Dossier Val Milosevic

Nieuws

Achtergrond verzet

Hoofdrolspelers

De revolutie in Belgrado heeft de kantorenwijk Novi Beograd bereikt: de aftocht van een onaantastbaar geachte concerndirecteur, Radoman Bozovic, die zijn ontslagbrief mag tekenen.

Door onze correspondent RENÉE POSTMA

BELGRADO, 10 OKT. "Kijk hier heb ik zijn ontslagbrief. Lees zelf maar!" Miroslav Milevic staat stralend achter de receptie van het protserige Intercontinental Hotel in Belgrado. In zijn handen een vodje met in hanenpoten geschreven tekst: "Op bevel van de onafhankelijke vakbonden leg ik al mijn functies neer in de Genex-groep. Ook alle andere directeuren zullen aftreden." Getekend: Radoman Bozovic.

De revolutie heeft de patserige kantorenwijk van Novi Beograd bereikt. In de ochtend wordt de onaantastbaar geachte Bozovic ter verantwoording geroepen door de onafhankelijke vakbonden. Bozovic is een Milosevic- man van het eerste uur. Begin jaren negentig was hij premier van Servië, later werd hij voorzitter van de Burgerkamer van het Joegoslavische parlement. Midden jaren negentig heeft hij zijn jachtterrein verlegd naar de Joegoslavische economie. Flauw lachend probeert hij het personeel van het Intercontinental Hotel, dat onwennig tegenover hem zit, nog te charmeren. De ontslagbrief ligt al klaar, hij hoeft alleen maar te tekenen. Rond het enorme hotel loopt een man of vijftien personeel met een fluitje: kamermeisjes, secretaresses, iedereen doet aan de opstand mee. Bozovic kiest eieren voor zijn geld en tekent. Milevic, de man achter de receptie, kan het een paar uur later nog steeds niet geloven. "Die man heeft ons een jaar lang volledig uitgezogen. Hij heeft zestig procent van ons salaris in zijn zak gestoken." Bozovic steeg tijdens de NAVO-bombardementen van vorig jaar naar de toppositie van Genex, ooit het grootste Joegoslavische import- en exportbedrijf. In die tijd zat het hotel vol met buitenlandse journalisten die hun rekeningen alleen konden voldoen via een door Bozovic geopende rekening op Cyprus. Toen de kanonnen stilvielen, stond daar meer dan één miljoen Duitse mark. Het is volgens het getergde personeel allemaal in de zakken van Bozovic verdwenen. Milevic schetst op een papiertje wat er naast het Intercontinental (dat wegens deze duistere praktijken allang geschorst was uit het internationale concern met dezelfde naam) nog allemaal meer in Genex zit: een duur huur appartementencomplex op de hoek van de straat, opbrengst tweehonderdduizend Duitse marken per maand; het reisbureau Joegotoers; de vliegtuigmaatschappij Aviogenex; een vakantiecomplex in het skigebied bij de berg Kopaonik; en niet te vergeten de Joegoslavische tak van het hamburgerconcern McDonald's dat ook tot in de verste uithoeken van dit land de vlag met de grote M laat wapperen. Het opstandige personeel van Genex heeft alle financiële transacties van het concern stopgezet. Het tafereel herhaalt zich de eerste werkdag na het aantreden van president Kostunica op tal van andere plaatsen in het land. De werkers van de Kolubara-mijn, die vorige week een cruciale rol speelden bij de omwenteling, sturen hun directeur naar huis. Op de faculteit voor politieke wetenschappen krijgt de gehate decaan Vladimir Stambuk de zak, en op de verschillende regeringsniveaus trekken onder anderen federaal premier Momir Bulatovic en de Servische minister voor Gezondheidszorg, Milovan Bojic, hun conclusies. Vandaag zijn Joegopetrol en andere belangrijke pijlers van het oude regime aan de beurt. Srboljub Antic, een van de economen van de 'G 17 plus' (oppositie-economen die nu een belangrijke rol spelen in het crisiscomité dat het land tijdelijk regeert), is blij dat het zo gaat: werknemers die hun eigen bazen naar huis sturen. "Geen enkele regering kan zomaar alle directeuren ontslaan, dat moeten de mensen zelf doen." Kostunica en zijn adviseurs willen geen bijltjesdag.

Maar de politiek-economische schoonmaak moet wel snel plaatshebben want Joegoslavië, en vooral de deelrepubliek Servië, staat aan de rand van de economische afgrond. Nu de sancties geleidelijk worden opgeheven is het wachten op het buitenlands kapitaal. Antic hoopt dat de buitenlandse investeerders snel hun weg zullen vinden naar de infrastructurele sector. Daar is de nood het hoogst. De Russen leveren sinds juni van dit jaar geen gas meer aan Joegoslavië. Er staat een rekening van 400 miljoen dollar open. De winter staat voor de deur en de voorraad is op. Als er geen gas is, zullen de mensen elektrische kacheltjes aanzetten. "En dat kan ons totaal verouderde en slecht onderhouden elektriciteitsnet nooit aan."

Joegoslavië heeft volgens de economen van 'G 17 plus' dringend noodhulp nodig. Er moet een donorconferentie komen zoals er ook voor Bosnië is geweest na de oorlog en voor de andere landen van Zuidoost-Europa in het kader van het Stabiliteitspact. Het kan nog maanden duren voor het land weer terug is in de internationale financiële wereld waar export- en investeringsgaranties worden afgegeven. En zolang de munt de ene dag twee keer zoveel waard is als de andere en iedere monetaire stabiliteit ontbreekt, zullen de internationale investeerders wegblijven.

"Op korte termijn hebben we ten minste een half miljard euro aan noodhulp nodig om te voorkomen dat de economische crisis hier nog erger wordt", zegt Antic. "Het einde van de sancties betekent economisch niet zoveel zolang er geen financiële stabiliteit is in het land, wij niet weten wat voor schulden en tegoeden het regime achterlaat en wij nog niet terug zijn in de internationale financiële instellingen als IMF en Wereldbank."