Dossier Kinderporno

Nieuws

Bestrijding

Wetgeving

Zandvoortse zaak

Internet

Kunst

Links

Rosario overleed in 1987, maar haar naam werd nog veelvuldig genoemd op het Wereld Congres tegen de Commerciële Seksuele uitbuiting van kinderen, dat vanmiddag in Stockholm werd afgesloten. Het twaalfjarige Filippijnse meisje was al werkzaam in de prostitutie toen ze in contact kwam met een Oostenrijkse pedofiel. Deze man, arts van beroep, wilde seksspelletjes met haar spelen en bracht een vibrator bij haar in. Deze brak echter en een gedeelte bleef achter in Rosario's lichaam en dat leidde tot een ontsteking. Vijf maanden liep Rosario rond met helse pijnen. Toen ze uiteindelijk naar het ziekenhuis werd gebracht, konden de Filippijnse artsen alleen nog maar toekijken hoe zij overleed. De Oostenrijkse arts werd gearresteerd, maar moest wegens gebrek aan bewijs worden vrijgelaten.

Toerisme voor seks met kinderen wordt een steeds groter probleem in de Derde Wereld. Volgens een recent onderzoek van een Amerikaanse demograaf zijn alleen al in Thailand tenminste 36.000 minderjarige meisjes werkzaam als prostituee. In Sri Lanka zijn volgens de regering duizend minderjarige kinderen werkzaam in de seksindustrie: hulporganisaties gaan uit van het dertigvoudige. Het grootste gedeelte van alle minderjarige prostitués bedient klanten uit het land zelf of uit buurlanden. Omdat reizen steeds goedkoper en gemakkelijker wordt neemt ook het aantal klanten uit rijke landen - niet alleen uit Europa, maar ook bijvoorbeeld uit Japan - echter steeds meer toe.

Betrouwbare schattingen van het aantal sekstoeristen zijn er niet. Dat komt mede omdat hulporganisaties naast reizigers die speciaal voor seks met kinderen naar de Derde wereld gaan ook reizende zakenlieden die een verloren uurtje met minderjarige prostitués doorbrengen, als sekstoeristen beschouwen. Daarnaast verlegt de stroom sekstoeristen zich continu, al naar gelang de beschikbaarheid van kinderen en de tegenwerking van de plaatselijke autoriteiten. Onderzoekers gaan er, op basis van de weinige gegevens die ze hebben, van uit dat 'traditionele' bestemmingen als Thailand en de Filippijnen aan populariteit beginnen te verliezen en landen als Cuba, Vietnam en Kenia in opkomst zijn.

Volgens de Verenigde Naties raakt per jaar een miljoen kinderen in de seksindustrie verzeild. Dat gebeurt niet alleen in Azië, maar ook in Europa. In Moskou zouden inmiddels ten minste duizend minderjarige prostitués werkzaam zijn. ,,In buurlanden van Rusland ligt het gevaar overal op de loer'', schreef de speciale VN-rapporteur over kinderprostitutie in 1994.

Veel deelnemers aan het congres zien gastland Zweden als lichtend voorbeeld bij de bestrijding van kindersekstoerisme. Enige jaren geleden veranderde Zweden de wetgeving op dit gebied na grote druk van de publieke opinie. De Zweedse regering besloot om het al in 1962 erkende principe van de extraterritorialiteit (op grond waarvan Zweden in hun eigen land kunnen worden berecht voor misdaden die ze daarbuiten hebben begaan) in de praktijk toe te gaan passen. Daardoor onstond de mogelijkheid om een groot aantal door Zweden begane vergrijpen tegen kinderen te vervolgen, ook als die buiten Zweden werden begaan en zelfs wanneer die in het land van het misdrijf niet strafbaar zouden zijn.

Kindersekstoerisme kwam vrijwel onmiddellijk daarop in het centrum van de belangstelling te staan door de zaak Bengt Poulin. Deze Zweed, die de zestig al is gepasseerd, placht al jaren naar Thailand toe te gaan voor seks met minderjarige jongens. In een bar ontmoette Poulin een Zweed en al snel kwam het gesprek op jongens. Poulin wist niet dat degene met wie hij sprak een politieagent was en vertelde de agent hoe hij elke dag contact had met een bloedmooie, veertienjarige jongen in een hotel. Kort daarop deed de Thaise politie een inval.

De Zweed vluchtte naar Europa. In Zweden circuleerden inmiddels beelden van de documentaire die een Deense cameraploeg van de inval in Thailand hadden gemaakt. Het publiek reageerde geschokt en de druk om de pedofiel te vervolgen werd steeds groter. In juni 1995 werd Poulin tot een gevangenisstraf van drie maanden veroordeeld.

Lakmoesproef

Veel Zweedse organisaties willen met het congres andere landen ertoe brengen de Zweedse wetgeving over te nemen. ,,Als de wetgeving binnen de Europese Unie geharmoniseerd zou worden met de onze zou dat een grote stap vooruit zijn'', zegt Per Åkström van de Zweedse afdeling van Save the Children. Ilona Sweep van de Nederlandse afdeling van Terre des Hommes voert al enige tijd actie voor verandering van de Nederlandse wet. ,,De Nederlandse wet eist dubbele strafbaarstelling. Dat betekent in de praktijk dat een Nederlandse sekstoerist alleen in Nederland vervolgd kan worden als het vergrijp in het land zelf ook strafbaar is. Zweden heeft dat principe losgelaten.'' In Zweden geldt de dubbele strafbaarstelling overigens alleen niet meer voor delicten waarop in Zweden een straf staat van tenminste vier jaar, zoals verkrachting met geweld dat ernstig letsel tot gevolg heeft. ,,Ik kan me moeilijk landen voorstellen waar zulke delicten niet strafbaar zouden zijn'', relativeert een Zweedse juriste de afschaffing. De meeste Zweedse juristen gaan er vooralsnog van uit dat 'gewone', niet-gewelddadige sekstoeristen die naar landen zijn gegaan met een te kort schietende wetgeving, ook in Zweden niet kunnen worden berecht.

Volgens Sweep leidt de dubbele strafbaarstelling tot onaanvaardbare resultaten. ,,In veel landen van het Oostblok is de wetgeving onvoldoende. Dat betekent dat Nederlanders zich daar ongestraft kunnen misdragen zonder bang te hoeven zijn voor vervolging in Nederland. Andere landen, zoals Vietnam, ontkennen het probleem, waardoor het helemaal moeilijk aan te pakken is.''

Terre des Hommes en de Nederlandse afdeling van ECPAT (de internationale organisatie tegen sekstoerisme in Zuidoost-Azië) kijken ook met bewondering naar de Scandinavische liaison officers in Azië. ,,Als je iemand ter plekke hebt die verstand heeft van de Nederlandse wetgeving, maar ook het Derde-Wereldland goed kent, wordt het veel gemakkelijker om sekstoeristen aan te pakken. Zo'n liaison officer kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat een proces-verbaal van het verhoor wordt opgesteld dat aan de Nederlandse vereisten voldoet.''

De Nederlandse minister van justitie, Sorgdrager, is tot nu toe ongevoelig voor het pleidooi van de hulporganisaties. Extra liaison officers die zich op kindersekstoerisme richten, zijn volgens haar niet nodig. ,,We hebben al mensen in Bangkok. Deze houden zich bijvoorbeeld met drugszaken bezig maar hebben ook sekstoerisme in hun pakket.'' Volgens de minister is het beter om eerst naar de praktijk te kijken voordat je met nieuwe wetgeving komt. ,,Het grootste aantal Nederlandse sekstoeristen gaat naar landen waar commercieel seksueel misbruik van minderjarigen wel strafbaar is'', aldus de minister. Wel wordt inmiddels een onderzoek verricht naar de wetgeving in een aantal andere landen om te kijken of deze te kort schiet. Ook overweegt de minister om commerciële seks met kinderen tussen de 12 en de 16 jaar strafbaar te stellen zonder dat, zoals nu het geval is, eerst een klacht moet worden ingediend.

Binnenkort komt in Nederland de lakmoesproef van dat vervolgingsbeleid, namelijk de zaak tegen Lennart van E. Deze sekstoerist werd op de Filippijnen aangehouden na seksspelletjes met onder andere een meisje van negen. Lennarts Duitse vriend Thomas maakte er foto's en video-opnamen van. De sekstoeristen liepen tegen de lamp nadat de eigenares van een restaurant de Filippijnse politie op hen had gewezen. De twee kwamen op borgtocht vrij en Van E. vertrok onmiddellijk naar Nederland.

De Filippijnse autoriteiten hebben de zaak nu overgedragen aan Nederland. Inmiddels zouden medewerkers van het openbaar ministerie in de Filippijnen bewijsmateriaal tegen Van E. verzamelen.

Volgens Åkström zou een veroordeling van Van E. de grote ommekeer in het Nederlandse kindersekstoerisme kunnen betekenen. ,,Je hebt maar een of twee veroordelingen nodig om de hele stroom in te dammen. Je zou het kunnen vergelijken met de wet hier in Zweden die het ouders verbiedt hun kinderen te slaan. Het ging er bij die wet niet om, honderden ouders voor het gerecht te krijgen maar om de bewustwording van de problematiek te vergroten. De zaak-Van E. zou daar in Nederland toe kunnen leiden.''

Vraag en aanbod

Op het congres werden ook andere maatregelen voorgesteld. Uit onderzoek blijkt namelijk dat sommige kindersekstoeristen niet weten dat wat ze doen, strafbaar is. Toeristen maken zich soms zelfs wijs dat kinderen in andere culturen hen oprecht leuk vinden en van seks houden.

De houding van reisorganisaties ten opzichte van kindersekstoerisme is de laatste jaren sterk veranderd. In 1992 nog drukte het in vliegtuigen gedistribueerde maandblad van de Oostenrijkse maatschappij Lauda Air een tekening af die een ansichtkaart naar huis van een Duitse toerist moest voorstellen. Op de tekening was een bijna bloot Thais meisje te zien met als bijschrift: 'Ik moet nu weg, de meisjes in de Baby Club wachten op me.' In datzelfde jaar slaagde een Zwitserse journalist er in via een bestaande reisorganisatie een zogenaamde seksvakantie naar Thailand te organiseren. Een aantal luchtvaartmaatschappijen is inmiddels begonnen met het uitdelen van voorlichtingsbrochures tijdens vluchten naar beruchte kinderrseksoorden als Bangkok en Manila. Iedere man die alleen daar naar toe reist, krijgt er een in de hand gedrukt. Een aantal reisorganisaties in Europa biedt inmiddels geen reizen meer aan naar zulke bestemmingen.

Laran Bethell is een Amerikaanse dominee die in noord-Thailand een opvanghuis voor seksueel misbruikte meisjes leidt. Ze onderstreept dat er naast een 'vraag' ook een 'aanbod' is. ,,In Thailand zie ik hoe sommige meisjes in de seksindustrie voor toeristen grof geld kunnen verdienen. Als je dat toerisme wilt beëindigen zul je toch met een alternatief moeten komen.'' Hulporganisaties die in Sri Lanka actief zijn, zeggen dat een jongensprostitué daar meer geld verdient aan orale seks met een toerist dan met negen uur hard werken in de bouwindustrie.

Volgens Bethell hebben Westerse hulporganisaties vaak de neiging om alle kwaad in prostitutie de Derde-Wereldlanden toe te schrijven aan toeristen. ,,Natuurlijk is sekstoerisme een groot probleem. Maar in het gebied waar ik werk worden meisjes die voor toeristen werken, vaak beter behandeld dan de prostitués in bordelen voor Thaise mannen. Vergeet ook niet dat bij sommige bevolkingsgroepen in Thailand meisjes alles mogen en zelfs moeten doen om in het levensonderhoud van hun familie te voorzien. Geld verdienen door prostitutie is daar volledig geaccepteerd. Ook dat cultuurpatroon zul je moeten doorbreken en het is de vraag of congressen of regeringsprogramma's dat op korte termijn kunnen. De houding in Thailand met betrekking tot prostitutie is aan het veranderen, maar dat komt met name door aids. In het gebied waar ik werk, hebben alle mensen ten minste vier of vijf familieleden aan aids zien doodgaan. Dat zet ze meer aan het denken dan een conferentie''.

Toch ziet ook de Amerikaanse dominee het congres in Stockholm als een mijlpaal in de strijd tegen kindersekstoerisme. ,,Je legt hier contacten en wisselt adressen uit met mensen uit andere landen. Dat is belangrijk. En er zijn hier delegaties gekomen zijn die tot nu toe het probleem hebben ontkend. Dat is een goede basis voor de toekomst.''

Je hebt maar een of twee veroordelingen nodig om de hele stroom sekstoeristen in te dammen