NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door onze correspondent JUURD EIJSVOOGEL
WASHINGTON, 21 APRIL. Nog voor het glanzend nieuwe museum voor de pers in de Washingtonse voorstad Arlington vrijdag werd geopend, had een veteraan van de New-Yorkse journalistiek het idee alleen al afgedaan als 'absoluut walgelijk'. De pers hoort 'sjofel te zijn en geminacht te worden, niet geëerd', aldus Jimmy Breslin, columnist van Newsday en The Los Angeles Times. Journalisten horen niet thuis op een voetstuk, hun rol is het tegendraads te zijn. Maar het Newseum, zoals het nieuwe museum heet, is meer dan een eerbewijs aan de journalistieke professie. Het is er ook een afspiegeling van - en daarmee is zowel de kracht als de beperking ervan aangegeven. Het museum is net zo informatief, vermakelijk, speels, opwindend en ook kritisch als de Amerikaanse media zélf. Maar het is ook even oppervlakkig en bezeten van sound bites en nieuwsflitsen. Het is eigenlijk meer een educatieve speeltuin dan een museum, zij het wel een speeltuin op niveau, voorzien van de modernste attracties. Het Newseum is het geesteskind van krantenmagnaat Allan Neuharth, oprichter van de krant USA Today en voormalig topman van Gannett, de grootste Amerikaanse krantenuitgever. De vijftig miljoen dollar die het museum heeft gekost zijn opgebracht door het Freedom Forum, een onafhankelijke instelling die, met Neuharth als bestuursvoorzitter, ijvert voor bescherming van de persvrijheid. De inrichting is verzorgd door Ralph Appelbaum, beroemd om zijn inrichting van het Holocaust Museum in Washington.

Uit opiniepeilingen blijkt keer op keer dat Amerikanen een groeiende weerzin koesteren tegen de media. Het Newseum negeert die slechte reputatie niet. 'Is het niet allemaal wat te veel?', luidt bijvoorbeeld de titel van het slot van een historisch overzicht, waarin de overdadige aandacht van de media voor het proces van O.J. Simpson aan de orde komt. Ook grote blunders van de pers worden behandeld, zoals de voorbarige berichtgeving over Richard Jewell, de man die de bomaanslag tijdens de Olympische Spelen in Atlanta op zijn geweten leek te hebben hebben. Jewell, inmiddels van alle blaam gezuiverd, was in de media al zo goed als veroordeeld toen de politie hem nog niet eens in staat van beschuldiging had gesteld.

Het museum noemt zichzelf, naar de heersende mode, 'interactief'. Maar in dit geval betekent dat woord meer dan dat er hier en daar een computerschermpje staat. Het Newseum is één grote uitnodiging aan het publiek om zich in journalisten te verplaatsen. Wie eens wil weten hoe het is om voor het televisie-journaal het laatste nieuws van Capitol Hill te melden, kan een microfoon pakken, voor een grote foto van het Amerikaanse parlementsgebouw gaan staan en, terwijl de camera gaat draaien, van een teleprompter een politiek verslagje voorlezen.

Zeker zo aardig is een videoprogramma over een fictief lokaal krantje, waarbij de kijker door toetsen op het beeldscherm aan te tikken naar keuze de rol van verslaggever of redactiechef kan spelen. Niet alleen zijn de typetjes The Daily Miracle-redactie bevolken - met hun dikdoenerij en neurotische tics - uit het leven gegrepen. De vragen waar de bezoeker zich als verslaggever of redactiechef voor gesteld ziet geven een aardige indruk van het vak.

Waar begin ik mijn onderzoek naar de voedselvergifting op een lokale lagere school? moet de verslaggever zich afvragen. Hoe kan ik voorkomen dat me iets op de mouw wordt gespeld? Wanneer is mijn verhaal rond? Af en toe verschijnt de chef in beeld om commentaar te geven op de vorderingen. Als de deadline niet wordt gehaald, een smadelijke ervaring die deze correspondent overkwam, verschijnt snuivend rechtsboven in beeld de chef, wapperend met de voorpagina van de concurrent - die het verhaal wèl op tijd in de krant had.

Ook zijn er computerprogramma's die de bezoeker uitnodigen om aan de hand van voorbeelden uit de praktijk mee te denken over de ethiek van het vak. Wat zou je als sportverslaggever doen met de tip dat een wereldberoemde sporter Aids heeft? Toen USA Today dat in 1992 hoorde over de tennisser Arthur Ashe besloot de krant om het nieuws, na een gesprek met Ashe, te publiceren. Zijn hartaanval hebben we immers ook gemeld, was de redenering. Ashe zelf was verontwaardigd over deze inbreuk op zijn privéleven, maar gaf vóór de krant uitkwam snel een persconferentie om zelf zijn verhaal te kunnen doen. Iedere dag dat het Newseum open is zal een journalist aanwezig zijn om met het publiek van gedachten te wisselen over de pers en het nieuws van die dag. Dat nieuws ontrolt zich continu op een 44 meter lang beeldscherm, waarop na elkaar nieuwsuitzendingen te zien zijn van Amerikaanse en buitenlandse tv-zenders. De voorpagina's van vele tientallen kranten worden iedere ochtend opgehangen. En computerschermen en lichtkranten zorgen ervoor dat geen enkel persbericht gemist hoeft te worden. De boodschap van het museum is, ondanks de kritiek die hier en daar op de media wordt geleverd, een ode aan de persvrijheid. Of zoals Madonna het uitdrukt in één van de vele aforismen van deskundigen die overal op de muren zijn afgedrukt: 'Freedom of speech is better than sex'. Bij de ingang is in vijftig talen het woord 'nieuws' in brons gegoten. En The Washington Post van 9 juli 1974, met de kop 'Nixon Treedt Af', figureert natuurlijk prominent in het historische overzicht - de journalist als held kwam immers pas tot volle wasdom met het duo Woodward en Bernstein en hun vasthoudende gegraaf in de wandaden van de regering-Nixon.

In de historische zaal van het museum zijn hoogte- en dieptepunten te zien uit 500 jaar journalistiek. Van de brief van Columbus over de Nieuwe Wereld tot de berichtgeving in 1835 waarmee de Newyorkse Sun het bestaan van leven op de maan onthulde. Van de rauwe oorlogsverslaggeving uit Vietnam tot de gecensureerde beelden van de Golfoorlog. Bij al die historische highlights raakt wat uit het oog dat nieuws lang niet altijd zo opwindend is als het aftreden van Nixon, het ongeluk met de Hindenburg (waarvan een dramatisch radioverslag te horen is), of de moordaanslag op president Reagan. Die waarheid mag 'oud nieuws' zijn, juist in een museum verdient zij wel enige aandacht. De pers staat nu eenmaal lang niet alle dagen met zijn neus boven op de geschiedenis, of met zijn principes op de bres voor de democratie. Meestal is het nieuws alledaagser. En dat mag best gezegd worden, al was het maar omdat de journalistiek haar belang voor een groot deel juist ontleent aan de beschrijving van het alledaagse, en de soms geleidelijke veranderingen die zich daarin voordoen.

The Newseum, 1101 Wilson Blvd., Arlington. Open: wo t/m zo, 10-17u. 00-1-703-284.3544. Toegang gratis.