Recente publicaties in de media laten zien dat onderzoek in Amsterdam aantoont dat het nieuwe vmbo voor bijna de helft van de leerlingen die voor het beroepsonderwijs kiezen, te moeilijk zal blijken. Voor hen blijkt de meest praktisch gerichte opleiding binnen het vmbo, de beroepsbegeleidende leerweg, te zwaar. Dat is een ernstig probleem omdat voor deze leerlingen geen alternatieve opleiding beschikbaar is, en zij derhalve het onderwijs dreigen te verlaten zonder een beroepsopleiding te hebben afgerond.

Naast het bepalen van de zwaarte kan worden overwogen of het voor een groep leerlingen mogelijk is om tot een andere invulling te komen binnen de basisberoepsgerichte leerweg. Het gaat dan om leerlingen die moeilijk schools leerbaar blijken. In de nota "Onderwijskansen, ruimte voor kwaliteit bij de aanpak van onderwijsachterstanden" is voorgesteld om te komen tot leerwerktrajecten die binnen het kader van de basisberoepsgerichte leerweg kunnen worden ingericht. Een leerwerktraject biedt de leerling de mogelijkheid buitenschools leerervaring op te doen. Het is de bedoeling dat in het leerwerktraject voor leerlingen vanaf 14 jaar voor een gestructureerde groepsbenadering wordt gekozen waarbij de leerlingen onder verantwoordelijkheid van de school een leerwerktraject volgen. Leerlingen worden dus opgevangen binnen het kader van de basisberoepsgerichte leerweg en krijgen hier de mogelijkheid om in de bovenbouw meer nadruk te leggen op de beroepsgerichte vakken en ervaring op te doen in de praktijk.
Deze leerwerktrajecten zullen aan een aantal randvoorwaarden moeten voldoen:

Steden gaan - gelukkig - op vele gebieden steeds meer publiek-private samenwerkingsverbanden aan. Zo is er bijvoorbeeld het Arena-initiatief , waar bedrijfsleven, scholen en arbeidsvoorziening samen werken aan een gerichte arbeidsmarkttoeleiding van (langdurig) werklozen. Dit initiatief heeft ondermeer geleid tot oprichting van de Arena-academie, dat opleidt tot dienstverlenende beroepen. Een ander voorbeeld is het adopteren en faciliteren van scholen zoals door een groot IT-bedrijf in Amsterdam: bedrijven en instellingen werken op lokaal niveau in nauwe samenwerking aan de leniging van personeelsproblemen en aansluitingsproblemen. Ook biedt het stimuleren van aansluiting tussen inburgering en beroepsonderwijs (bijvoorbeeld voor assistent-functies) aanknopingspunten voor verhoogde instroom van onderop in sectoren die kampen met personeelskrapte. Bedrijven kunnen hierin bijdragen door het bieden van mogelijkheden voor duale leertrajecten en door een actieve betrokkenheid bij de begeleiding en doorstroom op de werkplek na plaatsing.

De uitval in het voortgezet onderwijs onder leden van minderheden is groot. Volgens het SCP haalt een groot deel niet de startkwalificatie. Een verklaring is uiteraard de prestaties in het primair onderwijs. Een betere voorbereiding in het primair onderwijs zal ongetwijfeld dienstbaar zijn. Niettemin zijn voor de korte termijn maatregelen nodig om de schooluitval tegen te gaan.

Het Plan voortijdig schoolverlaten is op 21 mei 1999 aan de Tweede Kamer aangeboden.
De aanpak die in het plan wordt beschreven kent drie invalshoeken:
1. preventie in het onderwijs
Voortijdig schoolverlaten (vsv) dient zoveel mogelijk voorkomen te worden. De vernieuwingen in het onderwijs zijn mede hierop gericht. Uitgangspunt hierbij is dat ieder onderdeel van het onderwijssysteem maximaal wordt toegerust om in staat te zijn leerlingen te begeleiden naar het eindniveau van de opleiding en een overstap naar vervolgopleiding of beroepsuitoefening. Aanvullende maatregelen die ter ondersteuning hiervan kunnen worden ondernomen zijn onder meer een goede registratie van de onderwijsloopbaan van jongeren, afspraken tussen scholen over samenwerking, een soepele overgang van vmbo naar ROC en het inzetten van ondersteuningsstructuren. Dit alles kan voorkomen dat jongeren voortijdig het onderwijs de rug toekeren.

2.versterking en structureel maken van de Regionale Meld- en Coördinatiefunctie (RMC-functie)
De RMC-functie wordt structureel gemaakt en het beschikbare budget wordt verdubbeld tot 12 miljoen gulden. Tevens wordt wettelijk geregeld dat ook de niet-leerplichtige voortijdig schoolverlaters door de scholen gemeld moeten worden. Hierdoor zal het zicht op en de inzet voor álle vsv-ers aanmerkelijk kunnen verbeteren.

3. inzet op risicojongeren in de grote steden
Met name in de grote steden zijn veel (groepen) jongeren met complexe problemen. Dit uit zich onder andere in voortijdig schoolverlaten. In het kader van het wijkgerichte Grotestedenbeleid zijn er middelen vrijgemaakt voor voortijdig schoolverlaten. Voor hulp en ondersteuning aan deze jongeren is 48 miljoen gulden beschikbaar. Voor voorlichting en monitoring is 1 miljoen gulden beschikbaar.

1.2. Globale tussenstand van de uitvoering van de nota "Kansen krijgen, kansen pakken" op de beleidsterreinen onderwijs, werkgelegenheid, anti-discriminatiebeleid, participatiebeleid, cultuur- en mediabeleid en communicatie.

Op het onderwijsterrein is van belang het bovengenoemde plan "Onderwijskansen, ruimte voor kwaliteit bij de aanpak van onderwijsachterstanden" dat aan de Kamer is uitgebracht en dat aldaar is besproken op 22 maart 2000. Voor de zomer volgt een Uitwerkingsnotitie. De Tweede Kamer heeft een bespreking van de Uitwerkingsnotitie Onderwijskansen geagendeerd op 19 juni aanstaande.

Een Plan van aanpak (getiteld: Meer allochtoon onderwijspersoneel, MOA) is aan de Kamer aangeboden en in april 1999 met de Kamer besproken. De uitvoering is aangevangen; er is op 31 januari 2000 een voortgangsbrief aan de Tweede Kamer verzonden met de stand van zaken . In de brief wordt ingegaan op de volgende onderwerpen: vergroting van de vraag, vergroting van het aanbod en onderzoek. Daarover heeft in maart jl. overleg plaatsgehad met de Kamer.

Op het terrein van werkgelegenheid heeft het kabinet in de "Rapportage Integratiebeleid Etnische Minderheden 1999" die op Prinsjesdag 1999 aan de Tweede Kamer is aangeboden, aangegeven dat zich ondermeer een gunstige ontwikkeling voordoet op het terrein van de werkgelegenheid van minderheden.

De verbetering van de arbeidsparticipatie onder etnische minderheden heeft zich in de afgelopen vier jaar vertaald in fors lagere werkloosheidcijfers. Volgens het CBS is het werkloosheidspercentage onder etnische minderheden in de afgelopen vier jaar -ondanks de hoge instroom- relatief sterk gedaald, namelijk van 26% naar 16% in 1998 (namelijk van 92.000 werklozen in 1994 naar 64.000 werklozen in 1998). Gedifferentieerd naar de vier grootste minderheidsgroepen is het werkloosheidspercentage in 1998 als volgt: Turken: 17%, Marokkanen: 20%, Surinamers: 12% en Antillianen: 21% (in 1997). Het werkloosheidspercentage onder autochtonen bedroeg 4% .

In de gezondheidszorg zijn positieve resultaten geboekt op het punt van het integratiebeleid minderheden. Die groei van de werkgelegenheid van leden uit minderheidsgroepen is mede mogelijk gemaakt door het gezamenlijk optreden van sectorfondsen van sociale partners, VWS en Arbeidsvoorziening. Werkgevers en werknemers in de in-tramurale sector en verzorgingshuizen hebben in 1993 kwantita-tieve taakstellingen afge-sproken voor de instroom van minderheden: 3.800 in vier jaar. Deze taakstelling is dubbel ge-haald. Uit de eindmeting van het Nederlands Zorg instituut (Nzi) 'Allochtonenbe-leid zorginstellingen' van december 1997 blijkt dat in vier jaar tijd ruim 8.000 leden van minderheden een baan hebben gevonden in de zorg. Met dit resultaat is het voor de periode van vier jaar opge-richte Tijde-lijk vier jaar opge-richte Tijde-lijk Ondersteunings-Punt Allochtonen in de Zorgsec-tor (TOPAZ) begin 1998 officieel afgesloten.

Voor de zomer zal de minister van SZW samen met de minister voor GSI een notitie aan de Tweede Kamer zenden met voorstellen tot verbetering en verscherping van maatregelen van het arbeidsmarktinstrumentarium gericht op het streefdoel van halvering van het verschil in werkloosheid. In het bijzonder zal daarbij aandacht moeten worden geschonken aan de arbeidsparticipatie van allochtone vrouwen .

Als input voor de nota gelden: het SER advies over de effectiviteit van het arbeidsmarktinstrumentarium voor minderheden en over de inzet van nieuwe instrumenten; het slotdocument van de Taskforce Minderheden en Arbeidsmarkt, de evaluatie van de Wet SAMEN en de uitkomsten van een brainstormsessie met deskundigen uit het arbeidsmarktveld.

Daarnaast hebben de ministers van SZW en GSI in het kader van de kabinetsdoelstelling - halvering van het werkloosheidsverschil tussen autochtonen en etnische minderheden - dit voorjaar gesprekken met de MKB branches, twintig grote ondernemingen en de overheidswerkgevers. Inzet van deze besprekingen is een betere toeleiding naar de arbeidsmarkt en gelijktijdig een beroep op de sociale partners voor een nog intensievere bijdrage.

Op het terrein van het voorkomen en bestrijden van vooroordelen, discriminatie en racisme kan gemeld worden dat het in het regeerakkoord aangekondigde wetsvoorstel ter verhoging van de strafmaat voor structurele vormen van discriminatie momenteel bij een aantal instanties voor consultatie ligt. Naar verwachting zal na afsluiting van deze consultatieronde het wetsvoorstel in mei van dit jaar in de ministerraad kunnen worden besproken.

De in de nota "Kansen krijgen, kansen pakken" aangekondigde conferentie over de samenwerking op lokaal niveau in de aanpak van vooroordelen en rassendiscriminatie heeft op 23 februari van dit jaar plaatsgevonden. De resultaten van die conferentie worden momenteel uitgewerkt. Bruikbare "best practices" worden geselecteerd om te kunnen worden ingebracht in de conferentie die in het kader van de Raad van Europa plaatsvindt in oktober 2000 te Straatsburg.

Op het terrein van het participatiebeleid is veelvuldig het onderwerp subsidiëring van zelforganisaties van minderheden aan de orde geweest. Er is door de staatssecretaris van VWS op 16 november 1999 een notitie bij de TK ingediend over de subsidiëring van zelforganisaties van minderheden . Deze notitie is nog niet besproken met de TK. Er zijn wel schriftelijke vragen ingediend die binnenkort zullen worden beantwoord. De inzet van het kabinet is gericht op de versterking van de lokale zelforganisaties van minderheden.

Bij de instroom lopen minderheden te vaak stuk op "glazen deuren" en bij de doorstroom krijgen ze dikwijls te maken met "glazen plafonds". Ook bij de rijksoverheid stagneert de in- en doorstroom. Illustratief is in dit verband het traineeproject bij de rijksoverheid. Allochtonen vormden ruim 10% (112 personen) van de sollicitanten en slechts 1,5% (3 personen) van degenen die werden aangenomen.

Als reactie hierop is in de Interdepartementale Coördinatievergadering Personeelsbeleid Rijksoverheid (ICPR) afgesproken dat er een inspanningsverplichting berust bij de departementen om bij de volgende tranche een aandeel minderheden van tenminste 10% te realiseren. Als coördinator van het traineeproject zal het ministerie van BZK erop toezien dat dit percentage ook daadwerkelijk gehaald wordt. Tevens is een onderzoek gedaan naar de oorzaken van het teleurstellende percentage. Uit de voorlopige resultaten van het onderzoek blijkt dat psychologische tests niet geheel zijn toegesneden op leden van minderheden. Hiernaast blijkt dat de selecteurs vooral gekozen hebben op basis van de beste testresultaten, waardoor veel minderheden met voldoende testresultaten toch zijn afgevallen. Opvallend is bovendien dat in toenemende mate minderheden (vooral tweede generatie) niet meer als minderheid gekend worden. Tenslotte is in het SG-beraad van 27 oktober 1999 naar aanleiding van een brief van de SG van het ministerie van BZK over de naleving van de wet Samen, gesproken over het bevorderen van de arbeidsdeelname van minderheden bij de Rijksoverheid. Afgesproken is de slaag- en faalfactoren van het beleid van de afgelopen jaren in beeld te brengen en aanbevelingen te doen voor intensivering van het beleid.

Thans worden de mogelijkheden verder onderzocht van een bestuurdersbank -à la Toplink voor vrouwen maar nu voor minderheden- zodat besturen die leden van minderheden willen aantrekken zich hier toe kunnen wenden. Culturele instellingen die opteerden voor een meerjarige subsidie in het kader van de cultuurnota 2001-2004 in hun beleidsplannen aangeven wat de feitelijke samenstelling van de directie en het bestuur is en welke visie zij hebben op de samenstelling van personeel en bestuur. Een nieuw opgerichte pilotorganisatie, Atana, coacht potentiële bestuursleden voor de cultuursector en bemiddelt tussen hen en culturele instellingen.

Op het terrein van cultuur- en mediabeleid zijn door de Staatssecretaris van Cultuur diverse nota's ingediend over cultuur en minderheden. Zo zijn in dit verband te noemen de notities "Ruim baan voor culturele diversiteit" , "Cultuur als confrontatie" en de brief van 22 september 1999 inzake de 3%-regeling . Deze notities zijn op 30 juni 1999, 1 juli 1999 en op 30 september 1999 met de TK besproken . Daarnaast heeft de Staatssecretaris van Cultuur de notitie "Media en minderhedenbeleid" aan de TK aangeboden die op 7 oktober 1999 met de TK is besproken.

Ter uitwerking en concretisering van de communicatieparagraaf van "Kansen krijgen, kansen pakken" zal ik binnenkort een communicatieplan vaststellen. Hiermee wordt beoogd het draagvlak voor het integratiebeleid te verbreden, een evenwichtiger beeldvorming over minderheden te stimuleren en de partners in het integratiebeleid (gemeenten, instellingen, professioneel betrokkenen) toe te rusten met informatie (ideeëncentrale).