In: Kriterion en The Movies, Amsterdam; Lantaren/Venster, Rotterdam; Babylon, Den Haag; Cinemariënburg, Nijmegen

Verstikkende onbenulligheid

Door RAYMOND VAN DEN BOOGAARD
Niek Koppens vierde grote film is, ongewild misschien, een overtuigend pleidooi tegen censuur. Naar de maker in interviews heeft laten weten mocht zijn camera immers wel aanwezig zijn bij de campagnebesprekingen van de lijsttrekker van de Partij van de Arbeid en zijn staf bij de Tweede Kamerverkiezingen in mei van dit jaar.

De lijsttrekker spreekt

Maar bij politiek beraad, als lijsttrekker Wim Kok met andere PvdA-kopstukken overlegde over de te volgen politieke koers, bleef de deur voor Niek Koppen gesloten. Het resultaat van die media-strategie pakt zeer ten nadele uit van degenen die Koppens toegang hebben beperkt: wat in beeld komt straalt zo'n overweldigende, verstikkende onbenulligheid uit, en is zozeer gespeend van alles wat zweemt naar inhoud, dat je als kijker geneigd bent aan te nemen dat alles waartoe de camera geen toegang had minstens even onbeduidend geweest moet zijn.

De keuken van Kok portretteert lijsttrekker Wim Kok op campagne in de provincie, en de merendeels jeugdige staf die de verkiezingscampagne moet vullen met leuke werkbezoeken en citeerbare uitspraken voor de pers.

Het lijkt niet erg waarschijnlijk dat dit gezelschap campagnemedewerkers zich op erg veel andere terreinen van het maatschappelijk leven staande zou kunnen houden: naar de meeste werkbezoeken komt geen pers kijken, zodat de kostbare tijd van de minister-president voor honderd procent ten goede komt aan de enkele tientallen burgers die hij met een bezoek vereert. En er zijn nog maar weinig bedrijven en instellingen in Nederland waar het op prijs wordt gesteld dat een medewerker in een vergadering niet zijn voorstellen verdedigt, maar ineenkrimpt bij het eerste blijk dat de chef zijn ideetje misschien wel niet zo goed vindt.

In deze sfeer van middelmaat stijgt de intellectuele ster van Wim Kok, de enige in de film trouwens die zich nog uitdrukt in courant Nederlands, en niet in een voor buitenstaanders nauwelijks begrijpelijk, wollig jargon. Koks charisma laat zich vergelijken met dat van een ouderwetse jeugdherbergvader, maar hij durft tenminste nog af en toe een beslissing te nemen.

Maar ook bij Kok treedt aan het licht, dat in deze jaren van brede, paarse coalitie in Nederland elk politiek debat ongewenst is. De enige brisante politieke discussie tijdens de verkiezingscampagne, over de volledige fiscale aftrekbaarheid van de hypotheekrente, wordt door Kok in de kiem gesmoord - en de film laat goed zien hoe dat gebeurt: aan de telefoon. Op deze manier is De keuken van Kok toch nog een politiek veelzeggende film geworden, tegen de bedoelingen van de PvdA-mediastrategen in. Koppen laat een land zien, waaruit alle debat en politiek verdwenen zijn. Dat is misschien goed voor het land, maar wel vreselijk saai. Het is niet de minste verdienste van deze film, aan de hand van een betrekkelijk onbenullig onderwerp inzicht te verschaffen in een meer algemene tendens in onze cultuur en maatschappij.