren dat er een stilzwijgend akkoord was bereikt met de ministers van Financiën. Zij zouden vasthouden aan een strak begrotingsbeleid waardoor de centrale banken de ruimte zouden krijgen voor een losser monetair beleid. Direct na de aankondiging van de renteverlaging verklaarden de Duitse en Franse ministers van Financiën inderdaad eendrachtig dat geringe begrotingstekorten en lage rente de beste combinatie vormen om economische stagnatie te bestrijden.

MONETAIR BELEID schept geen banen, maar het kan wel helpen om de groei te bevorderen. Consistentie en vertrouwen zijn daarbij onontbeerlijk. En een element van verrassing. De ECB is voor zijn eerste test geslaagd, nog voordat de monetaire unie een feit is.

( a d v e r t e n t i e s )