NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS 
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Karel van Miert onderzoekt de positie van Reed Elsevier en Wolters Kluwer in de markt voor vaktijdschriften. Is die inderdaad te dominant?

Door onze redacteur JACO ALBERTS

AMSTERDAM, 26 FEBR. De overgrote meerderheid van de Nederlandse bevolking zal ze nimmer hebben doorgebladerd: 'De Gemeentestem', 'Metaal en Kunststof' of de 'Slagerswereld'. Het is een willekeurige greep uit de duizenden vaktijdschriften die Nederland rijk is.

Donderdag werd bekend dat Europees Commissaris Van Miert van mededingingszaken zich met zijn team ook in deze wereld verdiept bij zijn onderzoek naar de megafusie tussen Wolters Kluwer en Reed Elsevier. De vraag is of de nieuwe superuitgever zo'n dominante positie inneemt dat concurrentie ernstig wordt bemoeilijkt. Van Miert kan de uitgever dwingen bepaalde activiteiten te verkopen om zo de markt open te gooien.

Onderzoek naar vaktijdschriften in Nederland valt echter niet mee. Betrouwbare gegevens over de omvang van de enorm versnipperde markt bestaan niet. Elke brancheorganisatie geeft wel een blaadje uit dat tot de vakbladen wordt gerekend. Bovendien zijn niet alle uitgevers lid van het Nederlands Uitgevers Verbond. Het verbond zelf durft geen uitspraken te doen over de omvang van de markt en de gevolgen van de fusie. Duidelijk is wel dat Reed Elsevier en Wolters Kluwer samen meer dan de helft van de markt in handen hebben, die zeker een miljard gulden aan omzet groot wordt geacht. Illustere namen uit het verleden worden bij de fusie samengebracht: Zo is Reed Elsevier eigenaar van Misset, de grootste uitgeverij van informatie over bedrijven in Nederland met meer dan 80 titels in alle sectoren van het bedrijfsleven. Verder heeft het bedrijf vorig jaar nog Colofon overgenomen, met als onderdelen de uitgeverijen Vuga en Delwel. Aan die verzameling worden nu toegevoegd: Samson Bedrijfsinformatie, Kluwer Bedrijfsinformatie, Hagen & Stam, Samson H.D. Tjeenk Willink en Bohn Stafleu Van Loghum. In de ledenlijst van de groep vaktijdschriften van het uitgeversverbond komen uitgevers als VNU, Wegener en de Sdu wel voor, maar met een in vergelijking zeer bescheiden bijdrage aan titels. Het nieuwe Elsevier komt zelfs exclusief de juridische uitgaven uit op een kleine 400 titels, terwijl de genoemde drie concurrenten net de 60 titels overschrijden.

Financieel directeur Fokko Covers van Reed Elsevier zegt dat er niet zo globaal naar de vaktijdschriften gekeken mag worden. De uitgevers hebben Van Miert er op gewezen dat er heel diep in de markt gedoken moet worden om er iets zinnigs over te zeggen: ,,Het is heel pluriform. De bladen gaan over transport, landbouw of horeca, met hun heel eigen doelgroepen.'' Zelfs als je dat hebt vastgesteld, ben je nog niet klaar, betoogt Covers: ,,Het is al bijna onmogelijk om te spreken over het segment tuinbouw omdat dat weer is verdeeld in specialisaties. Uiteindelijk moet je inzoomen op titelniveau en dat vergelijken met titels van andere uitgevers.'' Bovendien zegt Covers dat de drempel voor toegang tot de markt laag is: ,,Iedere gek kan een blaadje beginnen.''

Volgens Astrid Kuier van advertentiemakelaar Media Exposure liggen de zaken toch iets anders: ,,Tegenover die fusiepartners staan kleine uitgevertjes die vaak maar een enkele titel hebben. Voor hen wordt het steeds moeilijker om tegen zulke reuzen op te boksen.'' Die beschikken volgens Kuier over efficiënte verkoopapparaten. Bovendien zijn er grote investeringen nodig in automatisering, die voor kleine uitgevers maar moeilijk zijn op te brengen. ,,Die grote uitgevers doen ook van alles doen om adverteerders en mediabureau's te pleasen. Dat gaat van kleine attenties tot uitjes naar Atlanta.''

Wie zich aan de hand van lijsten met titels een weg probeert te banen in de deelmarkten, kan zich proberen een beeld te vormen van vakgebieden waar de combinatie van beide uitgevers wel heel sterk wordt: dat geldt voor de horeca, de pensioenwereld of bladen over het millieu. Van Miert lijkt daar echter weinig bezwaren tegen te kunnen maken omdat de bladen al voor de fusie bij een van beide uitgeverijen werden gemaakt. Anders ligt het bij sectoren als de bouw, transport, de gezondheidszorg en financieel management waar beide fusiepartners concurrerende bladen in de markt hadden, maar nu gezamenlijk naar schatting zeker 90 procent van de beroepsgroepenmarkt bestrijken. Zo is Bohn Stafleu Van Lochum van Wolters in Houten uitgever van 'Verpleegkundig Management', 'Verpleegkundig Nieuws', 'Verpleegkundig Perspectief' en 'VPN Magazine voor de Verpleging'. Tot voor kort stelde Elsevier Bedrijfsinformatie in Maarssen daar bladen tegenover als 'Tijdschrift voor Verzorgenden', 'TVZ Tijdschrift voor Verpleegkundigen' en 'Verpleegkunde'. Binnenkort behoren al die titels tot dezelfde familie.

Een uitgever bij Reed Elsevier die anoniem wenst te blijven erkent dat er op deelgebieden problemen zullen ontstaan. De oplossing om dat per titel op te lossen door bijvoorbeeld losse tijdschriften te verkopen, acht hij niet waarschijnlijk. ,,Het kan in theorie, maar dan moet je de activa gaan inschatten en de boedel gaan scheiden.'' Onderhandelingen met Van Miert noemt hij toch vooral ,,een vorm van handjeklap'' zodat je op de ene plek een dominante positie houdt, terwijl je die elders opgeeft. ,,Er zal eerder een bestaande rechtspersoon worden verkocht'', waarbij de uitgever het eerst denkt aan Colofon dat pas recent is verworven. ,,Dat is nog een eigen rechtspersoon, en de cijfers zijn nog niet geconsolideerd''. Aanvankelijk zou het bedrijf per 1 januari opgaan in Elsevier Bedrijfsinformatie. Misschien is het een aanwijzing dat die operatie tot op heden nog niet is uitgevoerd.