Door HANS BEEREKAMP
AMSTERDAM, 28 OKT. De elfde editie van het International Documentary Filmfestival Amsterdam (IDFA) kampt nog met een tekort van 250.000 gulden op de begroting van 2,4 miljoen, maar dat lijkt voor het grootste deel voor het begin van het festival (25 november tot en met 3 december) weggewerkt te kunnen worden, door bezuinigingen - zo vervalt het slotfeest - en extra inspanningen van subsidiënten en sponsors. De belangrijkste redenen zijn het wegvallen van sponsor Canal+, die volgens festivaldirecteur Ally Derks niet de mondeling overeengekomen periode van drie jaar nakwam ten gevolge van een directiewisseling, en de gedwongen verhuizing van IDFA naar City, toen bleek dat de vertrouwde bioscoop Alfa al voor het einde van dit jaar zijn deuren moest sluiten.

Naast De Balie en het Filmmuseum vormen de zeven zalen van de grote bioscoop aan het Kleine Gartmanplantsoen nu het hart van het festival, en dat zal even wennen zijn, zowel voor de bezoekers als voor de niet aan 16mm- of videoprojectie gewende operateurs. City is ook de locatie waar het festival geopend wordt, met de wereldpremière van Niek Koppens documentaire De keuken van Kok, over de campagne van de PvdA bij de laatste verkiezingen voor de Tweede Kamer.

Het competitieprogramma voor de VPRO Joris Ivens Award telt dit jaar slechts één andere Nederlandse productie, Water en vuur van Joost Seelen over 'de roerige geschiedenis rond Marinus van der Lubbe'. Selecteur Derks zei deze week op een persconferentie dat de hoge kwaliteit van de Nederlandse documentaires op het tiende IDFA dit jaar minder geprononceerd was. Ook liet ze doorschemeren dat de kwaliteit van de documentaires op video, die meedingen naar de Zilveren Wolf, gemiddeld hoger lijkt te liggen dan die van de nieuwe documentaires op celluloid.

De tegenstelling tussen film en televisie valt in het geval van de nieuwe productie van Nick Broomfield in het voordeel van de filmversie uit. Broomfield, aan wiens werk het elfde IDFA een retrospectief overzicht wijdt, maakte een documentaire, Kurt & Courtney, over de dood van Nirvana-zanger Kurt Cobain, die op alle mogelijke manieren werd tegengewerkt door zijn weduwe Courtney Love. Niet alleen ontbreekt alle muziek van Cobain, omdat zij de rechten bezit en het gebruik blokkeerde, maar ook trachtte ze, zoals in beeld soms hilarisch duidelijk wordt tijdens telefoongesprekken van Broomfield met zijn producent, de totstandkoming van de film te verhinderen. Dat lukte niet, maar er bestaan wel twee versies: een gecensureerde, die de BBC zaterdag uitzendt, en een meer complete, die IDFA vertoont.

De traditionele top-10 van favoriete documentaires van een vooraanstaande filmmaker, werd dit jaar samengesteld door de Japanner Kazuo Hara, ooit winnaar van de prijs van de Nederlandse filmkritiek tijdens het filmfestival van Rotterdam voor The Naked Emperor's Army Marches On. Derks belooft een spannend en avontuurlijk programma, dat voornamelijk uit onbekende Japanse documentaires bestaat: ,,De meeste zijn niet ondertiteld, en er is niet veel geld beschikbaar voor eigen vertalingen, dus we zien wel waar dat schip strandt.''

Nieuw voor IDFA zijn de vertoningen, in samenwerking met Cinekid in het Filmmuseum, van documentaires voor kinderen ('Kids and Docs'), de materialisatie van het vorig jaar aangekondigde Jan Vrijmanfonds, dat de totstandkoming van niet-Westerse documentaires moet gaan ondersteunen, en de invoering van een NVDO-keurmerk voor documentaires met aan de ontwikkelingslanden ontleende onderwerpen.

Het complete programma van IDFA verschijnt in de aan het festival gewijde Profiel-bijlage van 20 november. Op 28 november heeft in City 2 de NRC Handelsblad-dag plaats, waar speciaal voor lezers van deze krant De keuken van Kok, Kurt & Courtney en drie andere nieuwe documentaires vertoond zullen worden.