Umzug Berlin

Door onze correspondent MICHÈLE DE WAARD

Drie van de Berlijnse kranten die in een hevige concurrentieslag verwikkeld zijn.

BERLIJN, 9 APRIL. Dat de ruwe sfeer in Berlijn schrijvers prikkelt, wist de grootste Duitse dichter al. ,,Schrijf me, zo onverbloemd mogelijk'', droeg Goethe een oude vriend aan de Spree op, ,,dat siert jullie Berlijners toch altijd het meest.''

Ook voor Giovanni di Lorenzo (40), de hoofdredacteur van Der Tagesspiegel in Berlijn, is het schrijverstalent van zijn redacteuren van wezenlijk belang. Voor de nieuwe hoofdredacteur staat er veel op het spel. In de hoofdstad woedt een hevige krantenoorlog en Der Tagesspiegel wil als de 'nummer één' uit de strijd te voorschijn komen.

Geen stad in Duitsland kent zoveel kranten als Berlijn. Tien dagbladen verschijnen er 's morgens; Der Tagesspiegel en de Berliner Morgenpost ook op zondag. Nu de verhuizing van regering en parlement nadert, wordt de concurrentieslag heviger, want ook de grote landelijke kranten breiden hun berichtgeving over Berlijn uit.

,,Wie zich dit jaar verslaapt, hoeft niet meer wakker te worden'', zegt Di Lorenzo in zijn werkkamer aan de Potsdamer Strasse. ,,Dit is het cruciale jaar waarin de bakens worden verzet.'' De komende maanden strijken zo'n 60.000 ambtenaren, diplomaten, lobbyisten en correspondenten uit Bonn in de hoofdstad neer. De meesten willen zich op een Berlijnse krant abonneren. Het is dringen om de gunst van de 'Neuberliner'.

De Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ) investeert miljoenen mark in extra Berlijn-pagina's. Tegelijk met de opening van de Rijksdag, op 19 april, lanceert de Süddeutsche Zeitung uit München zijn Berlijn- offensief. Die Welt publiceert dagelijks al een Berlijn- bijlage. Onder het motto 'het is een natuurlijke impuls voor een journalist om daar te zijn waar de muziek klinkt', heeft ook het weekblad Die Zeit uit Hamburg een deel van de redactie naar Berlijn verplaatst.

Voor de bestaande Berlijnse kranten, die niet bijzonder floreren, wordt het krap. Om iedere nieuwe lezer wordt gevochten en de komst van de landelijke bladen maakt Berlijnse hoofdredacteuren, wier belangrijkste journalisten worden weggekocht, onrustig.

Daarom heeft de uitgever van Der Tagesspiegel, het Holtzbrinck-concern, Giovanni di Lorenzo aangetrokken, de sterspeler van de Süddeutsche Zeitung. Hij is het geheime wapen van Der Tagesspiegel. Hij is intelligent, origineel en met zijn mediterrane flair (,,papa is Italiaan, mama Duitse''), die hij in zijn talk-show op televisie etaleert, is Di Lorenzo een Promi geworden, een prominente persoonlijkheid.

Toen in 1992 buitenlanders door neonazi's werden gedood, organiseerde hij met vrienden een protestactie (Lichterkette) in München. De open democratie in Duitsland verdedigt hij met verve. ,,Welk land heeft zoveel buitenlanders in hoge functies'', zegt hij en verwijst naar bedrijven, de opera, het concertgebouw en naar de eigen krant.

Voor een verschijnsel als Internet als concurrent is hij helemaal niet bang. ,, Het is al lastig genoeg als je vriendin 's morgens vroeg tegen een krant aankijkt. Het beeldscherm is een reden tot echtscheiding.'' Di Lorenzo wil niet meedoen aan de trend naar kortere stukken (,,er zijn alleen goede en slechte verhalen'') en zet bovenal in op kwaliteit. Der Tagesspiegel wil hij ,,sneller, grappiger en origineler'' maken. En Der Tagesspiegel moet een krant worden voor heel Duitsland. Bijna tien jaar na de hereniging, wordt de krant - die zich vergelijkt met liberale Europese kranten als El País, Le Monde en NRC Handelsblad - nog altijd hoofdzakelijk door West-Berlijners gelezen. In het oosten van de stad krijgt de krant nauwelijks voet aan de grond.

,,De Muur is weg, maar de mediamuur is nog levensgroot aanwezig'', zegt Di Lorenzo. Wessies lezen Der Tagesspiegel, Ossies de Berliner Zeitung, ook al is deze na de hereniging door Bertelsmann in een 'Westers' jasje gestoken. ,,Oost- en West-Berlijners komen nauwelijks in het andere deel van de stad. Ze voelen zich vervreemd, ze staan met hun rug naar elkaar, sluiten zich af, zijn bang en onzeker.'' Di Lorenzo ziet het als taak van Der Tagesspiegel deze mentale muur enigszins te slechten, zodat ook Oost-Berlijners zijn krant gaan lezen. Daarom is de Berliner Zeitung zijn belangrijkste rivaal. ,,De werkelijke krantenstrijd in Berlijn speelt zich tussen deze twee kranten af.'' Het lijkt een ongelijke strijd. Met een oplage van 208.000 is de Berliner Zeitung veel groter dan Der Tagesspiegel met zijn 132.000 lezers. Maar Di Lorenzo heeft hoop. ,,Elk jaar verliest de Berliner Zeitung duizenden lezers. Als enige Berlijnse krant krijgen wij er nieuwe abonnees bij. Nee, in de strijd der giganten zullen wij beslist niet ondergaan.''