Dossier Vrijheid voor de Papoea's

Nieuws

Brief

Documenten

Strijd voor vrijheid

De 'vrijverklaring' van het jongste Papoeacongres heeft politiek Jakarta op stang gejaagd. Diplomaten stellen de Indonesische regering echter gerust en de militairen houden het hoofd koel.

Door onze correspondent DIRK VLASBLOM

JAKARTA, 6 JUNI. In Jayapura, de hoofdstad van de Indonesische provincie Papoea, is na het feest van zondag de rust weergekeerd. Toen verklaarden de deelnemers aan het Papoeacongres in een resolutie dat hun land West-Papoea al sinds 1 december 1961 'vrij' is. Een enkele scherpslijper vond dat een 'nietszeggende' uitspraak en verliet boos de Paradijsvogelhal. Maar bij verreweg de meeste aanwezigen en de tienduizenden Papoea's voor de sporthal die de congresuitspraak via luidsprekers hoorden, viel die in goede aarde. De rest van de dag werd doorgebracht met muziek en dans. Ook de uit het bergland toegestroomde 'krijgers' met pijl en boog hebben Jayapura intussen voldaan verlaten. Het congrespresidium is erin geslaagd het sterke vrijheidsverlangen onder de Papoeabevolking te kanaliseren in een verklaring, die volgens de provinciale politiechef, brigadegeneraal S.Y. Wenas, geheel binnen de grenzen der toelaatbaarheid valt, want hij "ventileert slechts aspiraties". De volksbeweging voor een 'vrij Papoea' stelt vast dat de Papoea's eigenlijk al 'vrij' zijn sinds de Nederlanders hun een vlag, een volkslied en een landsnaam - West-Papoea - gunden. Dat is politiek en juridisch aanvechtbaar, maar wordt niet beschouwd als 'rebellie'. Wat zowel Wenas als president Wahid vreesde, namelijk de vorming van een 'overgangsregering', is door de organisatoren, ondanks het drijven der scherpslijpers, van de agenda afgevoerd.

Daarmee is de kous nog niet af, want het congres sprak ook uit dat de 'integratie' van Papoea in Indonesië geen geldige rechtsgrond heeft en dat die in strijd met internationale spelregels is afgedwongen. Het uitvoerende orgaan van de beweging, het Papoeapresidium, kreeg tot taak om dit standpunt uit te dragen. In Jakarta, bij de VN en bij de regeringen die in de jaren zestig een sleutelrol speelden bij de overdracht van het gebied aan Indonesië: die van de Verenigde Staten en Nederland. Het Presidium wil hen voor 1 december 2000 een uitspraak ontlokken over de rechtsgeldigheid van de overdracht en van de VN-resoluties daarover.

Veel hoop op buitenlandse bijval hoeft het Presidium niet te koesteren. De Amerikaanse ambassade had een voor alle aanwezigen zichtbare (want boomlange en blanke) waarnemer gezonden naar het congres. Misschien doelde president Wahid ook op hem toen hij gisteren misprijzend vaststelde dat het op "dit congres, dat niet representatief is voor het Papoeavolk, wemelde van de bule (blanken)". De ambassade gaf gisteren een verklaring uit: "De VS steunen de onafhankelijkheid van Papoea noch enig ander deel van Indonesië." Verder wordt fijntjes opgemerkt dat de aanwezigheid - met toestemming - van de waarnemer "bij een openbare politieke bijeenkomst als deze een stap vooruit betekent in de richting van een open democratisch systeem".

Ook Australië heeft gereageerd op stekelige commentaren uit Jakarta, in dit geval van minister van Buitenlandse zaken Alwi Shihab. Die zei vorige week dat er binnen de beweging voor een 'vrij Papoea' wordt gestookt door 'Australische NGO's'. Shihabs Australische ambtgenoot Alexander Downer verklaarde daarop dat zijn land "de territoriale integriteit van Indonesië steunt".

Gisteren werd de Nederlandse ambassadeur in Jakarta ontboden naar Buitenlandse Zaken door directeur-generaal Politieke Zaken Nugroho. Die verzocht Den Haag om steun uit te spreken voor de integriteit van Indonesisch grondgebied en om de VN-resoluties van 1969 over aansluiting van Papoea bij Indonesië te 'herbevestigen'. Uit de reacties van Wahid en Shihab blijkt behalve nervositeit ook gebrekkig inlichtingenwerk. Op het congres heeft geen enkele 'blanke' het woord gevoerd; het ging slechts om waarnemers en journalisten. Wahids uithaal naar 'buitenlanders' kan ook slaan op de Papoea-ballingen uit Europa en buurland Papoea Nieuw Guinea die een rol spelen in de beweging. Hun aanwezigheid strookt overigens met Wahids uitnodiging aan alle gevluchte Indonesiërs om naar hun land terug te keren.

De ook al niet best ingelichte voorzitter van het parlement, Akbar Tandjung, zei gisteren opgewonden dat "de president het leger naar Papoea moet sturen als afscheiding dreigt". Intussen lijken de strijdkrachten van Indonesië het hoofd koel te houden, maar die hebben dan ook een betere inlichtingendienst. Hun woordvoerder, vice- maarschalk Graito Husodo, zei gisteren dat de resolutie van het Papoeacongres "slechts een politiek betoog is, waarvoor wij nog begrip kunnen opbrengen".