Rijksbegroting 2001

Nieuws

Plannen
per departement

Troonrede

Algemene Beschouwingen

Rijksbegroting:
Hoe en wat?

Links

Filip de Kam
De laatste weken liepen de fractieleiders van PvdA en D66 te hoop tegen de Zalm-norm. Dat is de onderlinge afspraak van de ministers dat zij hun uitgaven onder eerder vastgelegde plafonds houden. Zij mogen uitsluitend meer uitgeven dan eerder in het kabinet is afgesproken wanneer andere uitgaven op hun begroting lager uitvallen.

Vooralsnog heeft de minister van financiën, met ruggesteun van de fractieleider van de VVD, deze zoveelste aanval op de spelregels voor de begroting afgeslagen. Maar de heren Melkert en de Graaf hebben - hoogstwaarschijnlijk onbedoeld - een geniale afleidingsmanoeuvre op touw gezet. Door de stampei die zij maakten over de noodzaak om financiële achterstanden bij zorg en onderwijs weg te werken met behulp van hogere overheidsuitgaven kon de Zalm-norm vorige week sneuvelen zonder dat er een haan naar kraaide. Afgelopen vrijdag heeft het College Tarieven Gezondheidszorg (CTG) namelijk nieuwe regels uitgevaardigd voor de financiering van de honderd algemene ziekenhuizen en de daar werkzame medische specialisten. Het herziene financieringssysteem staat garant voor uitgavenstijgingen die strijdig zijn met de Zalm-norm. Tot nu toe zaten ziekenhuisdirecties vast aan een jaarbudget dat was gebaseerd op productieafspraken met de ziektekostenverzekeraars. In dat budget zat ook een vaste post voor de specialistenhonorering. Meerproductie en de daarmee verband houdende overschrijding van het budget kwam de directie in een later jaar op strafkorting te staan. Directies probeerden daarom uit alle macht iets beneden het afgesproken productieplafond te blijven. Nolens volens werkten zij mee aan handhaving van de Zalm- norm. Een week geleden heeft het CTG het budget voor de gezamenlijke ziekenhuizen eenmalig verhoogd met 350 miljoen gulden. Dit bedrag is bedoeld om kortingen uit het verleden - 'kaalslag' - goed te maken. Daarenboven is 100 miljoen gulden uitgetrokken voor diverse vernieuwingsexperimenten. Voor ziekenhuisdirecties is de belangrijkste verandering dat zij in de toekomst worden betaald voor de werkelijk geleverde hoeveelheid zorg. Een hogere productie leidt voortaan tot een ruimer budget, op voorwaarde dat de zorgverzekeraars in de loop van het jaar erkennen dat het aanvankelijk afgesproken bedrag ontoereikend is. Het budget voor de medische specialisten groeit in dat geval mee. Voor de meerkosten als gevolg van deze versoepeling houdt het CTG nog eens 250 miljoen gulden achter de hand. Het is zeer de vraag of het daar bij blijft. De herziene financiering van de ziekenhuizen vormt een regeling met een open-einde. Nu het vaste budget is losgelaten kunnen en zullen de zorgaanbieders hun productie opvoeren. De minister van volksgezondheid kan de uitgaven niet langer beheersen. Het is allesbehalve zeker dat daarmee ook de wachtlijsten zullen verdwijnen.Inmiddels houden de schatkistbewakers op het ministerie van financiën hun hart vast. Minister Zalm heeft de laatste tijd enkele keren indringend gesproken met de collega van volksgezondheid. Mevrouw Borst heeft ook de huisartsen al extra middelen toegezegd. Daarmee is een dreigende staking afgewend. De financiële gevolgen van haar toezeggingen passen echter niet in het budgettaire raamwerk voor de zorgsector. Zalm heeft Borst gekapitteld dat zij voor haar beurt spreekt. Eerst komend voorjaar neemt het voltallige kabinet beslissingen over eventuele verhogingen van de overheidsuitgaven. Bij die gelegenheid worden alle door ministers op tafel gelegde claims voor dit jaar en voor 2002 tegen elkaar afgewogen. Pas dan hoort de beslissing te vallen of de huisartsen meer geld krijgen. Vertegenwoordigers van de beroepsgroep gaan binnenkort samen met de zorgverzekeraars naar Den Haag. Zij eisen er maar liefst 1,3 miljard gulden bij, hoofdzakelijk als compensatie voor gestegen praktijkkosten. In de samenleving lijkt begrip voor deze eis te bestaan, maar het gevraagde bedrag is absurd hoog. Nederland telt ruim zevenduizend huisartsen. Zij verdienen een inkomen van bruto anderhalve ton, na aftrek van twee ton voor praktijkkosten, pensioen- en verzekeringspremies. Het is niet aangetoond dat hun kosten een stuk hoger liggen dan twee ton. Wordt de roep om 1,3 miljard gulden er bij ingewilligd, dan verdubbelt het inkomen van de dokters tot drie ton, zonder dat zij één patiënt extra helpen. Zouden er in de zorgsector geen grotere knelpunten zijn?

Voorzitter Wiegel van Zorgverzekeraars Nederland maakt met de huisartsen gemene zaak. Hij kan het mooi zeggen en roept dat voor de zorg in totaal wel tien miljard extra nodig is. De heer Wiegel speelt voor Sinterklaas op kosten van de premiebetalers. Nederland zou het enige land in Europa zijn waar de zorguitgaven als aandeel van het bruto binnenlands product recent zijn gedaald. Die bewering is aantoonbaar onjuist. De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling publiceert internationaal vergelijkbare gegevens over wat industrielanden aan zorg besteden. De meest recente cijfers hebben betrekking op de periode 1996-1998. In die twee jaar zijn de zorguitgaven in Finland en Ierland gedaald met 0,8 procentpunt van het bruto product, in Oostenrijk met 0,7 punt, in Zweden met 0,3 punt en in Frankrijk, Nederland en de VS met 0,2 punt. Misschien is meer geld voor de zorgsector nodig. Het kabinet dient daarover dan op het geëigende moment te beslissen. Minister Borst heeft de onverstandige uitspraak gedaan dat "geld geen probleem mag zijn" bij het oplossen van knelpunten in de zorg. Dat is vragen om budgettaire problemen. Bij de ziekenhuizen is de kogel al door de kerk, andere sectoren zouden kunnen volgen. Het is gedaan met de Zalm-norm voor de zorg.