NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

RAYMOND VAN DEN BOOGAARD
Vreemde wereld - die van het internationale schaak. Na de jaren tachtig, met de titanenstrijd tussen Karpov en Kasparov die niet alleen over het spel met de 64 vakjes ging, maar ook allerlei politieke bijtonen had, wordt het wereldschaak van de jaren negentig nu al enkele jaren beheerst door een onwaarschijnlijke figuur: Kirsan Iljoemzjinov, de president van Kalmukkië.

Kalmukkië (hoofdstad Elista) bestaat echt. Het is een kleine, zogenaamde autonome republiek binnen de Russische federatie waar de president, gebruikmakend van het kwijnende centrale gezag van Moskou, de als formeel bedoelde autonomie van het gebied heeft opgetuigd tot een echte onafhankelijke staat. Gebruikmakend van miljoenen dollars van onduidelijke herkomst - Iljoemzjinovs tegenstanders spreken van het witwassen van crimineel geld - heeft de president van Kalmukkië zich meester weten te maken van het presidentschap van de wereldschaakfederatie FIDE, waarvan hij inmiddels ook zo'n beetje de enige sponsor is. En daar blijft het niet bij: nabij Elista is Schaakstad verrezen, waar in september j.l. de 33-ste internationale schaakolympiade gehouden werd.

En dat is nog maar het begin, legt Iljoemzjinov tegenover de camera in Jop Pannekoeks Wie wordt de Koning van Schaakland? uit. Schaakstad zou een onafhankelijke, soevereine staat moeten worden, met een parlement van schakers die uit hun midden een schaakkoning zouden moeten kiezen. In de blauwdruk van dit schakersland figureert verder prominent het officieel toelaten van veelwijverij. Schakers, meent Iljoemzjinov, zijn veel onderweg en kunnen wel een verzetje gebruiken.

Wie wordt de Koning van Schaakland? eindigt met een verslag van de schaakolympiade in Kalmukkië, die met enkele dagen vertraging begon omdat het nieuwe schaakpaleis met enkele dagen vertraging werd opgeleverd. Een en ander had een aardige reportage kunnen opleveren, maar helaas is Pannekoeks film een buitengewoon warrig werkstuk, waarin de beelden uit september worden voorafgegaan door een breed uitgesponnen voorgeschiedenis. Zo zien we de Nederlandse grootmeesters Jan Timman en Genna Sosonko al maanden tevoren door Elista rondlopen en een gesprek voeren met Iljoemzjinov, dat overigens opvallend lelijk in beeld wordt gebracht. Sosonko, die van Russische herkomst is, legt tenslotte de goede smaak aan de dag af te zien van deelname aan de Olympiade, evenals Gary Kasparov, de sterkste schaker ter wereld.

'Documentaire' is een wat te hoog gegrepen benaming voor deze film, die eerder een journalistiek verslag is, en met zeker de helft had kunnen worden bekort. De beelden van een vroeger toernooi uit Groningen bijvoorbeeld, kunnen worden gemist. En ook het herhalen van een fragment uit Nova, dat als bewijs moet gelden voor het gebrek aan persvrijheid in Kalmukkië, is uitermate klungelig in de film verwerkt. In zijn huidige vorm ontbeert Wie wordt de Koning van Schaakland? elke spanning, om over humor nog maar te zwijgen: De kijker ziet zich bedolven onder episodes en wetenswaardigheden die meestal niet in beeld worden uitgelegd, maar door een zeurderige commentaarstem meegedeeld. Het was misschien beter geweest, te beginnen met het verslag van de Olympiade in september en in de loop van het verslag terug te schakelen naar de achtergronden van deze gebeurtenissen. Maar misschien was het gedraaide materiaal daar ook niet interessant genoeg voor. Niet elke verkeerd geconcipieerde film kan immers nog aan de montagetafel worden gered.

Wie wordt de Koning van Schaakland?, zondag, Ned.3, 21.10-22.09u.