Door HANS BEEREKAMP
In de vorig jaar met de hoofdprijs van het Amsterdamse documentairefestival (IDFA) bekroonde film Auf der Kippe kijkt een groep straatarme Roemeense zigeuners voor de zoveelste maal in de bioscoop naar hetzelfde Indiase melodrama, met veel muziek en dans.

Omdat de waardering voor de producten van de Indiase filmindustrie in West-Europa en Noord-Amerika nagenoeg nihil is, vergeten we wel eens hoe groot de invloed ervan is in de rest van de wereld. In Azië, Afrika, de Arabische wereld en een groot deel van de voormalige Sovjet-Unie schijnen de sterren uit Bollywood minstens zo fel als die uit Hollywood.

Voor de vierde keer tracht het Amsterdamse Soeterijntheater door de organisatie van een festival aandacht te vragen voor dit onbekende terrein. Terecht legt Cinema India de nadruk op de politieke en culturele context van de films, door publicaties, debatten en ontmoetingen met Mani Ratnam en Saeed Mirza en medesamensteller P.K. Nair.

Naast enkele buiten de grote studio's tot stand gekomen kwaliteitsfilms (doorgaans het enige dat in het Westen bekend wordt), vertoont Cinema India recente publieksfilms, die de stand van zaken in de Indiase samenleving weerspiegelen. Het succes bijvoorbeeld van Hum apke hain kaun (Yours Forever) van Sooraj R. Barjatya uit 1994 wordt geduid als een terugkeer naar de verheerlijking van het familieleven. In het kader van een bruiloftsfeest worden kuisheid buiten het huwelijk en geweldloosheid, alsmede de spirituele en morele superioriteit van vrouwen gepredikt. Sommigen, zoals journalist Maithili Rao in de programmakrant, brengen deze 'gemeenschappelijke, collectieve zucht naar de eenvoudige, troostende voordelen van hechte familiebanden' in verband met de triomf van het xenofobe Hindoe-conservatisme, dat de strijd aanbindt met de toenemende verwestersing.

Het zou niet de eerste keer zijn dat juist in de meest populistische producten van een filmindustrie de tijdgeest zich het duidelijkst manifesteert. Wie geïnteresseerd is in de recente politieke en culturele ontwikkelingen in India, zou zich maar eens door zo'n muzikale draak van drie uur heen moeten bijten.

Cinema India. 2 t/m 27 april, Soeterijn, Amsterdam. Delen van het programma zijn te zien in Plaza Futura, Eindhoven; Filmtheater Louis, Tilburg; Cinemariënburg, Nijmegen; Filmhuis Arnhem; Chassé, Breda. Inl. 020-5688500