Dossier Val Milosevic

Nieuws

Achtergrond verzet

Hoofdrolspelers

De Europese Unie heeft gisteren de belangrijkste sancties tegen Joegoslavië opgeheven. Maar over financiële hulp om het land verder uit zijn isolement te halen bestaat nog veel onduidelijkheid.

Door onze correspondent BEN VAN DER VELDEN

LUXEMBURG, 10 OKT. Over geld is gisteren nog nauwelijks gesproken in Luxemburg door de EU-ministers van Buitenlandse Zaken. Van de stappen die zijn gezet om Joegoslavië uit zijn isolement te bevrijden zijn de opheffing van het olie- en luchtembargo de belangrijkste. De financiële sancties zullen ook worden opgeheven, maar pas als er een methode is gevonden om te voorkomen dat ex-president Slobodan Milosevic en zijn vrienden daarvan profiteren.

Wel hebben de ministers besloten dat uitlevering van Milosevic aan het Joegoslavië-tribunaal in Den Haag voorlopig geen voorwaarde is voor hulp. Althans niet "in de strikte zin van het woord", zoals de Franse minister Hubert Védrine - die inmiddels in Belgrado is - liet weten. Volgens zijn Duitse collega Joschka Fischer is nu het eerste probleem om in Joegoslavië onder leiding van de nieuwe president Kostunica de democratie te consolideren. Hij zei dat het recht zijn beloop zal hebben, maar dat dit nu niet de meest urgente zaak is.

De bijeenkomst in Luxemburg werd gekenmerkt door gesteggel over de financiering van het hulpprogramma. De coördinator van het stabiliteitspact voor de Balkan, Bodo Hombach, zette de toon met zijn waarschuwing dat de ministers van Buitenlandse Zaken geen grote beloften moeten doen die ze vervolgens niet waarmaken.

Ook Europees commissaris Chris Patten van Buitenlands Beleid vindt dat de ministers van Buitenlandse Zaken te vaak hulp toezeggen, die uiteindelijk niet blijkt te komen. Vorige maand verwees hij nog naar de toegezegde gelden voor de landen van het Middellandse-Zeegebied, waarvan slechts 28 procent daadwerkelijk is uitbetaald. Om alvast in te spelen op een mogelijke verandering van de situatie in Joegoslavië stelde Patten dit voorjaar al voor tot 2006 2,3 miljard euro te reserveren. Alleen zo zou het geld volgens Patten na vertrek van Milosevic meteen beschikbaar zijn voor Joegoslavië. Maar de EU- landen voelden daar niets voor. Ze voorzagen ongetwijfeld een moeizaam debat over waar dit geld vandaan zou moeten komen. Moest het worden gevonden in de lopende langetermijnbegroting, of was er extra geld nodig en moest dus de bestaande begroting worden opengebroken? Zowel de Europese Commissie als het Europees Parlement is voorstander van extra geld, maar de ministers van Financiën willen daar niets van weten.

De Europese regeringsleiders hebben deze zomer in Lissabon het probleem voor zich uitgeschoven. Van de val van Milosevic was voorlopig nog geen sprake. EU-diplomaten vinden dat de regeringsleiders zich op de situatie verkeken hebben. Als er nu geld voor Joegoslavië binnen de bestaande begroting moet worden gevonden, zal dit ten koste gaan van hulpprogramma's voor landen in het Middellandse-Zeegebied. En die zitten daar ongetwijfeld niet op te wachten. De Nederlandse minister Van Aartsen hoopt dat er volgende maand met de betrokken landen gesproken kan worden.

Minister Fischer hield zijn collega's gisteren voor dat de EU binnen enkele weken ook "boter bij de vis" moet doen, met snelle toezeggingen voor hulp. Maar veel diplomaten in Luxemburg deden Fischers woorden af als 'retoriek' en voorzagen een moeizaam debat. Ook volgens Védrine is er geen reden tot overhaaste beslissingen. Er is nog tijd genoeg, zei hij gisteren, omdat eerst toch nog moet worden bekeken wat Joegoslavië precies nodig heeft. De eerdere taxatie door de Europese Commissie is alleen gebaseerd op gegevens van wat toen nog de Joegoslavische oppositie heette.

De ministers hebben gisteren wel het bestaande hulpprogramma voor de Balkan van toepassing verklaard voor Joegoslavië. Ook komt er humanitaire hulp en worden de diplomatieke betrekkingen genormaliseerd. Verder zal de EU deelnemen aan onderzoek naar modernisering van de Joegoslavische infrastructuur en naar een snelle integratie van Joegoslavië in de internationale financiële gemeenschap. Ook krijgt Joegoslavië dezelfde handelsvoordelen als andere Balkanlanden.

Nederland heeft alvast een miljoen gulden toegezegd voor het bevaarbaar maken van de Donau. Duitsland geeft geld voor hetzelfde doel en voor een drinkwaterproject in Novi Sad en andere humanitaire hulpprogramma's - in totaal 21,5 miljoen mark. Van dit soort snelle hulp van individuele landen moet Balkan-coördinator Hombach het voorlopig hebben. De EU functioneert volgens hem veel te traag.