Rijksbegroting 2001

Nieuws

Plannen
per departement

Troonrede

Algemene Beschouwingen

Paars: De tweede helft

Rijksbegroting:
Hoe en wat?

Links

Het berustte op een misverstand. Aan het woord was immers niet de Rotterdamse advocaat mr. A.H. (Benk) Korthals, die het in zijn hart met de beroepsgenoten eens was, maar de Haagse politicus/minister van Justitie. ,,En in die hoedanigheid moet je op het goede moment toch echt je knopen tellen'', lichtte de bewindsman later toe. ,,Binnen de Europese Unie ligt het verschoningsrecht zwaar onder vuur en dan kun je als klein land beter het maximale binnen zien te halen dan dwars te blijven liggen.''

Hij maakt kortom geen overdreven principiële indruk, eerder valt een tamelijk onhandig ogend opportunisme op van een bewindsman die zich gemiddeld tweemaal per volzin verslikt. Erg pretentieus kan hij evenmin worden genoemd. Bij zijn aantreden viel uit het regeerakkoord af te leiden dat van hem niet meer wordt verwacht dan dat hij moet aflakken wat zijn voorgangster, Sorgdrager (D66), in de grondverf heeft gezet. De stelling dat zijn hoogste doel het brengen van 'rust in de tent' was, wees er ook al op dat hij zichzelf niet als een hoog van de toren blazende minister zou afficheren. Dat hij het niet eenvoudig zou krijgen, stond wel vast, want hij kreeg een departement dat vergeven leek van affaires, intriges en achterklap.

Halverwege de kabinetsperiode blijkt hij een principieel jurist met heldere denkbeelden over het strafrecht. Dat kwam naar voren toen de Tweede Kamer vorig jaar aandrong op een snoeiharde aanpak van pedoseksuelen. Hij bleek er, ondanks een forse meerderheid in de Kamer, niet toe bereid.

Van het bescheiden voortzetten van Sorgdragers beleid kan na twee jaar evenmin worden gesproken. Bij het parlement liggen nu rond de dertig nota's en wetsvoorstellen, waaronder 'kluiven' als die over de euthanasie. Samen bezorgen ze hem bijna een dagtaak aan het debatteren met Tweede en Eerste Kamer. En op zijn departement valt sinds twee jaar geen enkele 'soap' meer te beleven.

Leek hij vorig jaar het rechtse deel van de natie nauwelijks meer iets te bieden te hebben, ook dat blijkt inmiddels een trompe-l'oeil. Toen hij eind vorig jaar moest bekennen dat er 1.600 tot 1.700 cellen leegstonden, had hij het even moeilijk. Dat zulks uitgerekend door een VVD-bewindsman moest worden verteld, paste niet in de politieke traditie. Korthals werd 'gestraft' met het beleid dat in de jaren tachtig was ingezet door zijn liberale geestverwant Korthals Altes.

De huidige senator had het strafrechtelijk klimaat een 'robuuster' aanzien gegeven door justitie strenger te laten optreden en het toenmalige tekort aan cellen snel in te lopen. Die cellen moesten vervolgens worden gevuld door middel van adequatere opsporing, vervolging en berechting. De opvolgers van Korthals Altes, Hirsch Ballin (CDA) en Sorgdrager (D66), hebben dat beleid krachtig voortgezet. De politie werd gereorganiseerd, evenals het openbaar ministerie. Vooral onder Hirsch Ballin werd hard gebouwd en flink opgetreden. Tijdens de bewindsperiode van Sorgdrager nam het aantal cellen met niet minder dan 43 procent toe. Het leek er dus op dat voor Korthals nauwelijks ruimte meer over was om zich bij uitstek een man van de 'ferme aanpak' te kunnen tonen, zoals de achterban van de VVD het zo graag ziet.

Ook dat is anders uitgepakt. Hij is er in de eerste helft van deze kabinetsperiode in geslaagd met heel wat voorstellen te komen die de fans van orde en regelmaat als muziek in de oren zouden moeten klinken. Zoals de verhoging van de strafmaat bij verboden wapenbezit en wapenhandel, intensivering van de bestrijding van xtcgebruik en xtc-fabricage, een forse verruiming van DNA-onderzoek voor opsporing, strengere controle op snelheidsovertredingen en het aanpakken van voertuigcriminaliteit. Verder krijgt de politie meer bevoegdheden om te fouileren, blijven zijn drie 'voetbalwetten' voor het EK 2000 van kracht om grootschalige ordeverstoringen in de kiem te kunnen smoren, worden voorwaarden gesteld aan vervroegde invrijheidstelling van delinquenten en klinken er dringende oproepen om slag-, steek- en vuurwapens in te leveren.

Korthals beschikt over een aantal in de politiek zeer bruikbare eigenschappen. Hij kan bogen op ruime ervaring als TweedeKamerlid, van 16 september 1982 tot 3 augustus 1998, waarvan de laatste jaren als vice-fractievoorzitter. Dat ligt ten grondslag aan een ragfijn politiek gevoel. Hij weet daarbij te communiceren met een grote, invloedrijke fractie. Elke ochtend heeft hij overleg met zijn staatssecretaris Cohen (PvdA) - het koppel 'Kor en Co' ligt elkaar buitengewoon - om te bezien hoe die dag politiek de wind waait. Verder kan hij goed delegeren. Dat hebben ambtenaren graag. Ook in de contacten met de collega-ministers staat hij bekend als een 'stille kracht', hij opereert zonder ophef en weet hoe belangrijk 'politiek voorwerk' is.

Als we ons oor te luisteren leggen bij VVD-Kamerleden, lijkt duidelijk dat Korthals met zijn collega's Jorritsma (Economische Zaken) en Zalm (Financiën) de topdrie vormt van de partij. Mocht er een derde paars kabinet komen, dan keert Korthals dus zeker als minister terug.

Toch moet zijn 'finest hour' nog komen, als hij het Global Forum on Fighting Corruption and Safeguarding Integrity II organiseert. De eerste conferentie over dit onderwerp werd georganiseerd door Al Gore in 1999, die toen al aan Korthals liet weten volgend voorjaar graag zijn gast te zullen zijn.