NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Valt een peuter van een schommel en krijgt hij dat zwaaiende ding vervolgens tegen zijn gezicht, dan heet het Funniest Home Video's. Loopt het voor het kind dodelijk af, dan is het disastertainment.

JACO ALBERTS

Ellende als amusement is big business. Tien jaar geleden was 'dood-en-verderf-voor-de-lol' nog voorbehouden aan een louche circuit van meest illegale video's waarbij kijkers zich konden verlekkeren aan allerhande gruwelijkheden. Tegenwoordig worden ze gewoon uitgezonden op commerciële stations in prime-time en lijken in Nederland SBS6 en de Holland Media Groep (RTL en Veronica) in de slag om de meest schokkende beelden.

,,Het gaat om reality'', zegt Adam Haber van het distributiebedrijf Alfred Haber uit de Verenigde Staten die de o.m. voor Fox in Amerika geproduceerde beelden in Europa aan de man probeert te brengen. ,,Schokkende scènes uit het echte leven, daar zijn mensen in geïnteresseerd. Wij waren de eersten die er mee kwamen, en het is heel populair. In alle landen waar het uitgezonden wordt haalt het marktaandelen van meer dan veertig procent. Overal is het nummer een. Mensen, vooral jongeren, willen verandering. Comedies zijn zo saai.''

Met onverholen trots vertelt Haber dat zijn vader Alfred de bedenker is van de term disastertainment. Na info-tainment, emo-tainment de nieuwste uit de Verenigde Staten overgewaaide televisietrend. De begin deze maand in Cannes gehouden jaarlijkse handelsbeurs voor televisie-programma's MIP-TV, moest het weten ook. Elke dag werd er groots met disastertainment geadverteerd in de nieuwsbulletins - advertenties die bij elkaar tonnen moeten hebben gekost: What do you do when disaster strikes? You program it!.

En programmeren, dat doen ook de Nederlandse stations die mikken op een jonger publiek, SBS6 voorop. Ondanks het feit dat directeur Fons van Westerloo vorig jaar nog aankondigde dat zijn zender niet te veel een ronkende reality-zender moest worden, heeft programmeur Bart Soepnel van het station onlangs een volumecontracten gesloten met marktleider Alfred Haber en met concurrent distributeur Rive Gauche. Naar eigen zeggen voor de neus van de collega's van Veronica waarmee SBS6 in gevecht is om jeugdige kijkers. ,,We hoorden dat de Holland Media Goep ook bezig was. Toen hebben we meteen een overeenkomst gesloten met Rive Gauche.'' Zowel Alfred Haber en Rive Gauche bevestigen dat ze met de inkopers van HMG hebben gesproken, maar de woordvoerder van HMG in Nederland ontkent dat er interesse voor dat soort beelden bestaat. Van Alfred Haber neemt SBS6 ongeveer tweederde van het disaster-materiaal over.

,,Wij maken geen gebruik van de term disastertainment, omdat wij de beelden verwerken voor ons programma Explosief'', aldus Soepnel. ,,Het is erg Amerikaans, die police shootouts. Het is overigens niet allemaal ellende. Het gaat ook om de biggest explosions ever, waar ze laten zien hoe een gebouw tegen de grond gaat. Ook spectaculaire beelden van een vloedgolf in Californië. Daar zijn de mensen dan al lang tevoren geëvacueerd. Het is een vorm van reality tv die wat mij betreft interessant is, spectaculair.''

Het ruwe materiaal is volgens Soepnel soms al te grof, waardoor het bewerkt moet worden. ,,Er zijn fragmenten die echt te schokkend zijn, waarin mensen overlijden. Die zenden we niet uit. Daarvoor hebben we een gedragscode.'' In het verleden is nog wel eens wat tussen de vingers door geglipt: ,,Iemand die op een zinloze manier helemaal in elkaar wordt geslagen. Dat hebben we eens uitgezonden. Dat willen we niet nog een keer.''

De Amerikaanse verkopers van Rive Gauche malen er echter niet om waargebeurde sterfscènes te slijten als amusement. De brochure van de distributeur belooft nogal wat schokkende beelden: The World's Deadliest Sea Creatures of Prisoners out of Control. Onder de laatste titel kunnen kijkers bijvoorbeeld genieten van een scène waarbij een gevangene bij een aanval op zijn hoofd wordt geslagen met een halter van 25 kilo. Of beelden waarbij - nog steeds volgens de brochure - ,,een gevangene een medegevangene herhaaldelijk steekt met een in elkaar geflanst mes''. Met de toevoeging dat alles echt is en op camera vastgelegd.

Voor Rive Gauche-manager Ronald Glazer zijn er eigenlijk geen grenzen: ,,Alles is off limits. Bij een ongeluk op de weg gaat toch ook iedereen kijken, mensen zijn gefascineerd door het morbide. Persoonlijk vind ik het niets, ik kijk niet graag naar ongelukken. Maar ik heb er geen probleem mee dat ik er geld mee kan verdienen.'' Toch zijn er af en toe dingen die hij niet koopt. ,,Bijvoorbeeld een film waarin je het hele proces van het ontbinden van een dood lichaam ziet. Dat heb ik laten gaan, dat vond ik te morbide.''

Glazer denkt dat de populariteit van het genre het gevolg is van de technische ontwikkelingen, met name met die van video-camera's. ,,Het begon in de Verenigde Staten vier jaar geleden met Rodney King, een zwarte die werd afgetuigd de politie. De beelden die de hele wereld overgingen werden genomen door iemand in de buurt met een videocamera. Zo is een hele nieuwe industrie ontstaan van mensen met scanners die onmiddellijk er op afgaan als er ergens iets gebeurt. Door de tegenwoordige kwaliteit van de camera's kunnen ze de beelden verkopen aan tv en er multimiljonair mee worden. Mensen gaan nu zelfs naar het werk met een camera. Want stel dat er onderweg iets gebeurt en je hebt je camera niet bij je, je loopt de kans miljoenen mis te lopen.'' Toch heeft ook Glazer blijkbaar zo zijn grenzen: ,,Ik wil niet geïnvolveerd worden in seks. Kinderen worden daar door geschaad. Dan denk ik, wat gebeurt er als mijn kinderen of kleinkinderen kijken.'' Worden kinderen dan niet geschaad door schokkende beelden van de meest vreselijke rampen? ,,Stervende mensen zien ze elke dag toch op het nieuws'', zegt Glazer. De populariteit van rampen wordt ook ondervonden door medewerkers van de publieke omroep. NOS Sales, de organisatie die namens de omroep programma's en fragmenten verkoopt, krijgt regelmatig vragen of ze nog ongelukken of andere reality in de aanbieding heeft, ,,Er zijn veel bedrijven die daar hun emplooi in vinden,'' aldus Loes Koot van NOS Sales. Binnen de omroep wordt er nu aan gedacht om er ,,een projectje'' van te maken, te inventariseren wat er eigenlijk aan bruikbaar materiaal in de archieven ligt. Koot weet echter nog niet of ze er echt wat mee moeten doen: ,,Het is toch altijd de ellende van anderen die je verkoopt: mensen die van bergen vliegen, door vijftig bomen gaan en dan aan flarden op de grond terecht komen. Ik weet niet of je je daar mee moet inlaten. Wij proberen toch een beetje een kwaliteitsdistributeur te zijn.''