NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Dagboek Anne Frank vermoedelijk incompleet

Door een onzer redacteuren
ROTTERDAM, 18 AUG. De dagboeken van Anne Frank zijn vermoedelijk incompleet. In de manuscripten bij het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie (RIOD) in Amsterdam ontbreken vijf pagina's. Een voormalig medewerker van de Anne Frank Stichting in Amsterdam heeft het RIOD en het Anne Frank Fonds in het Zwitserse Bazel enkele maanden geleden op de hoogte gesteld dat hij in het bezit is van vijf originele dagboekpagina's.

Het RIOD en het Anne Frank Fonds proberen de pagina's in bezit te krijgen en hebben daartoe een maand geleden de landsadvocaat ingeschakeld. Deze onderhandelt met de voormalige werknemer van de Anne Frank Stichting, die beweert dat Otto Frank, de vader van Anne, hem kort voor zijn dood in 1980 de bladzijden in eigendom heeft gegeven. Het RIOD en het Zwitserse Anne Frank Fonds, de belangenbehartiger van de familie Frank bij wie de auteursrechten van de dagboeken berusten, vermoeden echter dat vader Frank de pagina's slechts in bewaring heeft willen geven om te voorkomen dat ze openbaar zouden worden.

Het RIOD zegt de pagina's gezien te hebben en vermoedt dat het gaat om de tweede door Anne Frank geschreven versie van een dagboekaantekening van dinsdag 8 februari 1944, waarin zij kritisch schrijft over het huwelijk van haar ouders. Otto Frank schonk de manuscripten bij zijn dood aan het RIOD. In de wetenschappelijke editie uit 1986 staat alleen de eerste versie van de dagboekaantekening uit 1944. In deze eerste versie is bovendien op verzoek van de familie Frank een passage geschrapt. Volgens een voetnoot geeft Anne Frank daarin ,,een uiterst onvriendelijk en deels onjuist beeld van het huwelijk van haar ouders''.

Niet alles wat Anne schreef is gedrukt

Het dagboek van Anne Frank blijft de gemoederen bezighouden. Het is volgens deskundigen zelfs goed mogelijk dat er, behalve de vijf pagina's die nu zijn opgedoken, nog meer passages uit haar notities zijn achtergehouden.

Door onze redacteur ARJEN SCHREUDER

ROTTERDAM, 18 AUG. Dat niet alles wat Anne Frank schreef op haar onderduikadres aan de Amsterdamse Prinsengracht ook daadwerkelijk in druk is verschenen, wisten de lezers van de wetenschappelijke editie van haar dagboek al. Deze editie verscheen in 1986 bij de Staatsuitgeverij en uitgeverij Bert Bakker.

Het betrof een wetenschappelijke studie van het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie (RIOD) over het dagboek van Anne Frank. De studie stond onder leiding van RIOD-directeur H. Paape en de medewerkers G. van der Stroom en D. Barnouw en ging vergezeld van een samenvatting van een rapport over handschriftvergelijking en documenttechniek van het Gerechtelijk Laboratorium. Volgens de auteurs ging het bij deze uitgave om een ,,integrale en letterlijke'' uitgave van alles wat Anne Frank gedurende meer dan twee jaar in haar dagboeken had opgeschreven.

Driemaal maakt deze wetenschappelijke editie in een voetnoot gewag van het weglaten van passages. De eerste weglating betreft een volgens RIOD-medewerker Barnouw onvriendelijke uitdrukking in een dagboekbrief van 26 februari 1942 jegens haar moeder. Deze uitdrukking werd op verzoek van de familie Frank geschrapt.De tweede keer is dat in een dagboekbrief van 15 juni 1942. Daarin schrijft Anne Frank over haar schoolklas in het Joods Lyceum en daarbij noemt ze namen van haar klasgenoten. Deze namen zijn op initiatief van het RIOD deels weggelaten. Het instituut had de genoemde personen benaderd met de vraag of zij er bezwaar tegen hadden om in de tekst genoemd te worden. Van personen die daar prijs op stelden, werden de initialen gefingeerd.De derde weglating is die in een dagboekbrief van 8 februari 1944, waar Anne Frank schrijft dat ze zeer kritisch is over het huwelijk van haar ouders. Op dinsdag 8 februari 1944 schreef Anne over haar verlangen naar rust en naar vrolijkheid. Ze schreef ook vrij uitvoerig (47 regels) over het huwelijk van haar ouders. Deze regels komen in de 'integrale' editie niet voor. Uit een voetnoot bij het dagboekgedeelte van 8 februari 1944 blijkt dat de 47 regels op verzoek van de familie Frank zijn geschrapt, omdat ze een ,,uiterst onvriendelijk en deels onjuist'' beeld van het huwelijk van haar ouders zouden geven.

Om deze laatste dagboekaantekening gaat het vermoedelijk in de onlangs opgedoken vijf pagina's van het dagboek. Enkele maanden geleden, zo onthulde gisteren het Radio 1-journaal, heeft een voormalige medewerker van de Anne Frank Stichting in Amsterdam het RIOD en het Anne Frank Fonds in het Zwitserse Basel ervan op de hoogte gesteld, dat hij in het bezit is van enkele originele bladzijden met dagboeknotities. Volgens het RIOD en het Anne Frank Fonds waren deze bladzijden tot dusverre onbekend.

Het RIOD heeft de bladzijden gezien en is van mening dat het vermoedelijk een door Anne Frank zelf herschreven passage betreft van de weggelaten passage over het huwelijk van haar ouders. Dat Anne Frank de weggelaten passage had herschreven, zegt het RIOD nooit te hebben geweten.

Otto Frank, vader van Anne, bepaalde dat de manuscripten bij zijn dood in 1980 naar Oorlogsdocumentatie gingen. Het RIOD heeft de originele dagboekaantekeningen sindsdien in beheer heeft. De nu opgedoken pagina's zitten daar dus niet bij.

De wetenschappelijke editie bevat drie versies van het dagboek: de tekst uit het schrift van Anne Frank; de tijdens Anne Franks jaren in 'Het achterhuis' herschreven versie op losse vellen zoals ze die had bedoeld voor een boek; en de tekst zoals die vanaf 1947 voor het publiek beschikbaar was. Deze laatste versie werd door vader Otto Frank op nogal wat plaatsen ontdaan van hem onwelgevallige passages.

Het RIOD vermoedt nu dat vader Otto Frank kort voor zijn dood de bladzijden van de tweede, op losse vellen geschreven versie heeft weggelaten en in bewaring heeft gegeven van de toenmalige medewerker van het Anne Frank Huis. Dit zou in 1980 zijn gebeurd tijdens een onderzoek van het Duitse Bundeskriminalamt naar de authenticiteit van de dagboeken in een strafzaak tegen twee neonazi's die hadden beweerd dat de dagboeken waren vervalst.

RIOD-medewerker Barnouw sluit na de recente ontdekking niet uit dat Otto Frank nog meer dagboekaantekeningen heeft achtergehouden. Volgens hem heeft de redactie van de wetenschappelijke editie de weglating van de bladzijden niet kunnen opmerken, omdat Otto Frank de pagina's na het weglaten van de passages over zijn huwelijk opnieuw heeft doorgenummerd.

Het RIOD en het Zwitserse Anne Frank Fonds is er nu veel aan gelegen de ontbrekende bladzijden alsnog in bezit te krijgen. Beide instellingen zeggen in een gezamenlijke verklaring het ,,hoogst onwaarschijnlijk'' te vinden dat vader Otto Frank de originele bladzijden zomaar heeft weggeven, zoals de oud-medewerker van de Anne Frank Stichting beweert. Ze vermoeden dat Frank hem de pagina's alleen maar ,,in bewaring'' heeft gegeven om te voorkomen dat inhoud openbaar zou worden. ,,De bewering dat Otto Frank de pagina's heeft weggegeven is onacceptabel'', zegt president Elias van het Anne Frank Fonds in Basel.

Beide instellingen hebben de landsadvocaat ingeschakeld om de bladzijden bij het RIOD te krijgen. De landsadvocaat, D. den Hertog, werd een maand geleden ingeschakeld. Het RIOD hoopt in een nieuwe druk van de wetenschappelijke editie, die nu niet meer verkrijgbaar is, de ontbrekende passages op te kunnen nemen. Daarvoor moet het Anne Frank Fonds in Basel als belangenbehartiger van de familie Frank en eigenaar van de auteursrechten dan wel toestemming geven. Op de vraag in hoeverre de ontbrekende pagina's afwijken van de oorspronkelijke, weggelaten passage wil het RIOD niet ingaan.

Volgens het Radio 1-Journaal heeft de ex-werknemer van de Anne Frank Stichting derden inzage gegeven in de vijf pagina's. Zo werkt televisieproducent IDTV aan een nieuwe documentaire over Anne Frank waarin de vijf pagina's worden gebruikt. Ook in een nieuwe, nog te verschijnen biografie van de Oostenrijkse Müller-Brandsttter zouden de ontbrekende pagina's zijn verwerkt.

Dinsdag 8 februari 1944

Beste Kitty,Hoe ik mij voel zou ik je niet kunnen zeggen. Het ene ogenblik verlang ik naar rust, het andere weer naar wat vrolijkheid. Lachen zijn we hier niet meer gewend, zo echt lachen tot je niet meer kunt.

Vanochtend had ik wel de 'slappe lach'. Je weet wel zoals je op school wel kunt hebben. Margot en ik zaten te giechelen als echte bakvissen. Gisterenavond hadden we weer wat met moeder. Margot rolde zich in haar wollen deken maar sprong plotseling weer uit bed en bekeek de deken heel nauwkeurig; er zat een speld in! Moeder had in de deken een stuk ingezet. Vader schudde veelbetekenend z'n hoofd en had het over moeders slordigheid. Al gauw kwam moeder uit de badkamer en ik zei zo'n beetje voor de grap: ,,Du bist doch eine echte Rabenmutter''. Ze vroeg natuurlijk waarom en wij vertelden haar van de speld. Ze trok direct haar hooghartigste gezicht en zei tegen mij: ,,Jij moet vooral wat van slordigheid zeggen, als jij naait ligt de hele grond bezaait met spelden. En kijk eens hier ligt weer het nageletui, dat ruim je ook nooit op!'' Ik zei dat ik het nageletui niet gebruikt had en Margot sprong in, want zij was de schuldige. Moeder praatte nog een poosje door over slordigheid tegen mij tot ik boordevol was en tamelijk kortaf zei: ,,Ik heb toch niets van slordigheid gezegd, altijd krijg ik het als een ander wat doet!'' Moeder zweeg en ik was genoodzaakt haar nog geen minuut later haar nachtzoen te geven het voorval was misschien onbelangrijk maar mij ergert alles. [...]Anne Mary Frank

(Bron: De Dagboeken van Anne Frank, 1986)