Dossier Val Milosevic

Nieuws

Achtergrond verzet

Hoofdrolspelers

De nieuwe president van Joegoslavië, Kostunica, heeft ingrijpende plannen voor economisch herstel van zijn land goedgekeurd. Behalve hervormingen heeft het land veel Westerse hulp nodig.

Door GORDANA FILIPOVIc

BELGRADO, 11 OKT. Met een beleidsmengsel dat is ontleend aan de succesvolle economische modellen in Europa, willen de nieuwe machthebbers in Joegoslavië nieuw leven blazen in een natie die is verwoest door tien jaar oorlog, wanbeleid en sancties. Analisten menen dat het ambitieuze programma Servië kan omvormen tot een moderne markteconomie, mits deskundigen in plaats van zelfzuchtige politici het voor het zeggen krijgen.

"Wij willen de Poolse schoktherapie, de Scandinavische sociale zekerheid en het Sloveense model van geleidelijke privatiseringen invoeren", zei de econoom Mladjan Dinkic voor de staatstelevisie. Dinkic wordt algemeen getipt als de nieuwe president van de centrale bank in Joegoslavië. "Om een economisch wonder teweeg te brengen zijn hersens nodig, geen vuisten", aldus Dinkic.

Na het bewind van Slobodan Milosevic, dat 13 jaar heeft geduurd, heeft Servië, de belangrijkste republiek van Joegoslavië, een onofficieel werkloosheidscijfer van ongeveer 50 procent, een inflatie die eveneens rond de 50 procent ligt en een economie, die vorig jaar met 30 procent is gekrompen. De advocaat Vojislav Kostunica, afgelopen weekeinde beëdigd als de nieuwe president, heeft inmiddels zijn handtekening gezet onder de economische blauwdruk die is gemaakt door de onafhankelijke denktank van Dinkic, G17.

Het economisch programma begint met een onmiddellijke monetaire hervorming, waarbij in 2001 een nieuwe munt wordt ingevoerd. Aan het einde van het eerste jaar van de hervormingen zal het maandinkomen volgens G17 zijn toegenomen van 90 Duitse mark tot 250 mark. Het belastingstelsel wordt versimpeld, waarbij het aantal belastingen drastisch omlaag gaat, van 250 tot 6 stuks. De Scandinavische landen hebben toegezegd kennis te leveren over de introductie van sociale programma's.

De onafhankelijke econoom Goran Pitic vindt dat de nieuwe regering onmiddellijk de institutionele hervormingen moet aanpakken, en moet beginnen met de introductie van een strakke monetaire controle, een gedeeltelijke liberalisering van de prijzen en de handel, de ontwikkeling van de particuliere sector en privatiseringen. Pitic is niettemin ingenomen met wat hij beluistert in het plan van G17: "Het is een ideale combinatie van het beleid van twee van de meest ontwikkelde overgangseconomieën in Oost-Europa met de verzorgingsstaat naar Zweeds model. Maar het zal tijd kosten om het peil van deze landen te halen."

De Westerse landen, die opgelucht zijn over de afgang van Milosevic, hebben beloofd Kostunica te helpen. De Europese Unie heeft de aftrap gedaan door het olie-embargo te staken en volgens de verenigde oppositiepartijen, die binnenkort tot de regering toetreden, kan Joegoslavië vanaf 14 december weer tot het Internationaal Monetair Fonds toetreden. "We zijn nu zonder twijfel het snoepje-van-de-week. Iedereen is met zijn gedachten bij Servië. Daarvan moeten we optimaal profiteren", zei Dinkic.

Joegoslavië zal alle mogelijke hulp nodig hebben. Volgens onafhankelijke schattingen kost het ongeveer 4 miljard dollar (9 miljard gulden) om de schade te herstellen, die is veroorzaakt door de NAVO- bombardementen in 1999. Dat geld heeft het land niet. Het begrotingstekort van Joegoslavië wordt voor 2001 geraamd op 1 miljard dollar, een bedrag dat slechts gedeeltelijk kan worden gedekt door de verwachte buitenlandse investeringen van 385 miljoen dollar en kortlopende leningen ter waarde van 150 miljoen dollar.

Met een buitenlandse schuld van 14 miljard dollar en een voorraad aan buitenlandse deviezen ter waarde van 350 miljoen dollar, heeft Dinkic al gewaarschuwd dat Joegoslavië alleen gedeeltelijk aan zijn verplichtingen kan voldoen. Belgrado heeft vorig jaar een principeakkoord bereikt met de Club van Parijs, waarin landen zijn verenigd die leningen hebben uitstaan aan andere landen. De nieuwe regering hoopt dat de Club van Londen, waarin de banken met uitstaande leningen zijn verenigd, bereid is om 80 procent van de schulden af te schrijven. "We rekenen op enige toegeeflijkheid bij de commerciële schuldeisers. Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de Wereldbank zullen niet zo'n probleem zijn."

Alle mooi bedachte plannen zijn gedoemd te mislukken als Kostunica er niet in slaagt greep te krijgen op de begroting van de deelrepubliek Servië, die verreweg het grootste deel van de federale financiën beslaat. De begroting is nu nog in handen van de Servische regering, die wordt gedomineerd door bondgenoten van Milosevic. De verkiezingen, die zijn gepland voor december, kunnen de macht verschuiven naar de coalitie van Kostunica. (Reuters)