In: 14 theaters

Democratisch postmodernisme van Grunberg en Abu-Assad gaat over alles en niets

Gezeur over twee spa en twee broodjes kaas

Door HANS BEEREKAMP
Na de eerste vertoningen in het Nederlands Film Festival bleek de waardering voor Het 14e kippetje van de Nederlandse Palestijn Hany Abu-Assad (37) naar een origineel scenario van Arnon Grunberg (27) omgekeerd evenredig met de leeftijd van de kijker.

Nooit eerder werd in Nederland een film gemaakt waarvan de tamelijk willekeurige inhoud zo ondergeschikt is gemaakt aan een berekenende vormgeving. Grunbergs dialogen behandelen de werkelijkheid volgens een democratisch postmodernisme en zouden overal over kunnen gaan. Zo wordt er gezeurd over een bestelling ('twee spa rood en twee broodjes kaas'), over de vraag of je over pikken mag praten zoals je over koelkasten praat, en is ook de liefde een volstrekt toevallig gebruiksartikel geworden, onmiddellijk inwisselbaar zodra zich iets leukers voordoet.

De bespiegelingen, cabaretesk gejongleer met taal, zijn losjes gedrapeerd rond een soort van verhaaltje. Daniel (Antonie Kamerling) en Francesca (Thekla Reuten) gaan trouwen, maar kunnen het restaurant niet vinden, waar ter ere van hen een etentje is georganiseerd door ceremoniemeester Martin (Dirk Zeelenberg). Wanneer ze laat op de avond toch nog arriveren, is het landerige gezelschap vrienden en familieleden grotendeels laveloos.

Als het dan toch niet uitmaakt waar de film over gaat, waarom zou je dan niet enkele goed in de markt liggende elementen omstandig exploiteren? Zo ontleent Het 14e kippetje zijn titel aan een zijlijntje in de plot: het gepoch van de ijdele acteur Jean (Victor Löw), de verre grote liefde van de bruid, over zijn gewillige harem. En waarom zou je dan niet een affiche voor de film ontwerpen met veertien verschillende damesslipjes, ook al komen die nergens in beeld? Wat maakt het allemaal uit?

Dan wordt het ook zinvol maar liefst drie acteurs uit het succesvolle All Stars (Kamerling, Peter Paul Muller en Kasper van Kooten) opnieuw elkaars jeugdvrienden te laten spelen en een ronde televisiepresentatrice (Fabienne de Vries) een nietszeggende bijrol te geven. En waarom zou je dan ook niet Kamerling, net als in All Stars, een liedje laten zingen onder de begintitels en zo de top-40 als marketinginstrument beproeven?

De absurde kolder van Het 14e kippetje komt moeizaam op gang. De eerste twintig minuten overheerst een gevoel van ergernis over het gratuite gestuntel met een half oog voortdurend gericht op de kassa. Dan beginnen enkele grappen effect te sorteren en weet met name de charme van Zeelenberg af en toe een glimlach te veroorzaken. Relatieve hoogtepunten in de voortkabbelende parade van alledaagsheden zijn de muzikale intermezzi. Wellicht had daar scenarioadviseur Paul Ruven (De tranen van Maria Machita, Filmpje!) de hand in. Ruvens invloed op de debuterende en onervaren regisseur is merkbaar, maar gaat niet ver genoeg: met nog meer ongerijmde zang en dans had Het 14e kippetje een soort Hollandse Hellzapoppin' kunnen worden. Nu valt Abu-Assad steeds weer snel terug in het moeras van geneuzel en zelfbeklag. Pijn doet de nietszeggendheid alleen maar in de altijd dankbare portrettering van burgermansclichés, in het schrijnende materialisme en de levensangst van de ouders van de bruid (heel goed gespeeld door Peer Mascini en Cecile Heuer).

Je kunt de productionele vaardigheid bewonderen van de makers van Het 14e kippetje, de jonge maatschappij IJswater Films met een beetje steun van Endemol Entertainment. Vooral het jonge publiek zou wel eens kunnen tippelen op de postmoderne gebakken lucht, die nochtans minder dan negen ton gekost heeft. Als staatssecretaris Van der Ploeg zijn zin krijgt en 'cultureel ondernemerschap' beloond wordt, dan hebben films als Het 14e kippetje de toekomst in een van belangenloze culturele pretenties ontdaan Nederlands filmlandschap.

NRC Webpagina's

30 SEPTEMBER 1998