NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

TWEE OOGMERKEN had president Clinton toen hij vorige week aan zijn staatsbezoek aan China begon. Hij wilde tot het Chinese volk doordringen en hij wilde in Amerika de kiezers afleiden van de slepende schandalen rondom zijn persoon.

In deze tweeledige opzet is hij geslaagd, zo kan vlak voor het einde van de reis worden vastgesteld. Van Clintons gezamenlijke optreden met president Jiang Zemin, van zijn ontmoetingen met studenten, geleerden, zakenlieden en kunstenaars kon ook binnen China, voor een deel dankzij live-televisie, een massa-publiek kennis nemen. En steeds waren er die twee opgewekte vrouwen in de buurt, First Lady Hillary en dochter Chelsea, om de mensen thuis ervan te overtuigen dat hier een gelukkig gezin van een langverwacht uitstapje genoot.

De reis stond, ongebruikelijk genoeg, niet in het teken van gerichte handels- en investeringsovereenkomsten en het scheppen van banen. In het omvangrijke presidentiële gevolg ontbraken industriëlen, zakenlieden en bankiers. De reden was een onaangename. De verdenking dat Clintons laatste verkiezingscampagne mede werd gefinancierd met Chinees kapitaal en de president de belangen van het bedrijfsleven herhaaldelijk voorrang heeft gegeven boven de nationale veiligheid heeft het raadzaam gemaakt ditmaal maar niet al te veel nadruk te leggen op de nauwe betrekkingen tussen het Witte Huis en het grote Amerikaanse en Aziatische zakenleven. Het Chinese volk moest op de goede dingen van de Amerikaanse samenleving worden gewezen, de openheid en de dynamiek, en dat mocht niet worden verstoord door financiële en andersoortige indiscreties.

NATUURLIJK IS de politiek niet buitengesloten gebleven. Voor de Chinezen zelf was Clintons tegenbezoek - president Jiang Zemin was vorig jaar al in Amerika op visite - een bevestiging van de plaats van de Volksrepubliek in de wereld. Buren als Japan, Zuid-Korea en Taiwan lazen de theeblaadjes mee op de consequenties van dit bezoek voor hùn positie vis--vis de opkomende macht van het nieuwe Rijk van het Midden. Speciaal de Japanners, geconfronteerd met een diepe economische crisis, vragen zich af of zij plaats moeten maken als Amerika's eerste partner in Azië. Het nieuwe begrip dat opgeld doet, Japan passing, geeft aan hoe gepasseerd de Japanners zich voelen nu Clinton Tokio bewust overslaat. De Taiwanezen op hun beurt hebben te horen gekregen wat allang bekend was, maar niet eerder zo scherp door een Amerikaanse president, en zeker niet in China zelf, was gezegd. Als Peking op de ingeslagen weg verder gaat, zullen ook de bewoners op het afvallige eiland moeten gaan bewegen.

Clinton is een man van zijn tijd. Waar hij verschijnt ziet hij een brug voor zich naar de 21ste eeuw. Die eeuw zal een Amerikaanse zijn, althans een eeuw waarin steeds meer aardbewoners het belang en de betekenis van de Amerikaanse normen en waarden, die in wezen universeel worden geacht, zullen inzien. Tegelijkertijd is er de oude Amerikaanse fascinatie met China. Sinds de goede werken van hun missionarissen in dit grote land de Amerikanen met deze vreemde, maar respect afdwingende cultuur in contact brachten, zijn er speciale betrekkingen geweest. Toen de communisten in 1949 de macht in China overnamen heette het dat de regering in Washington China 'verloren' had. President Nixons boodschapper dr. Henry Kissinger toonde zich in zijn memoires diep onder de indruk van de communistische mandarijnentelg Tsjoe En-lai die hij in 1972 in Peking ontmoette en in wie hij de erudiete vertegenwoordiger van een eeuwenoude en onevenaarbare cultuur had onderkend.

AAN CLINTON valt niet af te zien of hij vergelijkbare ervaringen heeft gehad. Daar is hij waarschijnlijk de man niet naar, en ook tonen de moderne Chinese leiders zich op dat gebied geen bron van inspiratie. De presidentiële belangstelling gaat in de eerste plaats uit naar de mate waarin die leiders hun land willen en kunnen omvormen en laten deelnemen aan een feestelijke nieuwe orde - feestelijk als uit de financiële ontsporingen van het moment de juiste lessen worden getrokken. Vanuit de Nieuwe Wereld gezien is China de plek waar de Oude Wereld zich, aan de hand van een gerevitaliseerd Amerika, zal vernieuwen. Dat vooruitzicht was de kern van Clintons boodschap. De president heeft het er als het ware bij zijn Chinese gehoor willen inhameren.