NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

ONDERWIJS GELDT als een van de belangrijkste instrumenten voor sociale en economische emancipatie. De samenstelling van het 'paarse' kabinet is een treffend voorbeeld van het succes van dit langgekoesterde beleid. Gestudeerde zonen en dochters van bijvoorbeeld een timmerman, een kolenboer, een kapper, een molenaar en een middenstander bekleden ministersposten. De maatschappelijke doorbraak van de kinderen van de 'werkende stand' langs de weg van onderwijs en studie is in Nederland sinds de Tweede Wereldoorlog een vanzelfsprekendheid.

In de volksbuurten van de grote steden met een hoge concentratie van etnische minderheden doet zich een ontwikkeling voor die deze emancipatorische betekenis van het onderwijs dreigt te doorkruisen. Werd enkele jaren geleden al gewaarschuwd dat zich een scheiding tussen 'witte' en 'zwarte' scholen begon voor te doen, nu beginnen de basisscholen in zogeheten achterstandswijken ook nog een eenzijdigheid wat betreft de nationale herkomst van de leerlingen te vertonen. Uit een reportage in deze krant over Amsterdam-Oost blijkt dat er door gerichte schoolkeuze nagenoeg homogene Turkse, Marokkaanse, Surinaamse en Nederlandse basisscholen ontstaan. Elke etnische groep heeft zijn eigen (basis)school.

DOOR DEZE VRIJWILLIGE etnische verzuiling in het onderwijs fragmenteert de multiculturele samenleving. Dit stelt niet alleen het onderwijzende personeel op de betreffende scholen voor grote dilemma's. Het roept ook vragen op over het overheidsbeleid ten aanzien van minderheden. Het streven naar integratie en emancipatie, doelstelling van het minderhedenbeleid, dreigt door de ouders en leerlingen afkomstig uit de minderheidsgroepen ondermijnd te worden.

De gevaarlijke kanten van deze ontwikkeling zijn duidelijk. Culturele vorming, taalvaardigheid, kennis van de Nederlandse samenleving - onontbeerlijk voor een studie- of beroepsperspectief - worden in naar nationale herkomst gescheiden scholen nog moeilijker over te dragen. Dit geldt minder voor kinderen van Surinaamse of Antilliaanse afkomst die een Nederlandstalige achtergrond hebben dan voor Turkse en Marokkaanse kinderen. Concreet dreigt de situatie dat Turkse en Marokkaanse leerlingen op school hun eigen taal blijven spreken, terwijl ze op straat met vriendjes en vriendinnen van dezelfde nationaliteit omgaan en thuis via een schotelantenne alleen maar naar Turkse of Marokkaanse televisieprogramma's kijken. De emancipatorische werking van het onderwijs en van Sesamstraat gaat dan volledig aan ze voorbij.

IN HET MINDERHEDENBELEID wordt er impliciet van uitgegaan dat de eerste generatie immigranten zich slechts in beperkte mate zal integreren in de Nederlandse samenleving, alle inburgeringscontracten ten spijt. De hoop is gevestigd op de volgende generaties die via het onderwijssysteem een verplicht proces van acculturatie en Nederlandse taalvaardigheid doormaken. Dit zou de opstap moeten zijn naar hoger onderwijs, toegang tot de arbeidsmarkt en vertrek uit achterstandsbuurten. Maar als de etnische fragmentatie al bij het basisonderwijs begint, dreigt de integratie van migrantenkinderen in de hoofdstroom van de Nederlandse samenleving in een vroeg stadium geblokkeerd te worden. Emancipatie in eigen kring was in het verzuilde Nederland van weleer een mogelijkheid tot maatschappelijke positieverbetering, maar gevreesd moet worden dat dit voor etnische minderheden geen perspectief inhoudt.