Dossier Kinderporno

Nieuws

Bestrijding

Wetgeving

Zandvoortse zaak

Internet

Kunst

Links

Naaktfoto is geen kinderporno

De foto van een mannelijk naakt met erectie en kind, die door justitie in beslag is genomen, is een integer kunstwerk en geen kinderporno, vindt Marianne Vermeijden. De ophef is eerder het gevolg van de publiciteitsgeilheid van musea.

Geen tentoonstelling of zij is wel gebaat bij een ontdekking of een schandaal. Zo kan er kort voor de opening ineens achter de centrale verwarming van een museumdepot een lang vergeten schilderij opduiken. Of een museum maakt bekend dat er een aanwinst is verworven die 'toevallig' alles met de kersverse expositie van doen heeft, terwijl hetzelfde stuk al maandenlang door datzelfde museum werd achtergehouden. Er komt heel wat verbeelding bij kijken om als instelling in de lawine van culturele evenementen in de publiciteit te geraken.

Het meest doeltreffende publiciteitsmiddel is nog steeds het etaleren van een aanstootgevend kunstwerk. Vooral het Groninger Museum heeft de afgelopen jaren bewezen de publieke sensatielust goed te kunnen benutten. Of het nu met de kunstenaar Andres Serrano was, die onder anderen een urinerende Christus en een fistfuckend hetero-stel fotografeerde, of de recente expositie met opnamen van jonge, naakte pubers met of zonder dope, waar de Amerikaan Larry Clark zich in heeft gespecialiseerd, het Groninger Museum kon rekenen op gratis naamsvermelding in dag- en weekbladen. Als toegift kreeg het tienduizenden bezoekers meer dan anders.

Dit keer is het de tentoonstellingsruimte van Arti et Amicitiae in Amsterdam die ongewild schande over zich heeft uitgeroepen. De daar net geopende tentoonstelling Attack in het kader van het Holland Festival behelst foto's van onder meer het mannelijk naakt, van Japanse prostituees en Maori-tatoeages. Het meeste opzien baart de opname van een naakte man met een erectie die een net zo naakt kind op de arm houdt. Een opname uit de jaren '60, gemaakt door de vrouw van de Amerikaanse fotograaf Walter Chapell in een tijd waarin 'bloot op televisie' - Phil Bloom in 1967 bij VPRO's Hoepla - nog muisstille straten te zien gaf. Waarom juist deze opname dit weekeinde in beslag is genomen, zal verband kunnen houden met recente kinderporno- schandalen en met het voze beeldmateriaal dat Internet in groten getale te bieden heeft. We hebben het dan niet over kunst of kunstenaars, maar over lieden die grotendeels via hun geslachtsdelen blijk geven van hun onmacht, narcistische erotiek en seksuele perversiteit. Hun plaatjes kunnen het daglicht niet zien, een reden temeer om blijkbaar gretig te worden bekeken.

Aangezien van verholen erotische toespelingen, zoals honderd jaar geleden vormgegeven door de Duitse fotograaf Wilhelm von Gloeden (1856- 1931), geen sprake is, en Chapell net zo min blijk geeft van pervers voyeurisme, is het een raadsel waarom juist deze foto ineens tot diezelfde kwalijke Internet-categorie wordt gerekend. De foto is, zoals gezegd, niet van gisteren en de maker is geen op sensatie beluste oplichter, die met mooie, kunst-theoretische prietpraat een ziekelijke genotzucht verhult, maar een moeder die man en kind vastlegde in een tijd dat ludiek naaktlopen nog tot de vernieuwende heldhaftigheid gerekend werd. Bovendien dwingt de compositie van de foto de aandacht van de toeschouwer helemaal niet naar die erectie, maar naar de zorgzame handen die het kind vasthouden. Handen, die door Rodin gebeeldhouwd hadden kunnen zijn.

In deze snelle tijd van gemakzucht, rappe verveling en historische desinteresse die kortzichtigheid tot gevolg heeft, doen dergelijke achtergrondgegevens er niet meer toe. Liever paniek en publiciteit dan onderzoek en nuancering. Arti zal ongetwijfeld gebaat zijn bij de inbeslagneming. Attack is een 'must' geworden, niet om de kunst, maar jammer genoeg om het misplaatste etiket 'kinderporno'.

Marianne Vermeijden is redacteur van NRC Handelsblad.