Cahier Koninkrijksrelatie

Door onze redacteur MARGRIET OOSTVEEN
WILLEMSTAD, 2 DEC. Twee Nederlandse wethouders zijn een week op Curaçao. ‘Rotterdam' komt projecten bezichtigen. ‘Amsterdam' wil over probleemjongeren praten.

En weer staat Kenneth Valpoort op de uitkijk voor zijn buurthuis. ,,Jullie minister Hirsch Ballin'', zegt hij, ,,die liep hier als een missionaris rond. En zei, toen hij wegging: ‘Curaçao is het rijkste eiland van het Caraïbisch gebied, jullie hebben niks nodig, goedendag.' ''

Daarna, kreunt Valpoort, kwam Wim Kok. In 1995, toen was ‘buurtgerichte aanpak' voor de ontwikkeling van achterstandswijken modern geworden. ,,Kok zei: ‘Stelt u een programma op. Zet maar op een rijtje wat de noden zijn.' Dat hebben we gedaan. En we hebben nooit meer iets gehoord.''

Gisteravond streek hij zijn overhemd maar weer eens glad, nu was de Amsterdamse PvdA-wethouder Jaap van der Aa in aantocht. Valpoort: ,,Mijn eerste reactie was: Oh, nee.'' Rond het buurthuis in Marchena, een wijk in Willemstad die te bereiken is via de straat die Weg naar Welgelegen heet, zijn veel wegen nog steeds van zand, is de helft van de kinderen drop-out van school en veroorzaken verwaarloosde beerputten soms algengroei op straat. Hier is van de miljoenen aan ontwikkelingsgeld uit Nederland nauwelijks iets gezien.

,,Ik kom om duidelijk te maken dat ik écht belangstelling en respect voor de Antillen heb'', zegt Jaap van der Aa. De reis, zegt hij, was al gepland voordat hij in september zijn omstreden voorstel deed tot een registratieplicht voor Antillianen in Nederland. Hij wilde met die uitspraak Antilliaanse probleemjongeren in Amsterdam op de agenda zetten. De hulpverlening kan hen niet bereiken, omdat veel Antillianen zich niet laten inschrijven bij een bevolkingsregister in Nederland. Twee maanden later kondigden staatssecretaris De Vries (Koninkrijksrelaties) en minister Van Boxtel (Grote Steden) aan de bevolkingsregistratie strenger te willen controleren. Ook een visumplicht voor minderjarige Antillianen bleek bespreekbaar.

Twee Nederlandse delegaties arriveerden afgelopen weekeinde voor een week in Willemstad. Behalve Van der Aa kwam ook zijn Rotterdamse collega en partijgenoot, wethouder Els Kuijper. Beleefdheidsbezoeken leggen ze grotendeels samen af. Maar premier Suzy Römer, voor gistermiddag gepland, moest haar economisch herstelprogramma presenteren en zegde voor de tweede keer in drie dagen af. Van der Aa. ,,Toen ze in september in Nederland was, lukte het ook niet. En ik begreep van mijn Antilliaanse achterban — want die héb ik — dat ze niet wil.''

Verder gaan ‘Rotterdam' en ‘Amsterdam', zoals de delegaties elkaar aan weerszijden van de hotelbar noemen, ieder hun eigen weg. Het Amsterdamse bezoek is samen te vatten als ‘meeting the locals', met veel afspraken in achterstandswijken, buurthuizen, scholen, jongerencentra. Vrijdag is Van der Aa te gast in ‘Bos i Hubentut', een radioprogramma voor jongeren. Hij zal dan vragen van luisteraars over Nederland beantwoorden. ,,Ontmoedigen'', wil de Amsterdamse delegatie het niet noemen. Maar het is wel de bedoeling dat Van der Aa al te positieve gedachten over Nederland ,,enigszins nuanceert''.

Van der Aa's programma werd opgesteld door twee geboren Antillianen. Mavis Carillo werkt op het Amsterdamse stadhuis aan ‘diversiteitsbeleid' voor allochtonen; John Leerdam is artistiek leider van het Amsterdamse Cosmic Theater en voorzitter van een platform voor onder meer Antilliaanse organisaties in Nederland. Welnee, zegt Leerdam, een ,,excuus-escorte'' voelt hij zich hier niet. Els Kuyper heeft een stoetje blanke ambtenaren bij zich.

Het programma van Rotterdam oogt formeler. Rotterdam heeft dan ook andere betrekkingen met de Antillen dan Amsterdam, legt Els Kuijper uit. Toen midden jaren tachtig werd besloten ontwikkelingshulp op projectbasis te gaan bieden, hebben de grote steden gezamenlijk Rotterdam aangewezen voor coördinatie van de expertise. Het geld kwam van het rijk, Rotterdam zond de bijbehorende mensen. Onderwijskundigen bijvoorbeeld, en veel krachten uit de eigen haven die Curaçao konden bijstaan in onder meer de aanleg van een megapier en nieuwe kades. Kuijper komt om ,,haar'' projecten, ook op de Bovenwinden, te bezoeken en nieuwe samenwerkingsovereenkomsten te ondertekenen.

Wat komt u hier eigenlijk doen? Zo klinkt Kenneth Valpoorts openingsvraag: ,,Kunt u vertellen wat het eigenlijke doel is van uw bezoek?'' Geflankeerd door zijn twee adviseurs is Van der Aa net aan een vergadertafel in het buurthuis gaan zitten. Tegenover hen een zevenkoppige vertegenwoordiging van buurtorganisaties. En zij hebben er zin in. ,,Als u zegt dat u problemen met een minderheid heeft, dan bedrijft u politiek!'', hoort Van der Aa. ,,Nederland is verder ontwikkeld dan de Antillen, als u het ergens anders beter kunt hebben, dan gaat u óók! En wij zijn deel van het Koninkrijk!'' Kenneth Valpoort: ,,Heeft u er eigenlijk over nagedacht hoe wij samen kunnen werken?'' Van der Aa: ,,Nee, op zich niet. Dat doet Rotterdam.''

Voor het ‘praten met jongeren', zoals vermeld in het programma, krijgt Van der Aa hier de kans niet. Die trappen buiten op de voetbalplaats een balletje. George Felicia (17) luistert naar het rumoer dat uit de open ramen komt en zegt: ,,Het is de buurt. Hier krijgt iedereen steeds ruzie.''Een half uurtje later blijkt de discussie niet ver gevorderd. Nu schiet John Leerdam wethouder Van der Aa te hulp: ,,Dat wij één Koninkrijk zijn, is duidelijk.'' Om daaraan toe te voegen dat hij zelf familie uit Marchena heeft.

Maar de buurtorganisaties willen eindelijk geld zien. ,,Vindt u dat niet een strijd die u hier moet uitvechten?'', probeert Van der Aa nog. ,,Want het Nederlandse geld wordt hier verdeeld. En ik heb het idee dat hier veel geld blijft hangen bij consultancy's en dergelijke.'' Andermaal poogt hij duidelijk te maken dat hij niet bevoegd is geld toe te zeggen. En dat hij daarvoor ook niet komt. ,,Van der Aa is niet zo'n bureaucraat, hoor'', sust John Leerdam. ,,Hij reikt u de hand toe. We willen práten.''

Maar in Marchena zijn ze het praten beu. ,,Als u uw problemen wil oplossen'', zegt Kenneth Valpoort, ,,geef ons dan de middelen om hier te beginnen!'' Van der Aa wil wel beamen dat politieke besluitvorming soms ,,grillig is''. ,,Maar u kunt niet zomaar zeggen dat Nederland de armoede maar moet opheffen. Ik vind dat u het zich gemakkelijk maakt door te stellen dat het de schuld van de politiek is.'' Als hij nog even naar Willem Drees verwijst als voorbeeld van een politicus om ,,absoluut trots'' op te zijn, lijkt de kloof definitief.

Van der Aa zal Kok vragen wat er met het buurtprogramma gebeurde, zegt hij. ,,Maar verder kan ik niks beloven.'' Kenneth Valpoort: ,,Ja. We hebben hulp nodig. Maar alstublieft, geen beloftes meer.''