Bioscoopagenda Nederland
www.bios.nl

Weelderige kalenderfotografie

Door PIETER STEINZ
Situeerde Pier Paolo Pasolini zijn Medea (1970) in het primitieve binnenland van Klein-Azië, voor zijn verfilming van Duizend-en-één-nacht ging hij nog verder: naar Jemen, Ethiopië en Nepal.

Scène uit Il fiore delle mille e una notte.

In plaats van het overbekende sprookjes-Bagdad uit de verfilmingen van de Aladdin- en Sindbadverhalen, zien we in De bloem der 1001 nachten het middeleeuwse Oosten door een felrealistische bril: kashba's vol mismaakte armoedzaaiers, woestijnen bevolkt door zwartgeblakerde nomaden, maar ook de dorpscultuur aan de voet van de Himalaya's en de trotse skyline van de Zuid-Arabische leemflats.

Van de drie Pasolini-films naar klassieke verhalenverzamelingen - Il decamerone (1971), I racconti di Canterbury (1972) en Il fiore delle mille e una notte (1974) - is de laatste de radikaalste. Pasolini koos voor geen enkel bekend verhaal en voorzag samen met de later beroemd geworden schrijfster Dacia Maraini het scenario van een nieuwe structuur: niet de nachtelijke vertelkunst van de haremvrouw Sjahrazaad vormt het raamwerk, maar de love story van de onervaren Nur-ed-Din en zijn geliefde slavin Zumurrud. Een dozijn andere verhalen is op inventieve manieren in De bloem ingebed.

In 1974 baarde De bloem, dat werd bekroond met de Grote Prijs van de Jury van het festival van Cannes, veel opzien; vooral door de ultraviolente taferelen en de vrijmoedige seksscènes, waarin de regisseur zich - net als een marktkoopman in de 1001 nacht - 'meer een liefhebber van de banaan dan van de vijg' betoonde. Bijna een kwart eeuw later is de opnieuw uitgebrachte film vooral saai. De verhalen hebben weinig spanning, er wordt op zijn zachtst gezegd naïef geacteerd (wat verergerd wordt door de Pippi-Langkousachtige nasynchronisatie in het Italiaans), de poëtische intermezzo's doen gekunsteld aan, en op de weelderige Novib-kalenderfotografie ben je gauw uitgekeken, tenzij je toevallig net van plan was om een rondreis door Jemen te maken. Hoe trots Pasolini destijds ook was op De bloem (,,ik laat een feodale wereld zien die bezield is door een diepgewortelde, krachtige en zorgeloze Eros''), het zou triest zijn als de in 1975 vermoorde schrijver-regisseur om deze film herinnerd zou worden.

In: Amsterdam, Rialto; Haags Filmhuis