Dossier Oost-Timor

Nieuws

VN-Interventie

Crisis

Achtergrond

Links

De Nederlandse journalist Sander Thoenes is gisteren in Dili gedood. "De soldaten schreeuwden 'schiet hem dood' in het Indonesisch. Niet in het Tetum, onze eigen taal."

Door onze correspondent FRANK VERMEULEN

DILI, 22 SEPT. De bedrieglijke schijn van veiligheid in de Oost- Timorese hoofdstad Dili heeft gistermiddag het leven gekost aan de Nederlandse journalist Sander Thoenes. Hij was een van de ongeveer honderd voornamelijk buitenlandse verslaggevers en correspondenten die per charter arriveerden in Dili, daags nadat een door het Australië geleide vredesoperatie was begonnen.

Het centrum van de hoofdstad leek gisteren veilig. Mensen die integratie met Jakarta steunen, waren bezig hun spullen in te pakken en te vertrekken. Terwijl Indonesische troepen passief toekeken, patrouilleerden Australische soldaten door de straten. Vluchtelingen op een smalle strook langs de zee zeiden echter de situatie nog niet te vertrouwen.

Thoenes (30), werkzaam voor onder meer de Financial Times en Vrij Nederland, ging na aankomst net als zijn collega's op zoek naar onderdak. Het Australische leger heeft het in de afgelopen week licht beschadigde Hotel Turismo ingericht als onderkomen voor een beperkte groep journalisten die werd ingevlogen vanuit de Australische stad Darwin. Dit hotel staat onder bewaking van de Australiërs. Daarnaast hebben veel journalisten letterlijk hun tenten opgeslagen op het parkeerterrein achter het uitgebrande Hotel Mahkota. Daar staan ook de installaties van grote netwerken als EPI en EBU.

In het begin van de middag ontdekten journalisten ook het verlaten Sint Paulusklooster, net buiten Dili aan de zee, zo'n tweehonderd meter verwijderd van het Hotel Turismo. De nonnen zijn volgens vluchtelingen in die buurt vorige week onder dwang van het Indonesische leger vertrokken naar de stad Kupang in West-Timor. Thoenes vond onderdak in het Hotel Turismo omdat zijn krant behoorde tot de door de Australiërs geaccrediteerde media. Zijn collega's en vrienden uit Jakarta trokken in het klooster. Hoewel van tevoren was afgesproken uit veiligheidsoverwegingen samen op te trekken, kwam Thoenes zo alleen te staan. Hij besloot kennelijk in een opwelling in zijn eentje de stad te gaan verkennen per motortaxi. Met de bestuurder liep hij vervolgens in de val. De bestuurder die de aanslag overleefde, vertelde vandaag dat Thoenes hem vroeg naar de wijk Bekora te rijden. Die buurt was de afgelopen weken het toneel van bloedvergieten en geweld door de Aitark of DOORN-militie. Thoenes realiseerde zich kennelijk niet dat de Australiërs alleen het centrum van Dili controleren. In de buitenwijken hebben de milities nog vrij spel. Dat vertelden vanochtend ook twee vluchtelingen die uit de bergen achter Dili waren afgedaald naar het Sint Paulusklooster op zoek naar voedsel. Buiten de stad wordt nog steeds geschoten, geplunderd en gebrandschat, zeiden de mannen.

Sander Thoenes was er de man niet naar om buitensporige risico's te nemen.

'Ze riepen: Schiet hem dood'

Zijn specialisme was financiële en politieke berichtgeving. Hij was geen avonturier maar een degelijke en intelligente analyticus, gedreven door nieuwsgierigheid. Thoenes stuitte in Bekora op een blokkade van met semi-automatische wapens uitgeruste, in militair uniform gestoken motorrijders, zo verklaarde de bestuurder van de motortaxi. "Het waren zes mannen op drie motoren, degenen die achterop zaten hadden de geweren. Toen ze ons van vijfhonderd meter afstand gebaarden te stoppen, werd ik bang. Ik wilde de journalist beschermen, dus draaide ik de motor om en zei hem mij stevig vast te houden. Daarop openden de soldaten het vuur. Terwijl we werden achtervolgd, floten de kogels ons om de oren. Eén van de motoren haalde me in en vanaf twee meter werd er nu geschoten. Daarop vielen we met de motor, die door de vaart nog vijftig meter voortschoof. Ik keek vervolgens naar mijn passagier. Hij was toen bewusteloos. Ik zag geen bloed. De soldaten schreeuwden 'schiet hem dood' in het Indonesisch. Niet in het Tetum, onze eigen taal. Ik ben toen het bos ingevlucht samen met alle buurtbewoners." In de loop van de nacht kwamen verontruste telefoontjes binnen bij Thoenes' collega's in het klooster van de redacties van de Financial Times en Vrij Nederland. Thoenes had de beloofde stukken niet geleverd terwijl hij altijd stipt was, en hij was onbereikbaar. Twee van zijn collega's gingen naar het Hotel Turismo om te controleren of hij daar was. Maar de Australische schildwachten weigerden medewerking met het argument dat er geen nauwkeurige registratie was en ze onmogelijk vijftig journalisten konden wekken. Om zeven uur vandaag vonden Britse journalisten na een tip Thoenes' lichaam. Zijn gezicht was zwaar verminkt.