Steeds weer de film uitvinden

Observation Booth, Tobias Schalken. Eén van de objecten die wordt tentoongesteld tijdens Impakt 1998.

Door DANA LINSSEN
Het lijkt erop dat de meeste experimentele en avant-garde filmmakers voortdurend bezig zijn om de filmkunst opnieuw uit te vinden, in plaats van verder te gaan vanuit bestaande verworvenheden.

Dat neemt niet weg dat dat soms belangwekkende en verheugende resultaten oplevert, maar een kleine blik in het film- en videoprogramma van het komende, tiende Impakt Festival for Audiovisual Arts leert dat de meeste producties wederom vooral didactisch van aard zijn. Wel heel expliciet is La queue tigrée d'un chat comme un pendentif de pare-brise (Frankrijk, 1983-89) van Jean-Claude Bustros, waarin filmtermen als close-up, kader en montage op een bittere manier worden verduidelijkt met behulp van archiefmateriaal van rampen en oorlogsslachtoffers.

De film maakt deel uit van het themaprogramma Voice-Image waarin het grensgebied tussen gesproken tekst, soundtrack en beeld centraal staat. Dat levert veel filmische verkenningen op die op het eerste gezicht tegenstrijdige beelden en geluiden combineren en zo een andere kijk op bekende zaken beogen. Maar ook in de films uit het Panorama, het jaarlijke internationale overzicht, lijkt een tendens te bespeuren van films die je als becommentarieerde beeldgedichten of geïllustreerde hoorspelen moet omschrijven (To Red en Diary van Peter Todd). Het zijn veelal persoonlijke confidenties en getuigenissen (Bayou, Dina Ciraula). Net als in de documentaire lijkt ook de vooruitstrevende filmmaker steeds meer de camera op zichzelf te richten.

Als de we programmeurs van Impakt (maar ook al van het Filmfestival Rotterdam) moeten geloven vinden de echte beeldexperimenten tegenwoordig plaats in het domein van de pornofilm. Het argument daarvoor, van de Amerikaanse auteur William Wees, dat 'porno geen porno meer is zodra een experimentele filmmaker het in handen krijgt', doet denken aan de stelling dat de aanwezigheid van museummuren bepaalt of iets kunst is. Maar het blijft de vraag waardoor met brandgaten en verfvlekken bewerkte seksfilms (The Color of Love, Peggy Ahwesh) en curieuze found footage uit de jaren twintig van 'vrouw met hond' nu precies experimenteel worden.

Behalve een trefpunt voor avant-garde film- en videoproducties afficheert Impakt zich ook als festival voor audiovisuele kunsten. Dat betekent dat er ook ruimte in het programma is voor optredens van dj's en videojockey's, muziektheaterproducties, nieuwe media en multidisciplinaire installaties. Een preview van de werken van onder anderen Francisco Ruiz de Infante en Fiona Tan is vandaag al te zien in Het Koetshuis van de Winkel van Sinkel in Utrecht van 17.00 tot 19.00 uur.

13 t/m 17 mei, diverse locaties in Utrecht, festivalbalie in Theater Kikker, Ganzenmarkt 14, Utrecht, inl. (030) 294 44 93. Website: Impakt 1998.