Dossier Val Milosevic

Nieuws

Achtergrond verzet

Hoofdrolspelers

Slobodan Milosevic is nog niet van het politieke toneel verdwenen. Maar of zijn herverkiezing tot voorzitter van de socialisten iets uitmaakt, is twijfelachtig.

Door onze correspondent YAËL VINCKX

BELGRADO, 27 NOV. Zijn aanhangers verwelkomden hem als een verloren zoon en gaven hem een staande ovatie. De verloren zoon zelf genoot van het ogenblik. Hij grijnsde zelfverzekerd, de rode stropdas kaarsrecht op het witte overhemd gestrikt, en bedankte zijn supporters met een armzwaai. Op het buitengewone partijcongres van de Socialistische Partij van Servië (SPS), zaterdag, leek de tijd te hebben stilgestaan. Alsof Slobodan Milosevic geen zware nederlaag had geleden tijdens de presidentsverkiezingen, niet door het volk van het pluche was verjaagd en zich sindsdien niet had schuilgehouden in zijn villa in een luxueuze buitenwijk van Belgrado. Mochten die gebeurtenissen hem hebben aangegrepen, dan liet Milosevic er op het congres in ieder geval niets van blijken. Zijn toespraak maakte bovendien duidelijk dat de ex- president weinig had geleerd. Het Joegoslavië Tribunaal in Den Haag is voor hem "de nieuwe Gestapo", de aangeklaagden zijn "helden", de Joegoslavische revolutie was in werkelijkheid een "staatsgreep" en de Servische media zijn gezwicht voor het "grote buitenlandse geld". De aanwezige partijleden slikten de retoriek en kozen Milosevic opnieuw tot partijvoorzitter.

Er zat ook weinig anders op. Milosevic was de enige kandidaat. Critici waren er nauwelijks; die verlieten de afgelopen weken de partij. De Joegoslavische oud-presidenten Zoran Lilic en Borisav Jovic richtten een Democratische Socialistische Partij op. Vrijdag nog verklaarden zeven belangrijke socialisten - onder wie medeoprichters van de partij - niet langer deel uit te maken van de SPS. "Er is geen hoop voor de toekomst. De SPS zal niet veranderen in een democratische partij", schreven ze in een verklaring. Milosevic zelf maakte de vertrokken partijleden uit voor "corrupte lafaards". "We hoeven niet te treuren om hun vertrek. Dat is alleen in ons belang. Ze vertrekken om hun eigendommen veilig te stellen die ze op illegale wijze hebben verkregen." Aldus hield de oud-president een zaal vol jaknikkers over. Toch bood dat onvoldoende zekerheid voor een vlekkeloos congres. Dat werd daarom strak geregisseerd, op communistische wijze. Er was één kandidaat, Slobodan Milosevic. Er waren ruim zeventig sprekers, maar de aanwezigen mochten niet interrumperen. De media werden buiten de deur gehouden, behalve de door de socialisten gecontroleerde tv-omroep RTV S. Die zond later het gejuich uit.

Milosevic had ook grote zeggenschap in het congresdocument gehad, meldde het dagblad Vecernje Novosti eerder. Hij zou het woord 'nederlaag' uit de tekst hebben geschrapt, evenals passages over een breuk met de partij van zijn vrouw Mirjana Markovic, Joegoslavisch Verenigd Links (JUL). Ontevreden SPS'ers wijten hun verkiezingsnederlaag aan de samenwerking met JUL. Die partij beschouwen ze als ondemocratisch en corrupt. Milosevic blaakte dan ook van zelfvertrouwen, al moest hij, omringd door twaalf lijfwachten, naar binnen worden geloodst. Hij logenstrafte geruchten dat hij het presidentschap zou aanvaarden om het direct over te dragen aan een door hem gekozen opvolger of dat critici tijdens het congres andere kandidaten naar voren zouden schuiven, en maakte duidelijk de macht binnen de SPS nog altijd in handen te hebben.

Maar het betekent weinig. De SPS krijgt bij de komende Servische verkiezingen naar verwachting niet meer dan tien procent van de stemmen. De voormalige oppositie onder leiding van Joegoslavië's nieuwe president Vojislav Kostunica is zeker van haar overwinning. Ook elders is Milosevic uitgespeeld. Aan de vooravond van het congres kreeg Kostunica op de Balkan-EU-top in Zagreb weer veel steun en veel geld toegezegd. Niemand sprak in Zagreb nog over de oude president.

Misschien verwoordde Otpor het gevoel het best. Deze verzetsbeweging van scholieren en studenten groeide in korte tijd uit tot een brede volksbeweging tegen Milosevic en speelde een belangrijke rol in de aanloop naar de revolutie. Zaterdag verzamelde een aantal Otpor-leden zich voor de ingang van het SPS-congres. Ze wilden Milosevic aanmoedigen om aan te blijven als partijleider, zeiden ze brutaal. Een kapitein blijft op zijn schip - ook als het zinkt. Héél goed als Milosevic samen met dat zinkende schip ten onder gaat, zo vatte een van hen het Otpor-streven samen.