Dossier Kinderporno

Nieuws

Bestrijding

Wetgeving

Zandvoortse zaak

Internet

Kunst

Links

In Hlavní Nádrazi is Praag zichzelf niet. De lelijkheid van het Centraal Station lijkt een bewust contrast met de schoonheid buiten, een laatste waarschuwing van de communistische bouwmeester tegen de architectuur der bourgeoisie die de bezoeker straks zal betoveren. De plafonds bestaan uit kunststof oranje panelen, de pilaren zijn van verveloos beton en van de neonbuizen werkt de helft niet.

Het is elf uur 's morgens. Op de eerste verdieping is de werkdag begonnen. De jongens staan te wachten. Ze zijn zestien, zeventien jaar, dragen Nike-schoenen en Calvin-Kleinjacks en zoeken oogcontact met eventuele klanten. Het is een van de weinige plekken waar de ondergrondse wereld van jeugdprostitutie in Praag zich laat zien. Hier begon ook de korte loopbaan van David Svec als prostitué, pooier en hoofdrolspeler in Tsjechische kinderpornofilms met titels als Sommerträume.

David Svec kwam twee jaar geleden als vijftienjarige jongen uit de provincie aan in het station van Praag. Hij was weggelopen van zijn ouderlijk huis in Usti nad Labem, in Noord-Bohemen. De verveling en de ruzies met zijn vader hadden hem naar de grote stad gedreven. Op het Centraal Station werd hij aangeschoten door jongens van zijn leeftijd, die al hadden geleerd zich in de stad te redden. Ze stelden hem voor aan een pooier, die David aan zijn eerste klant hielp. De ontmoeting met Theo, een Duitser, duurde een half uur en leverde hem drieduizend kronen (tweehonderd gulden) op. ,,Ik vond er niet veel aan, maar het geld was goed.''

Davids werkterrein breidde zich uit tot de plaatsen waar veel toeristen komen, zoals het Wenceslas-plein, en de homobars. ,,Ik werkte alleen op vrijdag en zaterdag, dan verdiende ik genoeg om de rest van de week van te kunnen leven. Ik gebruikte geen drugs, maar andere jongens wel. De meesten kwamen uit betere gezinnen, ze waren gewend aan veel geld en wilden dat zo houden''. Via de prostitutie kwamen David en een aantal collega's in contact met Tsjechen die porno-video's van jongens maakten. Het betaalde goed, maar ze mochten geen condooms gebruiken. Dat verkocht niet op de Duitse markt, vertelde de regisseur.

David bleek slimmer dan de rest. Na een tijdje stapte hij uit de prostitutie en werd pooier van twaalf jongens van zeventien en achttien jaar. Hij verdiende goed aan zijn uitzendkrachten. In ruil voor een deel van de opbrengst voorzag hij hen van identiteitspapieren en een kamer in een hotel. ,,Ze waren gemakkelijk te manipuleren. Eigenlijk deed ik niet veel. Maar ze waren al blij dat iemand een beetje aardig tegen hen was.''

David Svec is nu uit 'het vak'. Hoe kijkt hij terug op zijn hoerenverleden? ,,Het was verschrikkelijk, afstotend, smerig. Het gaat om het geld en niets anders. Het is niet de schuld van de klanten, die kunnen er niets aan doen. Ze zijn zo geboren. Ik geloof niet dat ik er een trauma aan heb overgehouden. Ik hoop alleen dat mijn vader er nooit achter zal komen. En verder wil ik het vergeten. Ik wil het geen deel van mijn leven laten zijn.''

Bangkok-status

Tsjechen noemen het wel 'de schaduwkant van de democratie'. Na de val van het communisme lonkten de zegeningen van het kapitalistische westen. Maar de Tsjechen merkten al snel dat de Westerse levensstijl ook een duistere, perverse zijde had: de handel in seks, met alle uitwassen vandien.

Ook hierin kreeg Oost-Europa een lesje marktwerking. De vraag uit vooral Duitsland, maar ook Oostenrijk, Denemarken en Nederland was groot, vooral naar speciale 'produkten' als jonge prostitués, meisjes en jongens, en pornovideo's met jongens. De produktiekosten van deze handelswaar waren in Tsjechië aanzienlijk lager dan in het Westen. Handige producenten en verkopers konden putten uit een ruim aanbod van jongeren die snel geld wilden verdienen om aan de grauwheid te ontsnappen en mee te kunnen doen in de nieuwe consumptierace. Het land grenst aan West-Europa en heeft daarmee het voordeel van korte distributielijnen. Statistieken worden niet bijgehouden, maar kenners menen dat seks in korte tijd een uiterst winstgevend exportprodukt is geworden.

Zo komt het dat Praag in gidsen voor sekstoeristen nu 'Het Bangkok van Europa' heet. Voor 1989 was dat ondenkbaar. Prostitutie was illegaal, en het bestaan ervan werd door de autoriteiten officieel ontkend, maar oogluikend op bepaalde plaatsen toegestaan. Kinderprostitutie kwam de politie naar eigen zeggen nooit tegen. Na het opengaan van de grenzen kwam de georganiseerde misdaad in een vloedgolf binnen. Wat in West-Europa in decennia was gegroeid, overviel Midden- en Oost-Europa in een paar maanden. ,,Het was voor ons heel schokkend om te zien'', zegt woordvoerder Ales Svoboda van de Tsjechische politie die de dijk zag doorbreken. ,,Dit hadden we ons niet voorgesteld bij de integratie met Europa.''

De sekshandel verplaatst zich van oost naar west, en Tsjechië zit in het midden. Tsjechië kampt met een toestroom van hoeren uit Polen, Rusland, Roemenië en vooral de Oekraïne. Ze werken vooral langs de weg in het grensgebied met Duitsland, waar de klanten voor veel minder marken dan thuis hun gerief kunnen kopen. Bovendien kunnen zij tegen extra betaling vaak seks zonder condoom krijgen, een dienst die in het aids-tijdperk in eigen land weinig meer wordt aangeboden. Veel van deze prostituees zijn jonger dan achttien jaar en zijn als moderne slaven in dienst van pooiers die hen onderdak, kleding en voedsel geven. De politie kent voorbeelden van pooiers die vrouwen aan elkaar doorverkopen.

Tsjechische, Slowaakse en Hongaarse vrouwen, meisjes en jongens bieden zich te huur aan in de hoerenbuurten en homobars van Duitsland, Oostenrijk en Nederland. De Praagse politie heeft informatie dat Tsjechische jongens van rond de achttien werk vinden in Amsterdamse nachtclubs. Van een omgekeerde trek van west naar oost heeft men in Tsjechië nog nooit gehoord. Het bericht dat de ontvoerde Belgische meisjes Eefje Lambrecks en An Marchal in Praag zouden zijn terechtgekomen is volgens politie-woordvoerder Svoboda dan ook een vrucht van de komkommerperiode. ,,We hebben geen enkel teken dat zij hier zijn.''

De soepele wetgeving in Tsjechië heeft de seksmarkt mede doen floreren. De wet legt een leeftijdsgrens bij vijftien jaar. Alle seks met kinderen onder de vijftien jaar is verboden. Tussen vijftien en achttien jaar bestaat een schemerzone. Seks met jongeren van deze leeftijd mag, mits het op vrijwillige basis gebeurt. Jongeren tussen vijftien en achttien jaar zullen ook niet worden aangehouden als ze optreden in een porno-video. Wel strafbaar zijn de mensen die prostitutie organiseren. Maar de politie noemt het vrijwel onmogelijk om pooiers aan te houden, omdat de werknemers niet tegen hen willen getuigen.

De politie heeft bovendien grote moeite te bewijzen dat porno porno is. Svoboda: ,,Je moet de rechter ervan overtuigen. Waarom is het geen erotische afbeelding bijvoorbeeld? Of kunst? Het is het gevolg van ons verleden: de rechters in dit land zijn bang te worden beschuldigd van totalitaire trekjes. Ze proberen nu toleranter dan tolerant te zijn. Dat moet op den duur weer bijtrekken.''

Zwembad

De nieuwe titel van Praag als 'het centrum van kinderporno in Europa' is volgens de politie zwaar overdreven. De afgelopen twee jaar zijn er geen zaken geweest waarbij kinderen onder vijftien jaar betrokken waren. ,,Ik zeg niet dat het niet bestaat, maar het is geen wijd verspreide business'', meent Svoboda. ,,Bovendien is het niet zo moeilijk een film te maken met een zeventienjarige die een veertienjarige speelt.''

Jana Spilkova, een kinderarts die bij het Crisiscentrum voor Kinderen in Praag werkt, vindt de leeftijdsgrens discutabel. ,,Iemand tussen vijftien en achttien jaar is voor mij nog steeds een kind. Op die leeftijd kan hij nog sterk worden beïnvloed. Als hij geen morele grenzen leert kennen, kan dat ernstige gevolgen hebben in zijn latere leven.'' Spilkova heeft vooral te maken met kinderen die seksueel zijn misbruikt. Vorig jaar kreeg ze een tip van een leraar over een dertienjarige jongen in zijn klas.

De jongen bleek als homoseksueel prostitué te werken in het Podoli-zwembad in Praag. Hij recruteerde vriendjes, die ook jonger waren, om hetzelfde te doen. Een aantal van hen had tegen geringe betaling opgetreden in een kinderporno-film. De jongen is volgens dokter Spilkova nog steeds instabiel en zal waarschijnlijk in een instituut worden opgenomen. ,,Kinderen die dit soort dingen meemaken, gedwongen of ongedwongen, lijden vaak aan een posttraumatisch syndroom. Ze krijgen psychosomatische klachten, zoals buikpijn of hoofdpijn. Ze worden vaak heel introvert.'' Het Podoli-zwembad blijft in trek. Volgens kenners wordt het onder liefhebbers in het buitenland nog steeds aangeprezen als dé plaats voor seks met jongetjes.

Pavel Rousek leidde twee levens. Overdag werkte hij als lijkschouwer in het staatsmortuarium van Praag. In zijn vrije tijd was hij producent, scriptwriter, cameraman en regisseur van dertig pornofilms waarvoor hij honderdvijftig jonge acteurs wierf op het Centraal Station, onder wie David Svec. De filmstudio was zijn slaapkamer. Tijdens de opnamen verlieten vrouw en kinderen de woning. De Duitse markt stelde zware eisen. Rousek kreeg naar eigen zeggen contractueel duizend kronen per ejaculatie betaald, maar als de ejaculatie korter duurde dan negen seconden ging het bedrag navenant omlaag.

Zijn laatste project had een science-fictionfilm moeten worden. Bewoners van een homo-planeet die met uitsterven werd bedreigd kwamen naar de aarde om jongens te stelen. De film zal er niet komen, niet van Rouseks hand tenminste. Zijn acteurs gaven hem uiteindelijk aan bij de politie en Rousek werd tot twaalf jaar gevangenisstraf veroordeeld.

Czech Boys!

Tsjechië kreeg een kijkje in het zieke brein van de kinderpornomakers dank zij regisseur Wiktor Grodecki. In twee documentaires, Not Angels but Angels (1994) en Body without Soul (1995), bracht Grodecki als eerste de schemerwereld van jeugdprostitutie en kinderporno in Praag naar de oppervlakte. Het was een schok voor het nationale bewustzijn: de conservatieve Tsjechische pers verweet hem overdrijving, de homo-beweging vond dat Grodecki uit was op sensatie en de politie viel hem meermalen lastig. De filmmaker - van Poolse afkomst maar wonend in Los Angeles - had iets van een Middeneuropees Bangkok laten zien en daarmee een taboe doorbroken.

Grodecki was op het spoor van de porno-industrie gekomen nadat hij tijdens bezoeken aan Duitsland en Nederland op straat veel Tsjechische jongens was tegengekomen die er als prostitué werkten. Op de schappen van seks-shops trof hij bovendien veel pornofilms aan met aanprijzingen als 'Czech Boys!'. De jongens namen hem mee naar de bron van de handel in Praag. Tijdens maandenlang onderzoek won hij hun vertrouwen en leerde hij Rousek kennen. Grodecki kent de scene daardoor als geen ander. De relativerende uitspraken van de autoriteiten over Praag als leverancier van kinderporno neemt hij niet serieus.

,,De eigenaren van de clubs zijn oud-politiemannen of hoteleigenaren. Zij kennen elkaar al jaren als kameraden in het oude regime. De politie doet niets. Mijn documentaires zijn op internationale filmfestivals vertoond, ze zijn hier op televisie te zien geweest. Maar de pooiers die erin optreden zijn nog steeds op vrije voeten. Ik ken voorbeelden van jongens die probeerden uit de business te stappen. Ze werden door de politie teruggebracht naar de pooier. Ik weet niet of er betaald wordt, maar ik toon de feiten. Mensen moeten hun eigen conclusies maar trekken.''

Grodecki werkt nu aan een speelfilm, gebaseerd op het leven van David Svec, die nu bij zijn filmmaatschappij werkt. Sommigen zien zijn werk als een ander soort, artistiek verantwoorde, exploitatie van de jongens. Grodecki verklaart zijn fascinatie met het onderwerp vanuit een ander motief. ,,Dit is voor mij de hel op aarde, en die wil ik tonen. Ik wilde deze kinderen van nabij leren kennen. Hun ouders besteedden geen aandacht aan hen, hun klanten wilden alleen maar truukjes. In een boek voor sekstoeristen las ik: 'Laat uw portemonnee niet bij hen in de kamer rondslingeren. U laat toch ook uw hond niet alleen in de kamer als er vlees op tafel staat?' Honden - meer zijn deze jongens niet voor de handel. Ik ben de eerste die werkelijk naar hen luistert. Misschien kan ik hun zo een uitweg bieden.''

Voor de regisseur past de handel in seks met jongeren in de 'totale decadentie' van het Westen. Er is volgens Grodecki een nieuw soort kolonisatie van Oost-Europa aan de gang, ditmaal door gegoede burgers, professoren en zakenmannen uit het Westen die niet geven om de psychische en lichamelijke gevolgen voor hun slachtoffers, de 'engelen' van Hlavní Nádrazi. ,,Dit zegt iets over de geestelijke gesteldheid van het Westen. De psyche is klaarblijkelijk dermate verziekt dat men dit onze jonge mensen kan aandoen. Er is in de laatste fase van het kapitalisme een nieuwe, wrede mens ontstaan, intelligent, cynisch en gevoelloos. Ze doen het niet hun eigen samenleving aan, maar gaan ervoor naar het buitenland. Praag is het hart van Europa, maar ook van het harteloze Europa.''