NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Kan een Internetaanbieder op grond van de huidige wet verplicht worden om het elektronische verkeer van een klant af te tappen? Om een antwoord op die vraag te krijgen, heeft de Amsterdamse provider XS4ALL een proefproces uitgelokt dat gisteren bij de Utrechtse rechtbank diende.

Door onze redacteur MARIE-JOSÉ KLAVER

UTRECHT, 21 NOV. De rechtbank in Utrecht heeft zich gisteren onbevoegd verklaard in een rechtszaak tegen twee Internetbedrijven. Internetaanbieder XS4ALL uit Diemen was door officier van justitie M. Hoekendijk voor de rechter gedaagd wegens het weigeren van een rechterlijk bevel tot aftappen van een klant die door de regiopolitie Utrecht van verspreiding van kinderporno werd verdacht.

Iets meer dan een jaar geleden kreeg Internetaanbieder XS4ALL een vordering van de Utrechtse officier van justitie M. Hoekendijk om al het Internetverkeer af te tappen van een klant die werd verdacht van het verspreiden van kinderporno. Het bedrijf weigerde gehoor te geven aan dit bevel omdat er onvoldoende wettelijke grondslag voor een zogeheten Internettap zou zijn. Volgens de Internetaanbieder maakt de Utrechtse politie gebruik van illegale opsporingsmethoden. Woordvoerder M. Wessling van XS4ALL verklaarde niet te willen meewerken “aan inbreuken op de privacy die onvoldoende wettelijke basis hebben”.

Volgens het Wetboek van strafvordering mag de politie op grond van een bevel van de rechter-commissaris tijdens een gerechtelijk vooronderzoek in computers opgeslagen gegevens opvragen. In de wet staat nergens dat deze bepaling ook geldt voor een op de toekomst gerichte vordering. De gegevens die de Utechtse politie nodig had voor het onderzoek naar een kinderporno-verdachte bestonden nog niet. Door het volgen van de digitale sporen (bezochte websites, e-mail, nieuwsgroepen, ftp) van de man wilde het recherche-team inzicht krijgen in diens strafbare gedragingen.

Omdat XS4ALL weigerde aan deze opsporingsmethode mee te werken, werd de provider voor de rechter gedaagd. De Internetaanbieder werd het weigeren van een rechterlijk bevel te laste gelegd. Officier van justitie Hoekendijk had alle getuigen en getuigen-deskundigen afgewezen die XS4ALL wilde laten oproepen.

Behalve XS4ALL was ook het Amsterdamse Internetbedrijf De Digitale Stad voor de rechter gedaagd. De Digitale Stad stond niet terecht vanwege het weigeren van een rechterlijk bevel, maar vanwege het niet verstrekken van naam- en adresgegevens van dezelfde kinderporno-verdachte die XS4ALL weigerde te af te tappen. Op basis van een nooit gebruikte bijzondere bepaling over staatsveiligheid en zedendelicten wilde de Utrechtse politie zonder bevel van de rechter-commissaris de persoonsgegevens van de verdachte klant opvragen. Volgens directeur J. Flint van De Digitale Stad tast het verzoek van de politie de grondrechten van klanten aan omdat toetsing door de rechter-commissaris bewust achterwege is gebleven.

Bij het begin van de zaak, die vanochtend bij de rechtbank in Utrecht diende, onstond enige verwarring over de aard en de duur van het proces. De voorzitter van de rechtbank, R. Meertens, bleek niet te weten dat het om twee verschillende zaken ging en had slechts 45 minuten voor het proces uitgetrokken. Vanwege de tijdsdruk wilde zij direct met het horen van de directieleden van beide bedrijven beginnen. Toen advocaat P. Bakker Schut, die zowel XS4ALL als De Digitale Stad verdedigde, haar erop wees dat het om twee verschillende telasteleggingen ging kreeg hij toestemming om eerst het verweer in de zaak tegen XS4ALL te voeren.

Citerend uit rechtsgeleerde handboeken en proefschriften betoogde de raadsman dat de rechtbank van Utrecht onbevoegd was om de zaak te behandelen omdat het delict dat XS4ALL volgens officier van justitie Hoekendijk had begaan had niet in Utrecht plaats gevonden, maar in het arrondissement Amsterdam, waar de provider is gevestigd. Voor De Digitale Stad hanteerde hij dezelfde redenering.

Het verweer van de officier van justitie dat het proces tegen XS4ALL en De Digitale Stad door de Utrechtse rechtbank moet worden behandeld omdat de zaken direct verband houden met het onderzoek tegen de Utrechtse kinderporno-verdachte wees de rechter af. De rechtbank verklaarde zich onbevoegd en verwees de zaak naar de Amsterdamse rechter.

Het antwoord op de vraag of justitie het recht heeft om verdachte Internetgebruikers af te tappen en zonder toetsing van de rechter-commissaris persoonsgegevens op te vragen laat nog even op zich wachten. XS4ALL hoopt dat uit het vonnis van de Amsterdamse rechtbank zal blijken of Internetaanbieders wettelijk verplicht zijn om klanten op verzoek van de politie af te tappen.

Woordvoerder Wessling van XS4ALL zei blij te zijn met de beslissing van de rechtbank. ,,We wilden dat de zaak naar Amsterdam verwezen zou worden zodat wij officier van justitie Hoekendijk als getuige kunnen oproepen.’’ Volgens Wessling is Hoekendijk zelf te zeer partij om als officier van justitie op te kunnen treden in de tapzaak omdat hij ook de aanklager in de kinderpornozaak is. “Hoekendijk heeft onze verdediging steeds gefrustreerd.”