Dossier Val Milosevic

Nieuws

Achtergrond verzet

Hoofdrolspelers

Nog niet naar het beloofde land

Met het opheffen van het olie- en luchtvaartembargo tegen Joegoslavië maken de EU en sinds gisteren ook de VS de handel met de federale republiek weer aantrekkelijk. Het Nederlands bedrijfsleven wacht echter af. Alleen de reiswereld wrijft zich in de handen. "Dat komt goed. Absoluut".

Door STIJN HUSTINX

ROTTERDAM, 13 OKT. KLM heeft vooralsnog geen plannen op Belgrado te vliegen, ook niet nu het luchtvaartembargo tegen Joegoslavië is opgeheven. De maatschappij is daarentegen zeer geïnteresseerd in vluchten óver Joegoslavië, die nu weer mogelijk worden. Dit zegt een woordvoerder van KLM.

Vluchten op Belgrado, die ruim vijf jaar geleden voor het laatst plaatsvonden, lijken vooralsnog uitgesloten. Volgens de KLM is het een kwestie van vraag en aanbod. Over de vraag kan en wil de woordvoerder echter niets zeggen. "De KLM bestudeert en bekijkt nu de mogelijkheden om weer naar Joegoslavië te vliegen, maar zal pas vliegen als dit ook rendabel is."

Over Joegoslavië vliegen wordt daarentegen ineens wel interessant. Veel vluchten in en uit de richting van het Oosten gaan nu links of rechts om Joegoslavië heen. Een woordvoerder van KLM schat dat het aantal vlieguren nu zal afnemen, per vlucht met één twee uur. "En dan wordt het weer interessant voor onze klanten." De KLM krijgt, zo verwacht de woordvoerder, echter flink wat concurrentie van andere maatschappijen, die eveneens staan te springen om routes over Joegoslavië. Martinair heeft nooit op Joegoslavië gevlogen en is dat ook niet van plan. De animo in Nederland om opnieuw handel te drijven met Joegoslavië blijkt in algemeen laag, hoewel de olie- en luchtvaartembargo's tegen het land zijn opgeheven. Joegoslavië is afgelopen vier jaren geen belangrijke exportpartner voor Nederland geweest. Volgens gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) exporteerde Nederland per jaar tot 160 miljoen gulden naar de federale republiek. Na het instellen van sancties naar aanleiding van de crisis in Kosovo daalde dat bedrag tot 130 miljoen. Belangrijkste Nederlandse exportproducten naar Joegoslavië zijn voedsel, dieren, textiel, tabak, chemische producten, koffie, medicijnen en voedingsolie.

Het ministerie van Economische Zaken zegt zich nog "afwachtend" ten opzichte van Joegoslavië op te stellen omdat de kans op een opleving van de handel, zeker op de korte termijn, klein wordt geacht. EZ zal dan ook op korte termijn nog geen initiatieven ontwikkelen om de handel met Joegoslavië op gang te brengen. Volgens een woordvoerster is het ministerie er goed van doordrongen dat Joegoslavië gebaat is bij een bloeiende handel met het buitenland en de daaruit voortvloeiende economische stabiliteit. "Maar niet dat ze nu maandag rond de tafel gaan zitten om een handelsmissie te bespreken", zegt de woordvoerster. "Er wordt over gesproken. Meer nog niet."

Het ziet er naar uit dat Joegoslavië voorlopig genoegen moet nemen met ontwikkelingshulp. Vorig jaar besteedde minister Herfkens (Ontwikkelingssamenwerking) nog 100 miljoen gulden aan het instabiele gebied in de Balkan. Daarnaast is het vooral wachten op het bedrijfsleven, dat heel voorzichtig reageert op het opheffen van de embargo's.

Het ministerie van Buitenlandse Zaken reageert licht verbaasd op de houding van Economische Zaken, daar eigenlijk al lange tijd gewoon handel gedreven mag worden met Joegoslavië. Het ministerie hanteert wel twee lijsten, met daarop personen en bedrijven rondom Milosevic, die geboycot dienen te worden. Volgens een woordvoerder van het ministerie wordt nu, samen met de autoriteiten in Joegoslavië, gekeken in hoeverre namen van de lijsten geschrapt kunnen worden.

Travelunie, een bundeling van een aantal grote Nederlandse reisorganisaties als Holland International en Arke, ziet het opheffen van het luchtvaartembargo ondertussen handenwrijvend tegemoet. "Dat komt goed. Absoluut", meldt Travelunie met verve. Een woordvoerster schat dat de afgelopen jaren niet meer dan enkele duizenden Nederlanders er een vakantie doorbrachten. Dat waren er vòòr de problematiek in en rond Joegoslavië vele tienduizenden. De woordvoerster heeft goede moed: "Naar Turkije ging twee jaar geleden ook niemand meer, maar het land is inmiddels nummer vier op de lijst van populairste bestemmingen."

Toch zal het aanbod van vakanties in Joegoslavië voor komende zomer beperkt zijn, omdat het opheffen van het luchtvaartembargo als een complete verrassing komt voor de Travelunie. Ook deze zomer zullen niet meer dan enkele duizenden per bus en auto naar Joegoslavië afreizen.

Voor andere handelssectoren, zoals het wegvervoer, doet het opheffen van de embargo's nauwelijks ter zake. Zo verwacht Transport en Logistiek Nederland (TLN) dat het transport naar Joegoslavië op de korte termijn niet zal toenemen. Er reed al een beperkt aantal transportbedrijven op Joegoslavië en dat aantal zal gelijk blijven. Maar op de lange termijn, als het politieke klimaat in Joegoslavië stabiliseert, ziet de organisatie meer mogelijkheden. De handel zal toenemen en daarmee de vraag naar transport.

Toch blijkt niet iedereen even blij met de huidige ontwikkeling, zoals transportbedrijf Bliteb uit Tiel dat jarenlang als een van de weinige transport naar Joegoslavië verzorgde. "De concurrentie zal aanzienlijk toenemen nu het transport stukken eenvoudiger en vooral ook goedkoper wordt", voorspelt Jaap van Eck van het vrachtwagenbedrijf. Hij herinnert aan niet te verzekeren vrachtwagenladingen en diefstallen onderweg, maar ook de hoge brandstofprijzen in Joegoslavië, ontstaan door het olie-embargo. Hij ving altijd een goede prijs voor zijn handel.

Royal Nederland, een van de weinige verzekeringsmaatschappijen die vrachtwagens en lading in de richting van Joegoslavië verzekert, verwacht echter niet dat haar tarieven omlaag gaan. Directeur Transport, P. van 't Hof, zegt dat de tarieven altijd normaal zijn geweest.