Door onze correspondent FRANK WESTERMAN

Het millennium-probleem heeft in Ruslandgeen hoge prioriteit. In een land met zoveel onveilige kerncentraleslijkt dat de Goden verzoeken.

MOSKOU, 24 JULI. Het Russische ministerie van Atoomenergie wacht tot hetjaar 2000 voordat het eventuele computerstoringen te lijf gaat. ,,Wijhebben nu nog geen problemen'', zegt woordvoerder Vladislav Petrov.,,Als het zover is dan zullen we in het jaar 2000 wel ingrijpen.''

Niemand in Rusland lijkt wakker te liggen van de millennium-bug. ,,Nochde regering, noch de samenleving als geheel heeft ook maar een vingeruitgestoken om iets aan het probleem te doen'', schrijft Alaksandr Janovin het weekblad Moskovski Novosti. En dat is vreemd, want nergens terwereld gaat er zo'n science-fiction-achtige dreiging uit van het jaar2000.

Neem alleen de kerncentrales. The Sunday Times haalde eerder dit jaarWesterse inlichtingenbronnen aan die 65 reactoren van Sovjet-makelij opeen zwarte lijst hebben geplaatst, ditmaal niet vanwege ouderdom,haarscheurtjes of ontsnappende radioactiviteit, maar vanwege devermeende gevoeligheid voor het millenniumprobleem. ,,Ruslandsatoomindustrie verkeert in een deplorabele staat. Voeg daar eenmillennium-bug aan toe en je hebt mogelijk een mammoet-Tsjernobyl inhanden'', zo waarschuwt de anonieme geheim agent. Rusland alleen heeft29 kerncentrales, waarvan elf van het type dat in Tsjernobyl ontplofte.

In een circulaire aan alle Amerikaanse kerncentrales waarschuwt deNucleaire Reguleringscommissie dat met name 'beeldschermen in decontrolekamer, de monitoring van straling en het automatischalarmsysteem' vatbaar zijn voor de millennium-bug. ,,Het probleem isurgent omdat het een vaste deadline heeft waar niet aan te tornenvalt'', aldus de instructie. Vice-president Al Gore heeft de Amerikaansezorgen vorig jaar overgebracht bij zijn bezoek aan de Russische premierViktor Tsjernomyrdin - maar die is in maart ontslagen.

Zijn opvolger, de 35-jarige Sergej Kirijenko, is niettemin voortvarendvan start gegaan: hij wil dat alle Russische computers nog dit jaarworden gecheckt, zodat 1999 nog rest om de opdoemende gevaren tebestrijden. Een speciaal staatscomité voor Communicatie enInformatie is gesommeerd om in het vierde kwartaal van dit jaar met eenplan-van-aanpak te komen. Maar sindsdien is de jonge premier zo druk methet afwenden van een melt-down van de roebel, dat hij niet meer op degevaren van een nucleaire melt-down is teruggekomen.

De buitenlanders huiveren, de Russen halen hun schouders op, demillennium-bug is een te abstract probleem. Te weinig reëel en tever weg. Zoiets als een meteoriet die wel of niet inslaat, eennatuurverschijnsel dus. En in de dagelijkse zee vol acute rampspoed(geen loon, ontslag, een dreigende roebeldevaluatie, wachtlijsten bij destaatsziekenhuizen) is dit wel de meest hypothetische, minst concretebedreiging. Bovendien: niemand weet of de intercontinentale SS-20's welspontaan uit hun geheime silo's op zullen rijzen indien debesturingsprogramma's om middernacht op 31 december 1999 verspringennaar het jaar 1900. Het kan toch best dat al dat zenuwachtige gedoevooraf loos alarm blijkt? Daarom zijn de Russen geneigd het jaar 2000collectief te ondergaan als een moderne variant van de Russischeroulette.

Maar de Amerikanen nemen daar geen genoegen mee: bij monde vanonderminister van Defensie John Hamre, heeft Washington de helpende handtoegestoken. Het Pentagon vindt dat er gauw een 'early warning-system'tussen beide landen moet komen, om te voorkomen dat het tien jaar na heteinde van de Koude Oorlog alsnog atoombommen gaat regenen, bij wijze vanvergissing. Volgens Hamre maken zowel Moskou als Washington gebruik vanvoor de millennium-bug gevoelige computers die radar- ensatellietgegevens verwerken, om vroegtijdig te kunnen anticiperen op eeneventuele vijandige raketaanval. ,,We willen niet in eennachtmerrie-scenario belanden, waarin beide partijen ineens in hetduister tasten omdat opeens alle monitoren uitvallen'', aldus deonderminister.

Hoe griezelig dat allemaal ook klinkt, computerdeskundigen schalenRusland niet in als het land met de hoogste millennium-bug-risico's.,,Computervirus-2000 bedreigt kernarsenaal niet'', meldt de krantSegodnja opgewekt. Niemand hoeft zich zorgen te maken over de Russischeraketten, zo stelt de auteur sussend. De gebruikte hoofdcomputers in hetcontrolesysteem zijn namelijk ,,niet alleen de grootste ter wereld, zezijn ook het meest betrouwbaar''. Zo betrouwbaar als een telraam! Hetzijn per stuk vervaardigde, enorme kasten die tot vijf hoog staanopgestapeld, zo weet Segodnja. Het staat er niet met zoveel woorden,maar je leest het wel tussen de regels door: onze Sovjet-computersstammen uit het jaar nul, dus wat maakt het uit als de datumterugspringt naar het begin van de jaartelling?

Segodnja legt uit dat juist de moderne pc'tjes, het lopende-band-werkuit Korea of Japan, een enorme chaos kunnen veroorzaken. ,,En diegebruiken we nog nauwelijks, hooguit ter ondersteuning van dehoofdsystemen.''

De Gartner Group, een computerbedrijf in Moskou, bevestigt dat Ruslandmet een betrekkelijk kleine inspanning de millennium-draak zou kunnendoden: honderd miljoen dollar zou genoeg zijn. Maar hoe zou het Kremlin,dat op het randje van het faillissement balanceert, honderd miljoendollar kunnen vrijmaken? Het is zelfs de vraag of Boris Jeltsin, ja ofde Russische Federatie als min of meer kredietwaardig land het jaar 2000überhaupt weet te halen.

Zeker is dat het met kunst- en vliegwerk hoog gehouden ruimtestationMir, als de laatste trots van de gewezen supermacht, de eeuwwisselingniet zal halen. Het 140-ton wegende gevaarte zal medio volgend jaarbrandend op aarde storten - zonder dat er geld is om dat gecontroleerdte laten verlopen.

In een bedelbrief aan onder meer de Verenigde Staten en de VN vraagt hetRussische Ruimtevaartagentschap 160 miljoen dollar. Krijgen de Russendat bedrag niet, zo laten de briefschrijvers fijntjes weten, dan zal dekolos ergens tussen de 51,6 graden noorder- en zuiderbreedte te pletterslaan. Moskou ligt buiten de gevarenzone, Washington en New York niet.Alles komt dus aan op geld: zonder financiële hulp van buiten zalde inslag van de Mir in de zomer van 1999 de opmaat vormen van deeventuele inslag van Russische intercontinentale raketten op 01-01-'00.

De kans dat Rusland zich nog voor het fin de siècle uit hetfinanciële moeras weet te verheffen, is klein. Het enige wat dewereldbevolking dan nog voor een Russische roulette kan behoeden -indien buitenlandse kredieten uit zouden blijven - is de hoop dat hetKremlin de millennium-bug gaat zien als bedreiging voor de eigenschatkist. Immers het complete belastingregister, dat met zoveel moeiteis opgebouwd, zou op nieuwjaarsochtend 2000 gewist kunnen blijken.