Festival van Hongaarse film

'Vaska Eosoff' van Peter Gothar

Door RAYMOND VAN DEN BOOGAARD
Lachebekjes zijn het niet echt, die Hongaren. De vergelijking met Russen en andere Slaven in Oost-Europa dringt zich op. Ook in Rusland eindigen alle films steevast met de ondergang van alle betrokkenen - communisme of niet.

Maar voor dat het zover is, valt er toch vaak nog veel te lachen en te genieten, meestal dronken. In de Hongaarse cinema daarentegen is ook het traject op weg naar het einde vaak een sombere, en tegelijkertijd ook nog een absurde aangelegenheid. De Hongaarse cinema doet, in zijn zwaar aangezette Schmerz, soms een beetje aan de Zweedse denken.

Dit geconstateerd zijnde, moet worden opgemerkt dat er uit het kleine Hongarije soms hele mooie films komen, die te onzent zelden te zien zijn, zodat de organisatoren van de manifestatie 'Hongaarse lente', die in het programma behalve Hongaarse literatuur ook Hongaarse cinema hebben opgenomen, alle lof verdienen. Van één Hongaarse filmmaker, Péter Gothár, is in De Balie zelfs een klein retrospectief te zien: Time stands still uit 1981, Time uit 1985 en Vaska easoff uit 1996. De twee laatste films, waarvan onlangs een kopie aan de pers kon worden getoond, maken het enigszins mogelijk zich een indruk te vormen van het filmen in Hongarije vóór en na de val van het communisme.

Time (Idö van), naar een script van Péter Esterházy, geeft een idee van wat er aan cinematografische vrijheid mogelijk was in de nadagen van het socialisme in Hongarije. Dat was heel veel, blijkt. Time is een bepaald verwoestende satire op het leven op de scheiding van communistische stagnatie en imitatie van de Westerse welvaartstaat in het Hongarije van 1985. Met name het leven in een vakantiehuis van de vakbonden op de Balkan en de medische zorg van staatswege krijgen het zwaar te verduren, zonder dat de satire trouwens ook maar ergens in comedy ontaardt. De manier waarop de film voortdurend balanceert tussen satire en onversneden absurdisme maakt Time bij voortduring boeiend.

Een zeer bijzondere film is ook Vaska Easoff (Hagyjállógva Vászka) uit 1996. De mogelijkheid om te zien in hoeverre de visie van filmmaker Gothár op de Hongaarse samenleving in de tussenliggende jaren is veranderd, blijft ons echter onthouden. Want Vaska Easoff is geheel in Sint Petersburg opgenomen en behelst voor een deel een parodie op de Rode mystiek in de vroege Sovjet-cinema, genre Eisenstein. Jammer is hoogstens dat de Russische dialogen, die niet zijn ondertiteld, worden verdrongen door een Hongaarse, wel ondertitelde commentaarstem. De lichtvoetigheid die de Russische acteurs uitstralen, wordt op die manier alsnog verdrongen door Magyaarse hopeloosheid.

Inl. 020-5535151